تعویض مفصل ران (Hip Replacement) چیست؟
تعویض مفصل ران یک جراحی است که در آن بخشی یا تمام مفصل ران فرد با قطعات مصنوعی یا پروستتیک (Prosthetic) جایگزین میشود.
مفصل ران نوعی مفصل است که به آن مفصل گوی و کاسه (Ball and Socket Joint) گفته میشود. این نام به این دلیل است که بالای استخوان ران به شکل یک توپ است و درون بخشی از استخوان لگن قرار میگیرد (شکل ۱). به طور طبیعی، مفصل ران میتواند به نرمی و در جهتهای مختلف حرکت کند.
زمانی که فرد دچار مشکل در مفصل ران میشود، این مفصل ممکن است دچار درد، خشکی و محدودیت حرکتی شود. شرایط مختلفی میتوانند باعث بروز مشکل در مفصل ران شوند، از جمله:
- استئوآرتریت (Osteoarthritis) – شایعترین نوع آرتریت است و معمولاً با افزایش سن ایجاد میشود.
- سایر انواع آرتریت، مانند روماتوئید آرتریت (Rheumatoid Arthritis)
- مشکلات مادرزادی یا اختلالات دوران کودکی در مفصل ران
- آسیبها یا ضربههای وارده به مفصل ران
تعویض مفصل ران درمانی است که میتواند درد مفصل ران را کاهش داده و عملکرد حرکتی آن را بهبود بخشد.
چه زمانی تعویض مفصل ران توصیه میشود؟
مشکلات مفصل ران ناشی از آرتریت میتوانند با جراحی تعویض مفصل ران درمان شوند.
با این حال، پزشکان معمولاً توصیه میکنند ابتدا روشهای درمانی غیرجراحی امتحان شوند، مانند:
- کاهش وزن
- داروهای خوراکی
- داروهایی که به صورت تزریق داخل مفصل ران داده میشوند
- فیزیوتراپی
- وسایل کمکی مانند عصا یا واکر
اگر این درمانها به اندازه کافی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است تعویض مفصل ران را توصیه کند.
یکی از دلایلی که پزشکان ترجیح میدهند ابتدا درمانهای دیگر امتحان شوند، بهویژه در افراد جوانتر، این است که مفصل مصنوعی به مرور زمان ممکن است دچار ساییدگی شود.
معمولاً تعویض مفصل ران حداقل ۱۵ سال دوام دارد و در بسیاری از موارد حتی بیشتر از این مدت نیز عملکرد خوبی دارد. طول عمر مفصل مصنوعی به عواملی مانند میزان فعالیت فرد بستگی دارد.
در طول جراحی تعویض مفصل ران چه اتفاقی میافتد؟
جراحی تعویض مفصل ران در اتاق عمل بیمارستان انجام میشود. در ابتدا، شما داروهای بیهوشی (Anesthesia) دریافت میکنید تا در طول جراحی خواب باشید و بدنتان بیحس شود.
سپس، پزشک برشی روی بخش بیرونی ران و لگن ایجاد میکند و مفصل ران شما را با یک مفصل مصنوعی به نام پروتز (Prosthesis) جایگزین میکند.
پروتز ممکن است از پلاستیک، فلز یا سرامیک ساخته شده باشد (شکل ۲).
پس از جراحی، اغلب افراد به مدت ۲ تا ۴ روز در بیمارستان بستری میمانند. در این مدت، شما موارد زیر را دریافت خواهید کرد:
- داروهای ضد درد برای کاهش درد
- آنتیبیوتیکها برای پیشگیری از عفونت
- داروهای ضد لخته خون برای جلوگیری از تشکیل لخته در پاها
- چکمههای مخصوص یا جورابهای فشاری برای پیشگیری از لخته خون
- فیزیوتراپی – اکثر بیماران یک روز پس از جراحی میتوانند با کمک دیگران بایستند و راه بروند.
فیزیوتراپیست به شما تمریناتی آموزش میدهد تا عضلات اطراف مفصل ران قویتر شوند.
همچنین به شما کمک میکند تا خم شدن، راه رفتن و بالا رفتن از پلهها را تمرین کنید تا بتوانید به حرکت طبیعی بازگردید.
بعد از ترخیص از بیمارستان کجا باید رفت؟
بیشتر افراد مستقیماً به خانه بازمیگردند.
اما برخی افراد برای تقویت بیشتر، ابتدا مدتی در خانه سالمندان یا مراکز توانبخشی (Rehabilitation Facility) میمانند و سپس به خانه میروند.
مهم است که در هر جایی که هستید، تمرینات خود را ادامه دهید و فیزیوتراپی را جدی بگیرید.
چه زمانی میتوان به فعالیتهای معمول بازگشت؟
اغلب افراد میتوانند در عرض ۳ تا ۶ ماه به فعالیتهای معمول خود بازگردند.
پزشک یا پرستار به شما خواهد گفت که آیا فعالیتی وجود دارد که باید از آن اجتناب کنید یا خیر.
چه مشکلاتی ممکن است پس از تعویض مفصل ران رخ دهد؟
اگرچه مشکلات جدی غیرشایع هستند، اما گاهی عوارضی ممکن است در مراحل مختلف ایجاد شوند:
- در حین جراحی تعویض مفصل ران: به عنوان مثال، شکستن استخوان یا آسیب به عروق خونی یا اعصاب ممکن است رخ دهد.
- بلافاصله پس از جراحی: امکان بروز عفونت یا تشکیل لخته خون در پاها وجود دارد.
همچنین ممکن است استخوان ران یا پروتز از جای خود خارج شود. - چند سال پس از جراحی: مفصل ران ممکن است شل شود و از جای خود دربیاید، سفت شود یا دچار ساییدگی شود.
چگونه بفهمم تعویض مفصل ران برای من مناسب است؟
برای تصمیمگیری بهتر، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید و این پرسشها را مطرح کنید:
- مزایای تعویض مفصل ران چیست؟
- معایب تعویض مفصل ران چیست؟
- آیا گزینههای درمانی دیگری بهجز تعویض مفصل ران وجود دارد؟
- اگر این جراحی را انجام ندهم، چه اتفاقی میافتد؟
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
