پادکست
برای گوش کردن به پادکست، از دکمه پخش زیر استفاده نمایید:
فیلم آموزش همگانی
بلفارواسپاسم (Blepharospasm) چیست؟
بلفارواسپاسم (Blepharospasm) یک بیماری نادر است که باعث میشود پلک چشم شما بهطور غیرارادی بپرد یا منقبض شود. شما نمیتوانید آن را کنترل کنید. به این حالت پلکزدن یا پریدن غیرارادی گفته میشود. این پریدن بهعلت اسپاسم عضله اطراف چشم ایجاد میشود.
بلفارواسپاسم تنها یکی از دلایلی است که ممکن است باعث پرش چشم شود. دلایل شایعتر شامل موارد خفیفی مانند خستگی یا مصرف زیاد کافئین هستند. دلایل جدیتر میتوانند شامل بیماریهای عصبی باشند. بلفارواسپاسم در زنان شایعتر از مردان است و ممکن است زمینهٔ خانوادگی داشته باشد.
علائم بلفارواسپاسم
علائم بلفارواسپاسم شامل پرش یا پلکزدن مکرر و غیرقابلکنترل چشم است. این پرشها اغلب در زمانهایی رخ میدهند که بیش از حد خسته، تحت فشار یا مضطرب هستید. همچنین ممکن است هنگام قرار گرفتن در معرض نور شدید یا آفتاب رخ دهند. معمولاً هنگام خواب یا تمرکز بر یک کار، بهتر میشوند.
این پرش غیرقابلکنترل میتواند به مرور زمان شدیدتر شود. در نهایت ممکن است احساس کنید باز کردن پلکها دشوار است. با پیشرفت بیماری، ممکن است پلکها برای چند ساعت بسته بمانند. اسپاسم میتواند در عضلات صورت نیز ایجادشود.
علت بلفارواسپاسم چیست؟
بلفارواسپاسم به دلیل عملکرد غیرطبیعی بخشی از مغز که حرکات عضلات را کنترل میکند رخ میدهد. پزشکان دقیقاً نمیدانند چرا این اتفاق میافتد. علائم میتوانند با استرس و خستگی شدید تحریک شوند. یا ممکن است ناشی از بیماریهای عصبی مانند سندرم تورت (Tourette syndrome) یا بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease) باشند. برخی داروها نیز میتوانند بلفارواسپاسم را بدتر کنند. بنابراین حتماً پزشک خود را در جریان داروهای مصرفیتان قرار دهید.
بلفارواسپاسم چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک چشم شما را معاینه میکند و دربارهٔ علائمتان سؤال خواهد پرسید. او همچنین در مورد سابقهٔ پزشکی شما تحقیق میکند. اگر پزشک مشکوک شود که پرش پلک شما بهعلت چیزی فراتر از استرس یا خستگی است، ممکن است شما را برای معاینهٔ نورولوژیک ارجاع دهد.
این معاینه میتواند شامل تصویربرداری از مغز و چشمها باشد، مانند اشعهٔ ایکس (X-ray)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا سیتی اسکن (CT scan). این آزمایشها به پزشکان اجازه میدهند داخل بدن شما را بررسی کنند.
آیا میتوان از بلفارواسپاسم پیشگیری یا اجتناب کرد؟
بلفارواسپاسم قابل پیشگیری یا اجتناب نیست.
درمان بلفارواسپاسم
هیچ درمان قطعی برای بلفارواسپاسم وجود ندارد، اما روشهایی برای کاهش علائم در دسترس است:
- تزریق داروها: داروهایی مانند بوتولینوم توکسین (Botulinum toxin – نام تجاری: Botox) میتوانند اختلالات عضلانی را درمان کنند. این داروها بهطور موقت عضلات پلک را ضعیف میکنند. دارو با سوزن به زیر پوست پلک تزریق میشود.
- داروهای خوراکی: ممکن است برای مدت کوتاهی مؤثر باشند، اما علائم معمولاً دوباره بازمیگردند.
- جراحی میکتومی (Myectomy): یک عمل جراحی است که در آن بخشی از عضلات و اعصاب داخل پلک برداشته میشوند.
- درمانها همچنین ممکن است بسته به علت زمینهای بلفارواسپاسم متفاوت باشند. برای مثال، داروهای مورد استفاده در درمان پارکینسون میتوانند پرش چشم را کاهش دهند.
برخی افراد از درمانهای جایگزین مانند بیوفیدبک، طب سوزنی، هیپنوتیزم، مراقبت کایروپراکتیک و درمان تغذیهای استفاده میکنند. با این حال، اثربخشی این روشها ثابت نشده است.
زندگی با بلفارواسپاسم
بلفارواسپاسم یک اختلال مادامالعمر است. با پزشک خود در مورد روشهای کاهش علائم مشورت کنید. همچنین در نظر بگیرید که یک دفترچه یادداشت داشته باشید تا زمان وقوع پرشها را ثبت کنید. ممکن است متوجه شوید که پرشها هنگام قرار گرفتن در معرض نور شدید، استرس یا خستگی بیش از حد رخ میدهند. شناخت محرکها میتواند به شما کمک کند علائم را کاهش دهید یا از آنها جلوگیری کنید.
پرسشهایی برای پزشک
- آیا بلفارواسپاسم زمینهٔ ژنتیکی دارد؟
- آیا بلفارواسپاسم میتواند نشانهٔ تومور مغزی باشد؟
- آیا خستگی چشم باعث بلفارواسپاسم میشود؟
- کدام داروها باعث بلفارواسپاسم میشوند؟
- آیا بلفارواسپاسم با افزایش سن بدتر میشود؟
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
