‌تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاع کمری (Lumbar Spinal Canal Stenosis) چیست؟

کانال نخاع کمری فضای درون ستون فقرات تحتانی است که اعصاب را به سمت پاهای شما منتقل می‌کند. این فضا به طور طبیعی باریک است. در طول سال‌ها، استخوان و بافت اطراف این کانال رشد می‌کنند و باعث باریک‌تر شدن آن می‌شوند. به این باریک شدن تنگی (Stenosis) گفته می‌شود.
با پیشرفت این روند، اعصابی که از درون کانال عبور می‌کنند، فشرده می‌شوند. این فشار می‌تواند باعث کمردرد، درد پا، ضعف و بی‌حسی شود.

آیا تنگی کانال نخاع کمری همان دیسک پاره شده است؟

تنگی کانال نخاع کمری با دیسک پاره شده (Ruptured Disk) یکسان نیست.
یک دیسک پاره یا هرنیه‌شده (Herniated Disk) معمولاً فقط یک یا دو عصب را در یک زمان تحت فشار قرار می‌دهد.
درد ناشی از دیسک پاره‌شده در ستون فقرات کمری به راحتی قابل تشخیص است و به آن سیاتیکا (Sciatica) گفته می‌شود.

سیاتیکا باعث کمردردی می‌شود که به سمت یک پا و در امتداد مسیر عصب سیاتیک منتشر می‌شود.
این مشکل می‌تواند در هر زمانی رخ دهد، نه فقط هنگام ایستادن یا شروع به راه رفتن مانند تنگی کانال.

علائم تنگی کانال نخاع کمری

افرادی که دچار تنگی کانال نخاع کمری هستند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• کمردرد یا درد پا
• بی‌حسی در پاها
• احساس گرفتگی، خستگی یا ضعف در پاها

این علائم معمولاً هنگام ایستادن یا راه رفتن شروع می‌شوند.

بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که:

• بالا رفتن از پله‌ها یا خم شدن به جلو (مثلاً روی یک چرخ‌دستی فروشگاهی) باعث بهبود درد می‌شود.
• پایین آمدن از پله‌ها باعث بدتر شدن درد می‌شود.

علائم اغلب با نشستن، چمباتمه زدن یا قرار گرفتن در وضعیت جنینی (زانوان جمع‌شده به سمت سینه) بهتر می‌شوند.
تصور می‌شود این وضعیت‌ها کانال کمری را بازتر کرده و فشار را از روی اعصابی که به پاها می‌روند کاهش می‌دهند.

در موارد شدید، تنگی کانال می‌تواند باعث بی‌اختیاری نسبی یا کامل روده یا مثانه شود.

علل تنگی کانال نخاع کمری

تنگی کانال نخاع کمری ممکن است به مرور زمان و به طور خودبه‌خود ایجاد شود، زیرا استخوان‌ها و سایر بافت‌ها به رشد خود در اطراف کانال ادامه می‌دهند و باعث باریک‌تر شدن آن می‌شوند.
سایر علل احتمالی عبارت‌اند از:

• آرتریت (Arthritis)
• زمین خوردن (Falls)
• تصادف‌ها (Accidents)
• فرسودگی و ساییدگی طبیعی استخوان‌ها و مفاصل ستون فقرات

تشخیص تنگی کانال نخاع کمری

گاهی اوقات پزشک می‌تواند فقط با پرسیدن درباره علائم شما متوجه وجود تنگی کانال شود.
با این حال، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایش‌های تخصصی و عکس‌برداری با اشعه ایکس (X-ray) از ستون فقرات درخواست شود.

پیشگیری یا اجتناب از تنگی کانال نخاع کمری

تنگی کانال نخاع کمری به‌طور کامل قابل پیشگیری نیست، زیرا به نظر می‌رسد بخشی از فرآیند طبیعی افزایش سن باشد.
پزشکان نمی‌دانند چرا برخی افراد به آن مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه.

با این حال، برای کاهش احتمال ابتلا می‌توانید اقدام‌های زیر را انجام دهید:

• ورزش منظم
• حفظ وزن سالم
• رعایت وضعیت بدنی صحیح (پوسچر مناسب)

درمان تنگی کانال نخاع کمری

نوع درمان به شدت علائم شما بستگی دارد:

• علائم خفیف و کوتاه‌مدت:
  • برنامه‌های ورزشی یا فیزیوتراپی می‌توانند عضلات کمر شما را تقویت کرده و وضعیت بدنی‌تان را بهبود بخشند.
• داروها:
  • پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش التهاب (تورم و درد) در ستون فقرات تجویز کند.
• علائم شدیدتر:
  • مراجعه به جراح ستون فقرات ممکن است ضروری باشد.
  • در صورت نیاز، جراحی برای کاهش فشار بر اعصاب ستون فقرات کمری انجام می‌شود.
  • این نوع جراحی برای بسیاری از افراد نتایج موفقیت‌آمیزی دارد.

زندگی با تنگی کانال نخاع کمری

علائم تنگی کانال نخاع کمری ممکن است به‌ویژه در مراحل اولیه آمدوشد داشته باشند.
اگر دچار درد یا ناراحتی در کمر و پاها هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
این علائم در مراحل ابتدایی معمولاً با ورزش به‌راحتی کنترل می‌شوند.

هرچه مدت بیشتری دچار این مشکل باشید، احتمال بروز علائم واضح‌تر و شدیدتر بیشتر است.
با این حال، ممکن است بتوانید با روش‌های زیر علائم را کنترل کنید:

• مصرف دارو
• استفاده از یک پد حرارتی (Heating pad)

با پزشک خود همکاری کنید تا بهترین استراتژی درمانی را برای شرایط خود انتخاب کنید.

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید

• پدرم به تنگی کانال نخاع کمری مبتلا بوده است. آیا من هم در معرض خطر هستم؟
• چه نوع داروهایی می‌توانند تنگی کانال نخاع کمری را درمان کنند؟
• چه اقداماتی می‌توانم برای پیشگیری یا کاهش درد ناشی از این بیماری انجام دهم؟
• آیا تنگی کانال نخاع کمری به مرور زمان بدتر می‌شود؟
• چه نوع ورزش‌هایی برای این مشکل مناسب هستند؟

منابع

National Institutes of Health, MedlinePlus: Spinal Stenosis

این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.

لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.

سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.

تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.