آزمون بازتاب نور قرنیه
آزمون بازتاب نور قرنیه ابزاری است که ارائهدهندگان خدمات سلامت و متخصصان چشم برای بررسی همراستایی چشمها از آن استفاده میکنند. جایگاه نوری که از سطح چشم شما بازتاب میشود راهی سودمند برای تشخیص این است که آیا چشمهایتان بهدرستی در یک راستا هستند یا نه. این آزمون ابزاری کلیدی برای غربالگری و تشخیص بیماریهای چشمی و حتی چندین مشکل مرتبط با مغز است.
آزمون بازتاب نور قرنیه چیست؟
آزمون بازتاب نور قرنیه به ارائهدهندگان خدمات سلامت امکان میدهد همراستایی چشمهای شما را با استفاده از نوری که روی قرنیههایتان بازتاب میشود بررسی کنند. فقط به یک اتاق کمنور و یک چراغ قلمی یا ابزار مشابه نیاز است. این آزمون با نام «آزمون هیرشبرگ (Hirschberg)» نیز شناخته میشود که نام آن از چشمپزشک آلمانی «یولیوس هیرشبرگ» گرفته شده است. این آزمون ساده، بدون درد و تنها چند لحظه زمانبر است.
آزمون بازتاب نور قرنیه در چند محیط بسیار رایج است:
معاینههای چشم. متخصصان مراقبت از چشم مانند اپتومتریستها یا افتالمولوژیستها در طول معاینههای چشمی از آن استفاده میکنند.
ارزیابیهای رشد کودکی. متخصصان کودکان در ویزیتهای سلامت و معاینههای دورهای، این آزمون را روی شیرخواران و کودکان انجام میدهند. این آزمون غربالگری کلیدی برای وضعیتهایی مانند «استرابیسم (Strabismus؛ انحراف/بدراستایی چشم)» یا «آمبلیوپی (Amblyopia؛ تنبلی چشم)» است.
معاینههای سالانه بزرگسالان. انجام این آزمون در معاینههای بدنی و نورولوژیک رایج است. این معاینهها بخش اصلی چکاپهای روتین هستند.
جزئیات آزمون
آزمون بازتاب نور قرنیه چگونه کار میکند؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت در آزمون هیرشبرگ به دنبال نقطهٔ کوچکی از نورِ بازتابشده روی سطح چشمهای شما میگردد. اگر چشمها بهدرستی همراستا باشند، بازتاب نور در هر دو قرنیه در همان جایگاه ظاهر میشود.
در طول آزمون چه انتظاری داشته باشم؟
پیش از انجام آزمون بازتاب نور قرنیه، ارائهدهنده یا متخصص چشم چراغهای اتاق را کم میکند. این کار دیدنِ بازتاب روی قرنیههایتان را آسانتر میسازد. پس از کمکردن نور، ارائهدهنده مقابل شما مینشیند و چراغ کوچکی را در دست میگیرد. از شما میخواهد به نور نگاه کنید. همزمان، با دقت به چشمهای شما نگاه میکند تا جایگاه بازتاب را ارزیابی کند.
پس از آزمون چه انتظاری داشته باشم؟
پس از آزمون، بسته به یافتهها، ارائهدهنده یکی از دو کار زیر را انجام میدهد:
اگر چشمهایتان بهدرستی همراستا باشند، ارائهدهنده به بخشهای دیگر معاینه میپردازد.
اگر چشمها ظاهراً همراستا نباشند، ارائهدهنده برای تأییدِ بدراستایی و اندازهگیریِ آن از چند آزمون سادهٔ دیگر استفاده میکند.
نتایج و پیگیری
نتایج آزمون چه معنایی دارند؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت میتواند در حین یا بلافاصله پس از آزمون به شما بگوید آیا بدراستایی دیده میشود یا نه. همچنین دربارهٔ آزمونها و اندازهگیریهای مرتبطی که برای تأیید وجودِ بدراستایی و سنجش اندازهٔ آن به کار میبرد با شما صحبت خواهد کرد.
اگر چشمهایتان همراستایی طبیعی داشته باشند، ارائهدهنده آن را با واژهٔ «تقارن» یا «اورتو» در پروندهٔ شما ثبت میکند. «تقارن» یعنی جایگاه بازتاب در هر دو چشم یکسان است. «اورتو» از واژهٔ یونانی باستان به معنای «راست» میآید.
یکی از دلایلِ تأییدِ بد راستایی، وضعیتی به نام «پسودواسترابیسم (Pseudostrabismus؛ شبهانحراف)» است. در این حالت چیزی ظاهر شما را شبیهِ بدراستایی نشان میدهد در حالیکه واقعاً بد راستایی ندارید. این حالت ممکن است با برخی ویژگیهای چهره مانند «چینهای اپیکانتال (Epicanthal folds)» رخ دهد. همچنین تفاوتهایی در ساختار چهره یا زمانی که «فاصلهٔ مردمکی (Pupillary distance)» در دو چشم یکسان نباشد میتواند چنین ظاهری ایجاد کند.
اگر ارائهدهنده تأیید کند که چشمهایتان درست همراستا نیستند، نوعِ بدراستایی را ثبت میکند. نمونهها شامل موارد زیر است:
- «اسوتروپیا (Esotropia؛ انحراف به داخل)»
- «اگزوتروپیا (Exotropia؛ انحراف به خارج)»
- «هایپرتروپیا (Hypertropia؛ انحراف به بالا)»
- «هیپوتروپیا (Hypotropia؛ انحراف به پایین)»
اگر ارائهدهندهٔ من بد راستایی را تأیید کند، گامهای بعدی چیست؟
اگر یک متخصص کودکان یا پزشک مراقبتهای اولیه در شما (یا کودکی که از او مراقبت میکنید) بدراستایی چشم را بیابد، شما را به یک افتالمولوژیست ارجاع میدهد. افتالمولوژیست میتواند علت بدراستایی را تعیین کند و گزینههای درمانی را پیشنهاد دهد.
اگر بد راستایی مرتبط با مغز باشد، گامهای بعدی چیست؟
متخصصانی مانند نورولوژیستها میتوانند از آزمون بازتاب نور قرنیه برای بررسی مشکلات مرتبط با مغز استفاده کنند. نمونههایی از این مشکلات شامل سکتهٔ مغزی یا ضربهٔ مغزی هستند. گامهای بعدی و درمان بهشدت به علت زمینهای و عوامل دیگر بستگی دارند. در این شرایط، ارائهدهندهٔ شما میتواند دربارهٔ آنچه در مورد خاص شما باید انتظار داشته باشید توضیح بدهد.
چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرم؟
بد راستاییهای تدریجی ممکن است در ابتدا بهسختی دیده شوند. اگر فکر میکنید در چشمان کودکی که از او مراقبت میکنید بد راستایی میبینید، با متخصص کودکان او تماس بگیرید و برای ویزیت وقت بگیرید. وضعیتهایی مانند «آمبلیوپی (Amblyopia؛ تنبلی چشم)» در اوایل کودکی درمانپذیرند، اما پس از سنی مشخص باعثِ کاهش دائمی بینایی میشوند؛ بنابراین بهتر است تشخیص و درمان را به تأخیر نیندازید. در بزرگسالان، اگر بد راستایی بهتدریج ایجاد شود، باید برای ویزیت با یک متخصص مراقبت از چشم نوبت بگیرید.
وقتی بد راستایی واضحِ چشم بهطور ناگهانی (در عرض چند دقیقه یا چند ساعت) رخ میدهد، این یک اورژانس پزشکی است و نیاز به مراقبت فوری دارد. این امر بهویژه پس از ضربهٔ سر یا همراه با هر نشانهٔ هشداردهندهٔ سکتهٔ مغزی صدق میکند. در این موارد، فوراً با 115 (یا شمارهٔ خدمات اورژانس محل سکونتتان) تماس بگیرید.
References/منابع
American Academy of Ophthalmology EyeWiki. History of Ophthalmology. Updated 2/9/2021. Accessed 4/14/2025.
Bhola R, Yu E, Prakalapakorn SG, Grigorian AP, Nguyen A. Pseudostrabismus. American Academy of Ophthalmology EyeWiki. Last reviewed 11/15/2024. Accessed 4/14/2025.
Dhoot A, Wan MJ. Approach to Strabismus. Mcgill J Med. 2022 Apr 19;20(2):279-284. Accessed 4/14/2025.
Examination of the Peripheral Ocular Motor System. In: Biller J, Gruener G, Brazis PW, eds. DeMyer’s The Neurologic Examination: A Programmed Text, 7th ed. McGraw-Hill Education; 2016.
Gaiser H, Reilly J, Young B. Entrance Tests. In: Reilly J, Gaiser H, Young B. eds. Clinical Procedures for Ocular Examination. 5th ed. McGraw Hill; 2024.
Kanukollu VM, Sood G. Strabismus. 2023 Nov 13. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan. Accessed 4/14/2025.
Pihlblad MS, Yuen T, Rotruck J, Khadamy J, Prakalapakorn SG, Prabhu S. Sensory and Motor Testing. American Academy of Ophthalmology EyeWiki. Last reviewed 10/16/2024. Accessed 4/14/2025.
Salmon JF. Strabismus. In: Salmon JF, ed. Kanski’s Clinical Ophthalmology. 9th ed. Elsevier. 2020:697-744.
Zhang L, Oke I. Evaluating Eye Crossing Using the Corneal Light Reflex. J Pediatr. 2023 Jul;258:113412. Accessed 4/14/2025.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
