آزمون شبکهٔ آمسلر
آزمون شبکهٔ آمسلر (Amsler grid eye test) الگویی شطرنجی است که میتوانید برای پایشِ تغییراتِ میدانِ دید (Field of vision) خود از آن استفاده کنید. این آزمون مشاهدهٔ تغییراتِ بینایی که بر «ماکولا (Macula)» ــ بخشی از «شبکیه (Retina)» که مسئولِ مرکزِ میدانِ دید شماست ــ اثر میگذارند را آسانتر میکند. اگر دچار دژنراسیونِ ماکولا هستید یا وضعیتهای مرتبط دارید، استفادهٔ روزانه از شبکهٔ آمسلر (Amsler grid) ضروری است.
آزمون شبکهٔ آمسلر چیست؟
شبکهٔ آمسلر یک ابزارِ آزمونِ بینایی است که دیدنِ اعوجاجهای بینایی ناشی از وضعیتهایی که بر شبکیه اثر میگذارند را برای شما آسانتر میکند. به این ابزار گاهی «چارتِ آمسلر (Amsler eye chart)» نیز گفته میشود. این چارت، یک مربعِ ۱۰ سانتیمتر در ۱۰ سانتیمتر است. هر ضلعِ شبکه ۲۰ خانه دارد، و یک نقطهٔ دایرهای مرکزِ شبکه را علامتگذاری میکند.
آزمونِ شبکهٔ آمسلر به شما کمک میکند اعوجاجهای بینایی (متامورفوپسیا (Metamorphopsia)) را که ممکن است در صورت ابتلا به برخی وضعیتهای درگیرکنندهٔ ماکولا رخ دهند، ببینید. شبکهٔ آمسلر همچنین به شما کمک میکند به «متخصصِ مراقبتهای چشم (Eye care specialist)» نشان دهید اعوجاجها در کدام بخشِ میدانِ دید شما هستند؛ این به آنها میگوید مشکل در کجای ماکولا قرار دارد.
چشمپزشکان معمولاً توصیه میکنند افرادِ مبتلا به برخی اختلالاتِ شبکیه هر روز از شبکهٔ آمسلر استفاده کنند. این کار میتواند به شما کمک کند تغییراتی را در بینایی خود ببینید که ممکن است بهسرعت به ازدستدادنِ دائمیِ دید تبدیل شوند.
چه زمانی از آزمون شبکهٔ آمسلر استفاده میشود؟
آزمونِ شبکهٔ آمسلر میتواند در تشخیص و پایشِ هر وضعیتی که ممکن است سطحِ ماکولا را دچار اعوجاج کند کمککننده باشد. این موارد شاملِ مواردِ زیر است:
- دژنراسیونِ ماکولا (هم نوعِ خشک و هم نوعِ تر).
- رتینوپاتیِ سروزِ مرکزی (Central serous retinopathy).
- وضعیتهایی که باعثِ تشکیلِ رگهای خونیِ جدید (نئوواسکولاریزاسیون (Neovascularization)) در بخشهایی از چشم میشوند.
- نقاطِ کوری (اسکوتوما (Scotomas)).
- چینخوردگیِ ماکولا (Macular pucker) (غشای اپیرتینال (Epiretinal membrane)).
- ادمِ کیستوییدِ ماکولا (Cystoid macular edema).
- ادمِ ماکولایِ مرتبط با دیابت (Diabetes-related macular edema).
- تومورهایِ غدهٔ هیپوفیز (Pituitary gland tumors) (اینها باعثِ همیآنئوپسیایِ دوطرفه (Bilateral hemianopia) میشوند؛ یعنی ازدستدادنِ دید در نیمهٔ چپِ چشمِ چپ و نیمهٔ راستِ چشمِ راست).
- آسیبِ ناشی از صدمه به ماکولا.
- سایرِ بیماریهای شبکیه یا عللِ مرتبط با شبکیه برای ازدستدادنِ ناگهانیِ دید.
متخصصان همچنین میتوانند از شبکهٔ آمسلر بهعنوان ابزارِ غربالگری برای بررسیِ مشکلاتِ ماکولا پیش از انجامِ جراحیِ آبِ مروارید (Cataract surgery) استفاده کنند.
جزئیاتِ آزمون
آزمونِ شبکهٔ آمسلر چگونه کار میکند؟
برای استفاده از شبکهٔ آمسلر، ابتدا آن را در فاصلهٔ معمولِ خواندن، حدود ۱۲ تا ۱۵ اینچ (۳۰ تا ۳۸ سانتیمتر) روبهروی خود نگه دارید. اگر عینک یا لنزِ تماسی میزنید، پیش از ادامه، مطمئن شوید که آنها را به چشم دارید.
هر چشم را بهصورتِ جداگانه آزمایش کنید و چشمِ دیگر را بپوشانید. هنگامِ آزمودنِ هر چشم، روی نقطهٔ دقیقِ مرکزِ شبکه تمرکز کنید. مطمئن شوید هر بار که چشمی را میآزمایید، شبکه را در همان فاصله نگه میدارید. در حالیکه روی نقطهٔ مرکزِ شبکه تمرکز کردهاید ــ بدونِ حرکتدادنِ چشم ــ مطمئن شوید مواردِ زیر همگی برقرار باشند:
- بتوانید هر چهار گوشهٔ شبکه را ببینید.
- بتوانید همهٔ خطوطِ شبکه را ببینید و همه کاملاً راست بهنظر برسند.
- شبکه عاری از هر ناحیهٔ تیرهتر یا سفید/خالی باشد.
- همهٔ خطوطِ شبکه واضح و یکپارچه باشند (نه تار یا کمرنگ).
در ویزیتهای داخلِ مطب، متخصصِ مراقبتهای چشم ممکن است از شبکهٔ آمسلر برای آزمودنِ بینایی شما استفاده کند. اگر در معرضِ خطرِ بیماریها یا تغییراتِ شبکیه باشید، ممکن است یک نسخهٔ چاپی از شبکهٔ آمسلر هم برای استفاده در منزل به شما بدهند.
اگر متخصصتان شبکهٔ آمسلرِ چاپی را برای استفاده در منزل به شما داد، دقیقاً طبقِ توصیه (معمولاً روزانه) از آن استفاده کنید. اگر هنگامِ خودآزمون با شبکهٔ آمسلر متوجه شدید هر یک از چهار معیارِ فوق برقرار نیست، فوراً با متخصصِ مراقبتهای چشم خود تماس بگیرید.
پرسشهای رایجِ بیشتر
انواعِ دیگرِ شبکهٔ آمسلر کداماند؟
«مارک آمسلر (Marc Amsler)»، چشمپزشکِ سوئیسی که آزمونِ شبکهٔ آمسلر را ایجاد کرد، هفت نسخه (یا چارت) متفاوت از این آزمون ساخته است. اغلبِ اوقات، وقتی مردم به این آزمون اشاره میکنند منظورشان «چارت ۱» است.
هفت نسخه عبارتاند از:
- چارت ۱ (Chart 1): نسخهٔ اصلی و رایج، با خطوطِ سیاه روی زمینهٔ سفید. در هر ضلعِ شبکه ۲۰ خانه وجود دارد، بنابراین عرضِ هر خانه ۰٫۵ سانتیمتر است. در مرکزِ شبکه یک دایرهٔ کوچک برای تمرکز شما قرار دارد.
- چارت ۲ (Chart 2): مشابهِ چارتِ ۱، اما یک خطِ مورب از هر گوشه تا نقطهٔ مرکزی هم دارد. به افرادی کمک میکند که در مرکزِ میدانِ دید خود نقطهٔ کور دارند ولی همچنان از شبکه برای پایشِ تغییراتِ بینایی استفاده میکنند.
- چارت ۳ (Chart 3): ساختار مشابهِ چارتِ ۱، اما با خطوطِ قرمز روی زمینهٔ سیاه. به دیدنِ اعوجاجها و تغییراتِ ظریفِ مرتبط با رنگ کمک میکند.
- چارت ۴ (Chart 4): بهجای خطوطِ شبکه، مربعِ ۱۰×۱۰ سانتیمتری دارای نقاطِ سفیدِ تصادفی درونِ زمینهٔ سیاه است. استفاده از نقطهها بهجای خطوط به بیننده کمک میکند بین اعوجاجهای بینایی و نقاطِ کور تمایز بگذارد.
- چارت ۵ (Chart 5): فقط خطوطِ افقیِ شبکه دارد، و خطوط سفید روی زمینهٔ سیاه هستند. تنها خطوطِ عمودی، دیوارههایِ چپ و راستِ بیرونیِ مربعاند.
- چارت ۶ (Chart 6): مشابهِ چارتِ ۵، اما با خطوطِ سیاه روی زمینهٔ سفید. همچنین خطِ افقیِ مرکزی و دو خطِ بالایی و پایینیِ مجاورِ آن از سایرِ خطوط به هم نزدیکترند. خطوطِ نزدیکتر امکانِ دیدنِ اعوجاجها و تغییراتِ کوچکتر را میدهند.
- چارت ۷ (Chart 7): از خطوطِ سفیدِ شبکه روی زمینهٔ سیاه استفاده میکند. شبیهِ چارتِ ۱ است، اما در شبکهٔ مرکزیِ ۵×۵ سانتیمتری اندازهٔ خانهها به نصفِ اندازهٔ بخشهایِ بیرونی کاهش مییابد. خانههایِ کوچکتر مانند خطوطِ نزدیکتر در چارتِ ۵ عمل میکنند و امکانِ دیدنِ تغییرات یا اعوجاجهای حتی کوچکتر را فراهم میسازند.
اگر دژنراسیونِ ماکولا داشته باشید، شبکهٔ آمسلر چگونه بهنظر میرسد؟
اگر دچار دژنراسیونِ ماکولا باشید، ممکن است بخشهایی از شبکهٔ آمسلر متفاوت بهنظر برسند. این تغییرات میتوانند شاملِ مواردِ زیر باشند:
- خطوطِ شبکه موجدار یا تار باشند.
- نواحیای از شبکه کمرنگتر یا تیرهتر باشند.
- نواحیای از شبکه خالی بهنظر برسند.
آیا اپهای شبکهٔ آمسلر برای تلفنِ هوشمند یا تبلت وجود دارند؟
اپهای شبکهٔ آمسلر برای تلفنهایِ هوشمند و تبلتها موجود هستند. اگر میخواهید از یکی از آنها استفاده کنید، با متخصصِ مراقبتهای چشم خود صحبت کنید. آنها میتوانند به شما بگویند آیا این اپها برای نیازهای شما مناسباند یا نه. اما همیشه به یاد داشته باشید که یک اپِ تلفنِ هوشمند جایگزینی برای مراقبتِ پزشکی نیست. در صورتِ تردید، حتماً به یک متخصصِ چشمِ آموزشدیده و واجدِ صلاحیت مراجعه کنید.
References
- American Academy of Ophthalmology. Have AMD? Save Your Sight with an Amsler Grid. Published 5/3/2023. Accessed 11/3/2023.
- Chang DF. Ophthalmologic Examination. In: Riordan-Eva P, Augsburger JJ. eds. Vaughan & Asbury’s General Ophthalmology. 19th ed. McGraw Hill; 2017.
- Elliott DB, Flanagan JG. Assessment of Visual Function. In: Elliott DB, ed. Clinical Procedures in Primary Eye Care. 5th edition. Elsevier; 2021.
- Salmon JF. Examination Techniques. In: Salmon JF, ed. Kanski’s Clinical Ophthalmology. 9th edition. Elsevier; 2020.
- Testing Sensory Visual Function. In: Martin TJ, Corbett JJ, eds. Practical Neuroophthalmology. 1st edition. McGraw Hill; 2013.
- Tripathy K, Salini B. Amsler Grid. 2023 Jul 24. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. Accessed 11/3/2023.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
