پادکست 1
پادکست 2
فیلم آموزش همگانی
خلاصه
مراقبت خانگی پس از سکته مغزی
این مقاله راهنمایی‌هایی را برای مراقبت‌های پس از سکته مغزی در منزل ارائه می‌دهد که بر آموزش حین ترخیص تمرکز دارد. این دستورالعمل‌ها ابتدا توضیح می‌دهند که سکته مغزی چگونه رخ می‌دهد و بیمار در بیمارستان چه مراقبت‌هایی دریافت کرده است. بخش عمده‌ای از متن به مشکلات مورد انتظار در خانه مانند تغییرات رفتاری، مشکلات حرکتی، گفتاری، و حافظه می‌پردازد و راهکارهایی برای مدیریت این چالش‌ها ارائه می‌دهد. توصیه‌های کلیدی شامل ایمن‌سازی منزل، پیشگیری از زخم فشاری، نکات ارتباطی برای مراقبان، مدیریت داروها برای جلوگیری از سکته مجدد، و حفظ سلامت عمومی (مانند ترک سیگار و رژیم غذایی) است. در نهایت، متن مشخص می‌کند که بیمار در چه شرایطی باید با پزشک تماس بگیرد و چه زمانی به فوریت‌های پزشکی نیاز دارد.
فیلم آموزش همگانی
سکته مغزی – آموزش حین ترخیص
شما به دلیل سکته مغزی (Stroke) در بیمارستان بستری بودید. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز متوقف شود.
در منزل، دستورالعمل‌های ارائه‌دهنده مراقبت سلامت خود را درباره خودمراقبتی دنبال کنید. از اطلاعات زیر به عنوان یادآور استفاده کنید.
زمانی که در بیمارستان بودید
ابتدا درمانی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مغز و کمک به بهبود قلب، ریه‌ها و سایر اندام‌های مهم دریافت کردید.
پس از پایدار شدن وضعیت، ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت آزمایش‌هایی انجام دادند و درمان را برای کمک به بهبود شما پس از سکته و پیشگیری از سکته بعدی آغاز کردند. ممکن است در یک بخش ویژه برای کمک به بهبودی پس از سکته بستری شده باشید.
آنچه در خانه باید انتظار داشته باشید
به دلیل آسیب احتمالی به مغز ناشی از سکته، ممکن است مشکلاتی را تجربه کنید، مانند:
- تغییر در رفتار
- دشواری در انجام کارهای ساده
- مشکلات حافظه
- مشکل در حرکت یک سمت بدن
- اسپاسم‌های عضلانی
- دشواری در تمرکز
- تغییر در حس یا آگاهی از بخشی از بدن
- مشکل در بلع
- مشکل در صحبت کردن یا درک صحبت دیگران
- دشواری در تفکر
- مشکل در دیدن یک سمت (همیانوپسی)
ممکن است برای انجام فعالیت‌های روزانه‌ای که قبل از سکته به‌تنهایی انجام می‌دادید، نیاز به کمک داشته باشید. همچنین ممکن است نیاز به فیزیوتراپی یا کاردرمانی برای بازگرداندن توانایی انجام این کارها داشته باشید.
افسردگی پس از سکته نسبتاً شایع است، زیرا شما یاد می‌گیرید با تغییرات زندگی کنار بیایید. افسردگی ممکن است بلافاصله پس از سکته یا حتی تا دو سال بعد ایجاد شود.
بدون اجازه ارائه‌دهنده مراقبت سلامت، رانندگی نکنید.
تحرک و حرکت کردن
حرکت کردن و انجام کارهای عادی ممکن است پس از سکته دشوار باشد.
اطمینان حاصل کنید که منزل شما ایمن است. از ارائه‌دهنده مراقبت، درمانگر یا پرستار خود درباره تغییراتی که می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه را آسان‌تر کنند، مشورت بگیرید.
در مورد راه‌های پیشگیری از زمین‌خوردن و ایمن‌سازی حمام خود اطلاعات کسب کنید.
اعضای خانواده و مراقبان ممکن است نیاز داشته باشند در موارد زیر کمک کنند:
- انجام تمرینات برای شل نگه‌داشتن آرنج‌ها، شانه‌ها و سایر مفاصل
- مراقبت از سفت شدن مفاصل (کانترکچر)
- اطمینان از استفاده صحیح از اسپلینت‌ها
- اطمینان از قرارگیری مناسب دست‌ها و پاها هنگام نشستن یا دراز کشیدن
اگر شما یا یکی از عزیزانتان از ویلچر استفاده می‌کنید، مراجعه‌های پیگیری برای اطمینان از اندازه مناسب آن مهم است تا از ایجاد زخم فشاری جلوگیری شود.
- هر روز پاشنه‌ها، مچ‌ها، زانوها، لگن، دنبالچه و آرنج‌ها را از نظر زخم فشاری بررسی کنید.
- در طول روز، چندین بار در هر ساعت وضعیت خود را در ویلچر تغییر دهید تا از ایجاد زخم فشاری پیشگیری کنید.
- اگر مشکل اسپاستیسیتی (Spasticity) دارید، عوامل تشدید آن را بشناسید. شما یا مراقبتان می‌توانید تمریناتی را برای شل نگه‌داشتن عضلات یاد بگیرید.
- راه‌های پیشگیری از زخم فشاری را بیاموزید.
تفکر و صحبت کردن
نکاتی برای آسان‌تر کردن پوشیدن و درآوردن لباس:
- چسب پارچه‌ای یا ولکرو (Velcro) بسیار راحت‌تر از دکمه و زیپ است. همه دکمه‌ها و زیپ‌ها باید در جلوی لباس قرار داشته باشند.
- از لباس‌های پوشیدنی از بالا (پولور) و کفش‌های بدون بند استفاده کنید.
افرادی که سکته کرده‌اند ممکن است مشکلات گفتاری یا زبانی داشته باشند. ممکن است به یک گفتاردرمانگر ارجاع داده شده باشید تا به بهبود این مشکلات کمک کند.
نکاتی برای خانواده و مراقبان برای بهبود ارتباط:
- حواس‌پرتی و سر و صدا را کاهش دهید. صدای خود را پایین بیاورید. به یک اتاق آرام‌تر بروید. فریاد نزنید.
- زمان کافی برای پاسخ دادن به پرسش‌ها و درک دستورالعمل‌ها بدهید. پس از سکته، پردازش اطلاعات بیشتر طول می‌کشد.
- از کلمات و جملات ساده استفاده کنید. آهسته صحبت کنید. پرسش‌ها را طوری مطرح کنید که بتوان با «بله» یا «خیر» پاسخ داد. در صورت امکان، گزینه‌های واضح ارائه دهید و تعداد انتخاب‌ها را زیاد نکنید.
- دستورالعمل‌ها را به مراحل کوچک و ساده تقسیم کنید.
- در صورت نیاز، تکرار کنید. از نام‌ها و مکان‌های آشنا استفاده کنید. هنگام تغییر موضوع اطلاع دهید.
- در صورت امکان، قبل از لمس یا صحبت کردن، تماس چشمی برقرار کنید.
- از وسایل یا نشانه‌های تصویری استفاده کنید. ممکن است از اشاره با دست، حرکات، نقاشی یا دستگاه‌های الکترونیکی مانند تبلت یا تلفن همراه برای نمایش تصاویر استفاده شود.
مراقبت از روده
اعصاب مسئول عملکرد طبیعی روده‌ها ممکن است پس از سکته آسیب ببینند. داشتن یک روال ثابت کمک‌کننده است. زمانی که یک روال مؤثر پیدا کردید، به آن پایبند باشید:
- یک زمان ثابت انتخاب کنید، مانند بعد از غذا یا حمام گرم، برای تلاش جهت دفع مدفوع.
- صبور باشید. ممکن است ۱۵ تا ۴۵ دقیقه طول بکشد تا عمل دفع انجام شود.
- شکم خود را به آرامی ماساژ دهید تا به حرکت مدفوع در کولون کمک کنید.
برای جلوگیری از یبوست:
- مایعات بیشتری بنوشید.
- تا حد امکان فعال بمانید یا فعالیت خود را افزایش دهید.
- غذاهای پر فیبر مصرف کنید.
- در مورد داروهایی که ممکن است باعث یبوست شوند (مانند داروهای ضدافسردگی، مسکن‌ها، داروهای کنترل مثانه و داروهای ضد اسپاسم عضلانی) با ارائه‌دهنده مراقبت سلامت خود مشورت کنید.
نکاتی برای مصرف داروها
همه نسخه‌های خود را قبل از ترک بیمارستان تهیه کنید. مصرف صحیح داروها طبق دستور پزشک بسیار مهم است. بدون مشورت با پزشک، هیچ دارو، مکمل، ویتامین یا گیاه دارویی مصرف نکنید.
ممکن است یکی یا چند مورد از داروهای زیر برای شما تجویز شده باشد. این داروها برای تنظیم فشار خون یا کلسترول و جلوگیری از لخته شدن خون هستند و به پیشگیری از سکته مجدد کمک می‌کنند:
- داروهای ضدپلاکت مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل برای جلوگیری از لخته شدن خون
- رقیق‌کننده‌های خون (Blood thinners) مانند وارفارین یا NOACs مثل آپیکسابان، ریواروکسابان و سایر داروها
- داروهای کاهنده فشار خون شامل مسدودکننده‌های کانال کلسیم، دیورتیک‌ها (قرص‌های آب) و مهارکننده‌های ACE برای تنظیم فشار خون و محافظت از قلب
- استاتین‌ها (Statins) برای کاهش کلسترول
- اگر دیابت دارید، قند خون خود را در سطح توصیه‌شده توسط پزشک کنترل کنید.
هیچ‌کدام از این داروها را قطع نکنید.
برخی از رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین (کومادین) نیاز به انجام آزمایش‌های خونی مکرر دارند.
حفظ سلامتی
اگر مشکل در بلع دارید، باید رژیم غذایی خاصی را یاد بگیرید که خوردن را ایمن‌تر کند. نشانه‌های مشکل بلع شامل خفه شدن یا سرفه هنگام خوردن است. نکات ایمن‌سازی تغذیه و بلع را بیاموزید.
- از غذاهای شور و پرچرب پرهیز کنید و از رستوران‌های فست‌فود دوری کنید تا سلامت قلب و عروق شما بهبود یابد.
- الکل مصرف نکنید.
- واکسـن‌های خود را به‌روز نگه دارید.
- هر سال واکسن آنفلوآنزا بزنید.
- از پزشک درباره واکسن ذات‌الریه (پنوموکوک) و واکسن کووید-۱۹ بپرسید.
- سیگار نکشید. اگر نیاز دارید، از پزشک برای ترک سیگار کمک بگیرید. اجازه ندهید کسی در خانه شما سیگار بکشد.
- از موقعیت‌های استرس‌زا دوری کنید.
- اگر احساس غم یا افسردگی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
- اگر گاهی احساس ناراحتی یا افسردگی دارید، با خانواده یا دوستان خود صحبت کنید و در صورت نیاز از پزشک برای دریافت کمک حرفه‌ای مشورت بگیرید.
زمان تماس با پزشک
با پزشک خود تماس بگیرید اگر:
- در مصرف داروهای ضد اسپاسم عضلانی مشکل دارید
- مشکل در حرکت مفاصل (کانترکچر مفصلی) دارید
- مشکل در حرکت کردن یا خارج شدن از تخت یا صندلی دارید
- زخم پوستی یا قرمزی مشاهده کردید
- درد شما در حال بدتر شدن است
- اخیراً زمین خورده‌اید
- هنگام غذا خوردن دچار خفگی یا سرفه شدید
- نشانه‌های عفونت ادراری مانند تب، سوزش هنگام ادرار، یا تکرر ادرار دارید
تماس فوری با اورژانس (۱۱۵) در صورت بروز ناگهانی یا جدید علائم زیر:
- بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا
- تاری یا کاهش دید
- ناتوانی در صحبت کردن یا درک صحبت دیگران
- سرگیجه، از دست دادن تعادل یا زمین خوردن
- سردرد شدید
منابع
Kleindorfer DO, Towfighi A, Chaturvedi S, et al. 2021 Guideline for the prevention of stroke in patients with stroke and transient ischemic attack: a guideline from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2021;52(7):e364-e467. PMID: 34024117.
National Institutes of Health. National Institute of Neurological Disorders and Stroke website. Stroke overview. Updated July 19, 2024. Accessed August 23, 2024.
Winstein CJ, Stein J, Arena R, et al. Guidelines for adult stroke rehabilitation and recovery: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2016;47(6):e98-e169. PMID: 27145936.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
