فیلم آموزش همگانی
پیشدیابت (Prediabetes) چیست؟
پیشدیابت به این معنی است که سطح گلوکز خون (Blood glucose) یا همان قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است. زمانی که سطح قند خون شما به یک مقدار مشخص برسد، شما به دیابت مبتلا میشوید. دیابت یک بیماری است که زمانی رخ میدهد که بدن شما هورمون انسولین (Insulin) را به درستی تولید یا استفاده نمیکند. این موضوع باعث میشود گلوکز بیشازحد در خون تجمع پیدا کند. بالا بودن سطح گلوکز خون در طول زمان میتواند به بدن شما آسیب برساند.
پیشدیابت زمانی است که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به اندازهای بالا نیست که به آن دیابت گفته شود.
افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا میشوند، معمولاً ابتدا دچار پیشدیابت بودهاند.
اگر پیشدیابت داشته باشید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما بسیار بیشتر است. همچنین در معرض خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی از جمله بیماری قلبی، حمله قلبی یا سکته مغزی قرار دارید.
اگر پیشدیابت داشته باشید، میتوانید با ایجاد تغییرات در سبک زندگی، بروز کامل دیابت نوع ۲ را پیشگیری یا به تأخیر بیندازید. این تغییرات شامل رعایت رژیم غذایی سالم، رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن، و انجام منظم ورزش هستند.
علائم پیشدیابت
پیشدیابت معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمیکند.
تنها راه تشخیص آن، انجام آزمایش قند خون است.
علت بروز پیشدیابت چیست؟
پیشدیابت زمانی رخ میدهد که انسولین موجود در بدن بهطور مؤثر عمل نکند.
انسولین به سلولهای بدن کمک میکند تا گلوکز را از خون دریافت و استفاده کنند.
زمانی که انسولین بهدرستی عمل نکند، مقدار زیادی گلوکز در خون تجمع مییابد.
سطوح بالاتر از حد طبیعی میتواند نشاندهندهٔ پیشدیابت باشد.
اگر این سطوح بالاتر بروند، شما به دیابت نوع ۲ مبتلا خواهید شد.
سطح بالای قند خون در طول زمان میتواند به رگهای خونی و اعصاب شما آسیب برساند.
این موضوع خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات سلامتی را افزایش میدهد.
شما در معرض خطر پیشدیابت هستید اگر هر یک از شرایط زیر در مورد شما صدق کند:
- اضافهوزن یا چاقی دارید.
- یکی از والدین یا خواهر و برادر شما دیابت دارد.
- در دوران بارداری به دیابت بارداری (Gestational diabetes) مبتلا بودهاید یا نوزاد شما هنگام تولد بیش از ۴ کیلوگرم وزن داشته است.
- آمریکایی آفریقاییتبار، بومی آمریکا، لاتینتبار، آسیایی یا جزایر اقیانوس آرام باشید.
- فشار خون بالا (بالاتر از 140/90 میلیمتر جیوه) دارید.
- سطح کلسترول HDL (کلسترول خوب) شما پایین باشد (کمتر از ۴۰ میلیگرم در دسیلیتر برای مردان و ۵۰ میلیگرم در دسیلیتر برای زنان) یا سطح تریگلیسرید (نوعی چربی خون) شما بالاتر از ۲۵۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد.
- به سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) مبتلا باشید.
تشخیص پیشدیابت
اگر ۴۵ سال یا بیشتر دارید باید برای دیابت آزمایش شوید.
اگر کمتر از ۴۵ سال دارید اما هر یک از عوامل خطر بالا را دارید، باز هم باید آزمایش دهید.
پزشک شما میتواند برای بررسی پیشدیابت چند آزمایش انجام دهد. اولین آزمایش ممکن است قند خون ناشتا باشد. این آزمایش سطح قند خون قبل از صبحانه را اندازهگیری میکند.
محدوده نتایج آزمایش قند خون ناشتا:
- طبیعی: بین ۷۰ تا ۹۹ میلیگرم در دسیلیتر
- پیشدیابت: بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیگرم در دسیلیتر
- دیابت: بالاتر از ۱۲۶ میلیگرم در دسیلیتر
پزشک ممکن است آزمایش A1C را هم درخواست کند.
این آزمایش اطلاعاتی درباره میانگین سطح قند خون در سه ماه گذشته ارائه میدهد و نتیجه به صورت درصد گزارش میشود:
- طبیعی: کمتر از ۵٫۷٪
- پیشدیابت: بین ۵٫۷٪ تا ۶٫۴٪
- دیابت: ۶٫۵٪ یا بالاتر
آیا میتوان از پیشدیابت پیشگیری یا آن را کنترل کرد؟
پیشدیابت و دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری یا به تعویق انداختن هستند.
تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش وزن (در صورت اضافهوزن)، تغذیه سالم و ورزش منظم در این زمینه بسیار مؤثر هستند.
هرچه مدتزمان بیشتری پیشدیابت یا دیابت داشته باشید، احتمال بروز مشکلات سلامتی بیشتر خواهد بود.
پیشگیری یا به تأخیر انداختن شروع بیماری به سلامت کلی شما کمک میکند.
اگر پیشدیابت داشته باشم، چگونه میتوانم از ابتلا به دیابت جلوگیری کنم؟
بهترین راه برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ تغییر سبک زندگی است:
۱. کاهش وزن
اگر اضافهوزن دارید، کاهش حداقل ۷٪ از وزن اولیه میتواند کمک زیادی به تأخیر یا پیشگیری از دیابت کند.
برای مثال، اگر وزن شما ۹۰ کیلوگرم (۲۰۰ پوند) است، کاهش حدود ۶ کیلوگرم (۱۴ پوند) تفاوت قابلتوجهی ایجاد میکند.
کاهش وزن همچنین به کاهش فشار خون و کلسترول کمک میکند.
۲. ورزش منظم
ورزش بخش مهمی از پیشگیری از دیابت است.
حداقل ۵ روز در هفته، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط انجام دهید.
این فعالیتها میتواند شامل پیادهروی تند، دوچرخهسواری یا شنا باشد.
از پزشک خود درباره میزان ورزش مناسب برای خودتان سؤال کنید.
۳. پیروی از رژیم غذایی سالم
غذاهایی مصرف کنید که شامل:
- سبزیجات
- میوهها
- غلات کامل
- پروتئینهای کمچرب مانند ماهی یا مرغ
- لبنیات کمچرب
از خوردن غذاهای فرآوریشده، سرخشده یا پر از شکر خودداری کنید.
برای کاهش کالری مصرفی، وعدههای غذایی کوچکتر بخورید.
به جای نوشیدنیهای شیرین، آب بنوشید.
پزشک ممکن است شما را به متخصص تغذیه یا مربی آموزش دیابت معرفی کند تا به شما در ایجاد تغییرات در تغذیه و ورزش کمک کند.
برخی افراد نیز ممکن است دارو مصرف کنند تا دیابت را به تأخیر انداخته یا از آن پیشگیری کنند.
از پزشک خود بپرسید که آیا این گزینه برای شما مناسب است یا خیر.
درمان پیشدیابت
اصلیترین درمان پیشدیابت همان کارهایی است که برای پیشگیری از دیابت انجام میدهید:
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
این سه اقدام میتوانند به کنترل قند خون و جلوگیری از افزایش آن کمک کنند.
در برخی موارد، حتی ممکن است سطح قند خون کاهش یابد.
با این تغییرات سبک زندگی، امکان بازگشت پیشدیابت به حالت طبیعی وجود دارد.
آیا دارو میتواند به درمان پیشدیابت کمک کند؟
داروهای دیابت به اندازه رژیم غذایی و ورزش مؤثر نیستند.
اما اگر در خطر بالای ابتلا به دیابت باشید یا مشکلات سلامتی دیگری مانند چاقی، سطح بالای تریگلیسرید، سطح پایین کلسترول HDL یا فشار خون بالا داشته باشید، پزشک ممکن است دارو تجویز کند.
زندگی با پیشدیابت
وقتی با پیشدیابت زندگی میکنید، باید بر پیشگیری از تبدیل آن به دیابت کامل تمرکز کنید.
بهترین راهها برای این کار عبارتاند از:
- کاهش وزن
- تغذیه سالم
- ورزش منظم
اما ایجاد این تغییرات میتواند دشوار باشد. در ادامه چند نکته برای موفقیت آورده شده است:
۱. با قدمهای کوچک شروع کنید
تغییر سبک زندگی به زمان و تلاش نیاز دارد.
لازم نیست همه تغییرات را یکباره انجام دهید.
برای مثال، به جای نوشابه، آب بنوشید.
بعد از هر تغییر، پیشرفت خود را جشن بگیرید و سپس به سراغ تغییر بعدی بروید.
حتی اگر وزن کم نکنید، این تغییرات همچنان باعث بهبود سلامت کلی شما خواهند شد.
۲. از عقبگردها ناامید نشوید
هیچکس کامل نیست.
گاهی ممکن است به عادتهای قبلی بازگردید.
اگر این اتفاق افتاد، به محض امکان به مسیر سالم خود بازگردید.
ممکن است یکبار عقب بروید، اما تا زمانی که به جلو حرکت کنید، سلامت شما بهبود خواهد یافت.
۳. حمایت پیدا کنید
انجام تغییرات بهتنهایی دشوار است.
افرادی را پیدا کنید که اهداف مشابهی دارند.
آنها میتوانند به شما انگیزه و ایدههای جدید بدهند و همچنین شما را مسئولیتپذیرتر کنند.
وقتی کسی منتظر شماست تا با هم ورزش کنید، احتمال رها کردن آن کمتر است.
۴. خود را آموزش دهید
یاد بگیرید چگونه در فروشگاه، آشپزخانه و هنگام بیرون غذا خوردن، انتخابهای غذایی سالمتری داشته باشید.
هرچه دانش شما درباره تغذیه و تأثیر غذا بر بدن بیشتر باشد، انتخابهای سالمتری خواهید داشت.
پزشک ممکن است مشاوره تغذیه یا مراجعه به متخصص تغذیه را توصیه کند تا به شما کمک کند عادتهای قدیمی را ترک کنید و سالمتر زندگی کنید.
۵. تصویر کلی را به یاد داشته باشید
تصمیمات روزمره ممکن است سخت باشند، اما در بلندمدت این تصمیمات شما را به فردی سالمتر تبدیل میکنند.
پیشدیابت میتواند با تلاش، تمرکز و انتخابهای درست کنترل یا حتی معکوس شود.
شما با هر قدم، زندگی خود را تغییر میدهید.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- اگر پیشدیابت دارم، احتمال ابتلا به دیابت چقدر است؟
- بهترین اقدامی که میتوانم برای جلوگیری از دیابت انجام دهم چیست؟
- پدرم دیابت دارد. آیا باید به طور منظم غربالگری پیشدیابت انجام دهم؟
- من دیابت دارم. آیا باید فرزندانم برای پیشدیابت غربالگری شوند؟
- در دوران بارداری دیابت بارداری داشتم. آیا باید به طور منظم غربالگری پیشدیابت انجام دهم؟
- آیا غذایی وجود دارد که به جلوگیری از پیشدیابت کمک کند؟
- آیا لازم است با متخصص تغذیه درباره تغییرات در رژیم غذایی مشورت کنم؟
منابع
- U.S. National Library of Medicine, MedlinePlus: Prediabetes
- Centers for Disease Control and Prevention: Diabetes
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Diabetes
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
