آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی
پس از ويزيت توسط پزشك معالج يا دستيار وی دستور ترخيص شما نوشته شده و توسط منشي يا پرستار به شما اعلام می‌شود. بعد از تسويه حساب و ارائه برگه ترخيص به منشی، خلاصه پرونده و آموزش‌های لازم زمان ترخيص به شما ارائه خواهد شد.
تغذيه
رعایت رژيم غذايي کم نمک در بيماران نارسايي قلبي از تجمع آب و نمک در بدن که سبب افزايش كارکرد قلب و به دنبال آن تورم در پاها و شكم و افزايش تنگي نفس می‌شود، پیشگیری می‌کند. رژيم غذايی كم سديم شامل سديم كمتر از 3-2 گرم روزانه می‌باشد. يك قاشق چايخوری تقريباً دو یا سه گرم سديم دارد. از خوردن غذاهای كنسروی و آماده (فست‌فودها)، سُس‌ها، نوشابه، دوغ و آبمیوه‌های صنعتی و ماءالشعير پرهيز كنيد. بيشتر سعی كنيد آبميوه طبيعي يا ميوه مصرف كنيد.
- از اضافه كردن نمك به غذا خودداری كنيد (از نمكدان سر ميز غذا استفاده نكنيد).
- خودتان را به غذاهای كم‌نمك عادت دهيد و از سبزیجات معطر مانند نعناع و ترخون، ادويه و چاشنی‌های كم‌نمك و يا بی‌نمك استفاده كنيد.
- در مورد محدودیت مصرف مایعات حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- میزان مایعات مصرفی خود را جهت پایش منظم در جایی ثبت کنید.
- تناسب منطقی بین میزان مایعات مصرف شده در طی روز و ادرار 24 ساعته باید وجود داشته باشد.
فعاليت
تحقيقات نشان داده كه فعاليت می‌تواند به احساس بهتر شدن شما كمك كند، علائم را كاهش داده و به بهبود عملكرد قلب شما كمك كند. كليد موفقيت در افزايش سطح تحمل فعاليت، انجام آن به آرامی و به تدريج می‌باشد. براي شروع، يك ورزش ساده انتخاب كنيد كه عضلات بزرگ شما را حركت دهد. پياده‌روی بهترين ورزش برای شما است. برای شروع فعاليت شما می‌توانيد روزی 5 دقيقه پياده‌روی كنيد. سپس به تدريج زمان آن را تا 30 دقيقه در روز افزايش دهيد. در هوای خيلی سرد يا گرم يا آلوده ورزش نكنيد. هنگامی كه تنگی نفس هنگام استراحت، احساس خستگی مفرط و كاهش انرژی، تب، عفونت يا احساس بيماری، درد قفسه سينه، تعريق شديد، تهوع و استفراغ، سرگيجه يا احساس سبكی سر را داريد ورزش نکنید و به پزشك خود مراجعه نماييد. از قرار گرفتن در معرض هوای سرد و آلوده و ابتلا به بیماری‌های ویروسی اجتناب کنید.
استحمام
از آب ولرم (نه خيلی داغ يا سرد) استفاده كنيد. جهت حفظ انرژی خود از استحمام طولانی مدت بپرهيزيد. در صورت امكان از صندلی در داخل حمام استفاده كنيد. از ايجاد بخار زياد در محوطه حمام به علت افزايش تنگی نفس بپرهيزيد.
فعاليت جنسی
بيمارانی که تست ورزش نرمال دارند، محدوديتی از نظر روابط جنسی ندارند. در مورد مشکلات و محدوديت‌های خود به راحتی و به صورت آزادانه با همسر خود صحبت کنيد. پس از انجام کارهاي سنگين و خسته کننده و خوردن غذا از انجام فعاليت جنسی دوری کنید. در صورت داشتن درد جلوی قفسه سينه در حين يا بعد از نزديکی، بالا ماندن ضربان قلبی، تعداد تنفس و تنگی نفس تا 10 دقيقه بعد از پايان نزديکی، خستگی و بی‌خوابی شديد در روز بعد از نزديکی، فعاليت جنسی خود را متوقف کنيد و با پزشک خود مشورت کنید.
کنترل وزن روزانه
اندازه‌گيری وزن مهم است، هدف اين است كه تغيير در وزن را قبل از اينكه ايجاد تورم يا ديگر علائم كند، تشخيص دهيم. در اين صورت می‌توانيم زودتر مايع اضافی را از بدن خارج كنيم. به منظور اندازه‌گيری وزن، شما بايستی وزن خود را هر روز صبح، بعد از ادرار كردن و قبل از صبحانه اندازه‌گيری كنيد و در جايی ثبت كنيد. ميزان روزانه مايعات و ميزان دفع مايعات (ادرار) را ثبت كنيد.
در صورت بروز مشكلات يا موارد هشدار دهنده زير با پزشك خود تماس بگيريد:
مشكل در خوابيدن به علت تنگی نفس، مثلا شب بطور ناگهانی به علت تنگی نفس بيدار شويد يا برای خوابيدن نياز به بالش اضافی نسبت به قبل داشته باشيد. ضربان قلب تند يا نامنظم و تپش قلب كه مداوم بوده و سبب سرگيجه يا سبكی سر در شما شود. اگر سرفه همراه با خلط كف‌آلود يا صورتی داشته باشيد. كاهش يا افزايش وزن بيش از 900 گرم در روز يا 1/8 كيلو گرم در هفته و يا كاهش ميزان ادرار روزانه، تورم در زانوها، پاها، دست ها يا شكم با پزشک خود مشورت کنید.
نحوه مصرف داروها
داروهای شما طبق آخرين نسخه پزشك هنگام ترخيص مشخص می‌شود. مصرف داروها در درمان نارسايی قلبی بسيار مهم است. داروها را طبق دستور مصرف كنيد. از كم كردن يا افزايش ميزان آن خودداری كنيد. داروها را طبق زمان معين آن مصرف كنيد. جهت استفاده صحيح و منظم از داروها ابتدا يك جعبه مخصوص دارو تهيه كرده و روی آن برای هر قرص ميزان مصرف را بنويسيد و ابتدای هفته آن را پُر كنيد. هنگام ترك خانه داروهای‌تان را با خود ببريد. حتي اگر احساس خوب شدن كرديد و تنگی نفس و تورم نداشتيد، باز هم بايستی داروهای خود را منظم مصرف كنيد.
نوبت بعدی مراجعه به پزشك
نوبت بعدی مراجعه به پزشك توسط پزشکان معالج تعيين و معمولاً 2 هفته تا 1 ماه بعد از ترخيص خواهد بود كه قبل از ترخيص برگه نوبت‌دهی توسط منشی به شما داده خواهد شد. قبل از ترک بيمارستان، از قسمت پذيرش حتماً نوبت بعدی گرفته شود. بعد از ترخيص و گرفتن داروهای خود بهتر است آنها را با پرستار خود چك و نحوه مصرف را بپرسيد.
اطلاعات دارویی
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای پیشگیری‌کننده از لخته شدن خون
- مراقب باشید که در مصرف دارو دقیقاً از دستور پزشک معالج پیروی کنید.
- در مورد انوکساپارین تزریقی می‌بایست توسط پرستار و در مرکز درمانی انجام شود.
- مقدار و دفعات مصرف دارو را افزایش ندهید و بدون توصیه پزشک دارو را قطع نکنید.
- برای اثربخشی بهتر، دارو را سر وقت معین مصرف نمایید.
- در مصرف این داروها احتمال بروز خونریزی وجود دارد، از خراش و آسیب‌دیدگی سطحی دوری کنید. ترجیحاً از مسواک نرم و لوازم اصلاح برقی استفاده کنید.
- در صورت زمین خوردن یا آسیب دیدن یا ضربه به سرتان حتی اگر احساس خوب بودن داشتید به پزشک مراجعه کنید.
- به دلیل تداخلات این دارو با بعضی داروهای دیگر چنانچه داروی خاصی مصرف می‌کنید قبل از مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهید.
- در مورد داروی وارفارین حتماً باید بر اساس جواب آزمایش pt با نظر پزشک داروی شما تنظیم شود و دفترچه وارفارین را دریافت کنید.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای تنظیم‌کننده ضربان قلب
- فشار خون و ضربان قلب خود را در زمان‌های مشخصی اندازه‌گیری و ثبت کنید.
- به علت احتمال اُفت فشار خون وضعيتی، تغيير آهسته وضعيت از نشسته به ايستاده و دراز كشيدن با اولين علائم اين اثرات را به حداقل میرساند.
- این داروها بطور ناگهانی قطع نشود.
- در صورتی که به بیماری‌های ریوی مانند آسم مبتلا هستید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
- از عوارض احتمالی خستگی و سرگيجه می‌باشد. در صورت ادامه سرگيجه بيش از دو هفته، احساس تنگی نفس يا ضربان قلب خيلی كُند به پزشک مراجعه کنید.
- کنترل آزمايش خون دوره‌ای براي عملكرد كليه و پتاسيم و قند خون طبق صلاحديد پزشك انجام می‌شود.
- در مصرف داروی دیگوکسین، به علائم تهوع و تاری دید حساس بوده و با پزشک معالج خود، جهت کنترل میزان این دارو در خون و انجام آزمایش مربوطه مشورت کنید.
- سایر داروهای مصرفی خود را در هنگام ویزیت به پزشک نشان دهید.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای کنترل فشار خون بالا و بهبود عملکرد قلب
- این داروها را منظم طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- کنترل آزمايش خون دوره‌ای برای عملكرد كليه و پتاسيم خون طبق صلاحديد پزشك لازم است.
- امكان اُفت فشار خون وضعيتی وجود دارد. تغيير آهسته وضعيت از نشسته به ايستاده، دراز كشيدن با اولين علائم اين اثرات را به حداقل برساند.
- سایر داروهای مصرفی خود را در هنگام ویزیت به پزشک نشان دهید.
- در صورت داشتن سرفه‌های خشک با پزشک خود مشورت کنید.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای ترکیبی تنظیم فشار خون و بهبود عملکرد قلب
- با دوز پايين شروع می‌شود و به تدريج افزايش می‌يابد.
- آزمايش دوره‌ای برای كنترل عملكرد پتاسيم و کراتینین طبق صلاحديد پزشك لازم است.
- عوارض احتمالی: در صورت ادامه سرگيجه بعد از چند روز اول، داشتن سرفه‌های خشك، تنگی نفس، بثورات جلدی، ضعف، ورم اندام‌های تحتانی يك طرفه و گيجی بلافاصله به پزشك خود اطلاع دهيد.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای کنترل قند خون و بهبود عملکرد قلب
- دارو را می‌توانید همراه با غذا دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- این دارو با اثر در بهبود عملکرد قلب و کنترل قند خون می‌باشد.
- از انجایی که این دارو ممکن است سبب سرگیجه شود هنگام برخاستن و نشستن مراقب باشید.
- این دارو موجب مثبت شدن آزمایش قند ادرار می‌شود طبق صلاحدید پزشک معالج به صورت دوره‌ای آزمایش قند خون و سایر آزمایشات را چک کنید.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای مُدر (ادرار آور)
- این داروها با فاصله زمانی نسبت به بقیه داروها مصرف شود.
- در صورت امكان روزها مصرف شود.
- در صورت امکان صبح هر روز ناشتا كنترل وزن انجام شود.
- چك دوره‌ای الكتروليت‌ها مانند پتاسيم با صلاحديد پزشك در مصرف این داروها ضروری است.
- عوارض احتمالی: سرگيجه در شروع مصرف، كم آبی بدن، تيره شدن ادرار و كاهش وزن
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای گشاد گننده عروق ریه
- ماسیتنتان، تادالافیل و سیلدنافیل با کاهش فشار در عروق ریه سبب بهبود عملکرد قلب و ریه می‌شود.
- به علت تداخلات دارویی، لیست تمام داروهای بیمار را به پزشک ارائه دهید.
- به دوز و تعداد دفعات مصرف توجه کافی داشته باشید.
- بهتر است کنترل فشار خون انجام شود.
- عوارض احتمالی: سردرد، گُر گرفتگی، سوء هاضمه، سرگیجه، گرفتگی بینی و درصورت کاهش بینایی، وزوز گوش مداوم و کاهش شنوایی حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت ایجاد مشکل ناگهانی در بینایی، شنوایی، واکنش آلرژیک یا اختلال جدی در تنفس سریعاً با مراکز درمانی تماس بگیرید.
نکات آموزشی و عوارض احتمالی داروهای گشاد گننده عروق
- اوايل درمان احتمال سردرد، احتمال بروز اُفت فشار خون وضعيتی وجود دارد تغيير آهسته وضعيت از نشسته به ايستاده، دراز كشيدن با اولين علائم اين اثرات را به حداقل میرساند.
- در صورت بروز تاری ديد يا خشكی دهان و با سردرد مداوم به پزشك اطلاع دهيد.