هالیتوزیس (Halitosis) چیست؟
هالیتوزیس اصطلاحی برای بوی بد دهان است. بوی بد دهان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و گاهی نشانهای از یک مشکل زمینهای در سلامت شما باشد.
علائم هالیتوزیس
بسیاری از افراد با بوی بد دهان هنگام بیدارشدن از خواب مواجه میشوند که معمولاً به آن بوی بد دهان صبحگاهی (Morning breath) گفته میشود. اما ممکن است در طول روز بهطور موقت یا مکرر دچار بوی بد دهان شوید و حتی خودتان متوجه آن نباشید. برخی از علائم مرتبط با بوی بد دهان عبارتاند از:
- خشکی دهان
- پلاک روی دندانها بهویژه در نزدیکی خط لثه
- پوشش سفید روی زبان
- تخلیه ترشحات پشت حلق (Postnasal drip) یا احساس جاریشدن ترشحات سینوسها به سمت گلو
- طعم بد در دهان، بهویژه اگر طعمی فلزی داشته باشد
علت هالیتوزیس چیست؟
اکثر موارد بوی بد دهان (هالیتوزیس) ناشی از مشکلی در داخل دهان هستند.
غذا بین دندانها، اطراف لثهها و روی زبان گیر میکند. اگر هر روز دندانهای خود را مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، این ذرات غذا پوسیده میشوند. ذرات پوسیدهٔ غذا باعث ایجاد بوی بد دهان میشوند. همچنین این مواد پوسیده به رشد باکتریها در دهان کمک میکنند. این باکتریها میتوانند موجب بیماری لثه (Gingivitis) شوند. ژنژیویت نیز خود باعث بوی بد دهان میشود.
غذاها و نوشیدنیهایی که مصرف میکنید نیز میتوانند بر بوی دهان شما تأثیر بگذارند.
نمونههای شایع شامل:
- پیاز
- سیر
- پنیر
- پاسترامی
- برخی ادویهها
- آب پرتقال
- نوشابه
پس از هضم این غذاها، روغنهای موجود در آنها وارد جریان خون شما میشوند و سپس به ریهها منتقل میگردند. این بو از طریق تنفس شما خارج میشود تا زمانی که بدن شما بهطور کامل این مواد را دفع کند.
هالیتوزیس چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر فکر میکنید دچار هالیتوزیس هستید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است فقط بر اساس بوی دهان شما تشخیص بدهد.
همچنین ممکن است از شما درباره سبک زندگی سؤالاتی بپرسد، مانند اینکه چند بار در روز دندانهایتان را مسواک میزنید یا نخ دندان میکشید. پزشک ممکن است در مورد داروهایی که مصرف میکنید نیز سؤال کند.
اگر پزشک تشخیص دهد که بوی بد دهان شما ناشی از مشکل دندانی نیست، ممکن است شما را به دندانپزشک ارجاع دهد تا وضعیت دندانها و لثههایتان بررسی شود.
آیا میتوان از هالیتوزیس پیشگیری یا از آن اجتناب کرد؟
شما میتوانید کارهای زیادی برای پیشگیری از بوی بد دهان انجام دهید، از جمله:
- مسواکزدن دندانها حداقل دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید.
حتماً اطراف خط لثه و تمام سطوح دندان را مسواک بزنید.
هر بار که دندانها را مسواک میزنید، سطح زبان خود را نیز با مسواک تمیز کنید. - کشیدن نخ دندان حداقل یک بار در روز برای خارجکردن ذرات غذا از بین دندانها.
- مصرف بیشتر میوهها و سبزیجات و کاهش مصرف گوشت.
- پرهیز از غذاهایی که باعث بوی بد دهان میشوند.
همچنین از مصرف نوشیدنیهای الکلی که معمولاً باعث بوی بد دهان میشوند، خودداری کنید. - پرهیز از مصرف دخانیات؛ هر نوع دخانیات میتواند باعث هالیتوزیس شود.
- اگر خشکی دهان دارید، ممکن است دهانتان بوی بدی داشته باشد.
در این صورت میتوانید از آبنباتهای بدون شکر استفاده کنید، آدامس بدون شکر بجوید یا آب بیشتری بنوشید.
بیشتر دهانشویهها اثر طولانیمدتی روی بوی بد دهان ندارند.
اگر از دهانشویه استفاده میکنید، آن را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و سپس بیرون بریزید.
- اگر از پروتزهای دندانی متحرک استفاده میکنید، آنها را شبها از دهان خارج کنید.
سپس پروتز را مسواک بزنید و در محلول ضدعفونیکننده در طول شب قرار دهید.
ارتودنسیهای متحرک و ریتینرها نیز باید تمیز شوند. دستورالعملهای دندانپزشک خود را دنبال کنید.
بهتر است دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندانهایتان بهطور حرفهای تمیز شوند.
درمان هالیتوزیس
درمان هالیتوزیس عمدتاً شامل همان اقداماتی است که برای پیشگیری از بوی بد دهان توصیه شد.
با این حال، پزشک یا دندانپزشک ممکن است برای درمان بیماری لثه یک دهانشویهٔ تجویزی برای شما تجویز کند.
زندگی با هالیتوزیس
اگر به تنهایی نتوانستید بوی بد دهان خود را برطرف کنید، به پزشک خانواده مراجعه کنید تا مشخص شود آیا مشکل جدیتری وجود دارد یا خیر.
بوی بد دهان ممکن است نشانهٔ یک بیماری زمینهای باشد.
برخی از این بیماریها عبارتاند از:
- عفونتهای سینوسی
- عفونتهای مزمن ریه
- بیماریهای کبدی یا کلیوی
- دیابت
سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید
- علت بوی بد دهان من چیست؟
- آیا لازم است خمیردندانم را عوض کنم؟
- آیا جویدن تنباکو میتواند باعث بوی بد دهان شود؟
- هر چند وقت یک بار باید به دندانپزشک مراجعه کنم؟
- آیا دهانشویهای وجود دارد که بتواند کمک کند؟
- اگر نتوانم بوی بد دهانم را از بین ببرم، چه اقداماتی باید انجام دهیم تا علت را پیدا کنیم؟
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
