آﻣﻮزش ترخیص در بیماران با ترومبوز وریدی
DVT ترومبوز ورید عمقی چیست؟
ترومبوز به معنای لخته شدن خون در عروق بدن است. ایجاد لخته در یک یا چند سیاهرگ عمقی به ویژه در پا DVT یا ترومبوز وریدهای عمقی گفته می‌شود. DVT که معمولا با علائمی مانند ورم پا، درد در پا، احساس گرمی در پا، حساسیت در لمس، قرمزی یا کبودی در پا و در مواردی حتی بی‌علامت، همراه می‌باشد.
PTE ترومبو امبولی شریان ریوی: ورود لخته در شریان ریوی PTE یا آمبولی ریه گفته می‌شود. PTE معمولا با علائم جدی‌تر و تهدید کننده حیات مانند کوتاهی تنفس ناگهانی، احساس اضطراب، احساس سبکی در سر، سنکوپ، ضربان نامنظم یا افزایش ضربان قلب، سرفه، خلط خونی، درد تیز در قفسه سینه که با تنفس تشدید می‌شود، همراه است.
عوامل موثر در ایجاد لخته وریدی عمقی
کاهش جریان خون مثل بی‌حرکتی در اندام‌ها، مسافرت در مسافت طولانی، صدمه به دیواره رگ، ضربه به اندام‌ها، شکستگی‌های استخوانی، افزایش انعقادپذیری خونی (افرادی که به طور ناگهانی داروهای ضد انعقادی خود را قطع می‌کنند). استفاده از داروهای ضد بارداری و هورمونی، استعمال دخانیات، ژنتیک، سابقه فامیلی، چاقی، ابتلا به بیمارهای خاص (سرطان‌های پیشرفته، کووید 19 و…)
درمان دارویی
اساس درمان بیماری‌های ترومبوز وریدی بر پایه استفاده از داروهای ضد انعقاد خون تزریقی نظیر (هپارین، انوکساپارین) و خوراکی (اکساپین و…) است. طی روزهای بستری طبق صلاحدید پزشک شما معمولا یک یا تعداد بیشتری از این داروها به صورت تزریقی و خوراکی را دریافت می‌کنید.
بعد از ترخیص این داروها صورت خوراکی طبق دستور پزشک برای شما ادامه می‌یابد. داروهای شما طبق آخرین نسخه پزشک هنگام ترخیص مشخص می‌شود. اگر دوز این داروها بیش از حد نیاز بدن هر فرد باشد، ممکن است فرد را در معرض خطر خونریزی (خونریزی گوارشی و…) و مشکلات جدی و تهدیدکننده حیات قرار دهد.
وارفارین یکی از این داروی ضد انعقاد خوراکی است که توانایی بدن را برای ساختن لخته خونی کم می‌کند و عملکرد این دارو در بدن ثابت نیست و عملکرد آن توسط آزمایش PT سنجیده و دوز دارو با نظر پزشک تنظیم می‌شود. حتماً دفترچه وارفارین را دریافت و مطالعه و رعايت کنید.
در صورت داشتن درد از استامینوفن به تعداد محدود استفاده کنید. برخی مُسکن‌ها مانند ایبوبروفن و ناپپروکسن به علت تداخل با داروهای ضد انعقادی بهتر است استفاده نشود.
در مراجعه به دندان پزشك يا هر نوع جراحي ديگری حتماً بايد پزشك خود را از مصرف داروهای رقیق کننده خون مطلع كنید.
پوست پای خود را از نظر هر گونه تغییر شکل یا زخم تا زمان بهبود کامل بررسی کنید.
تغذيه
در صورت مصرف قرص وارفارين، در مورد انتخاب ميوه و سبزی‌ها توجه شود كه از منابع غذايي كه حاوی مقادير كم يا متوسط ويتامين كا (K) هستند استفاده شود.
فعالیت
پیاده‌روی منظم و نرمش در پاها بعد از بهبود ورم و درد ضروری است. در مورد برگشت به کار با توجه به نوع شغل و شروع رانندگی‌های طولانی با پزشک خود مشورت کنید.
فعالیت جنسی
چنانچه احتمال مشکل قلبی برای شما مطرح نبود روابط جنسی بعد از بهبود بلامانع می‌باشد.
پیشگیری از تشکیل مجدد لخته
- کنترل وزن مناسب
- از نشستن و ایستادن به مدت طولانی که بازگشت خون را به قلب مختل می‌کند خودداری کنید.
- استفاده از جوراب‌های واریس
جوراب‌های واریس ویژگی خاصی دارند و حتماً طبق نسخه پزشک تهیه شود. جوراب واریس را بعد از برخواستن از بستر قبل از شروع راه رفتن روزانه در حال دراز کشیده بپوشید. طی روز که حالت ایستاده دارید باید جوراب را پوشیده باشید و شب‌ها قبل از خواب از پا دربیاورید. ممکن است بالا قرار دادن پاها از سطح بدن به کاهش درد و تورم شما کمک کند.
علائم هشداردهنده
در صورت بروز مشکلات یا موارد هشدار دهنده زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
علائم غیر معمول:
- خونریزی‌های طولانی از بینی
- سر درد شدید ناگهانی
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- سیاه شدن رنگ مدفوع
- وجود خون در خلط
- درد شدید شکمی
- تورم و کبود شدگی در بافت نرم و مفاصل
علائم هشدار دهنده:
- کوتاهی تنفس ناگهانی
- احساس اضطراب
- احساس سبکی در سر
- سنکوپ
- کاهش سطح هشیاری
- ضربان نامنظم یا افزایش ضربان قلب
- سرفه
- خلط خونی
- درد تیز در قفسه سینه که با تنفس تشدید می‌شود.
بعد از بروز این علائم حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
نوبت بعدی مراجعه به پزشک
پس از ترخیص توسط پزشک فوق تخصص قلب و عروق خود ویزیت خواهید شد که قبل از ترخیص برگه نوبت‌دهی توسط منشی به شما داده خواهد شد و از پذیرش حتماً نوبت بعدی گرفته شود. بعد از ترخیص و گرفتن داروهای خود بهتر است آنها را با پرستار خود چک کرده و از او بخواهید در جدول زیر داروهای و دوز مصرفی مختص شما را علامت‌دار کند.
اطلاعات کلی مربوط به داروها
نکات آموزشی در مصرف وارفارین
- حتماً آزمایشPT را طبق دستور پزشک انجام دهید.
- هرگز از مقدار توصيه شده بيشتر و يا كمتر مصرف نكنيد.
- دارو را هر روز در ساعت معينی مصرف كنيد.
- در صورت خونريزي شدید لثه، بينی يا خون‌مردگی در بدن برای مشورت به پزشك مراجعه كنيد.
- تمام داروهای ضد انعقاد قبل از انجام انواع خاصی از جراحی باید قطع شوند و داروی تزریقی در زمان بستری شروع می‌شود، زمان مصرف مجدد آن به نظر پزشک بستگی دارد.
نکات آموزشی در مصرف آپیکسابان
- برای اثربخشی بهتر، دوزی را فراموش نکنید و حتی با وجود احساس خوب شدن مصرف دارو را طبق دستور پزشک ادامه دهید. قبل از تمام شدن دارو آن را تهیه کنید.
- این دارو احتمال بروز خونریزی وجود دارد، از آسیب دوری کنید. از مسواک نرم و لوازم اصلاح برقی استفاده کنید. در صورت زمین خوردن یا آسیب دیدن یا ضربه به سرتان حتی اگر احساس خوب بودن داشتید به پزشک مراجعه کنید.
- طبق دستور پزشک عملکرد خونی را بررسی کنید.
- اگر با بلعیدن قرص مشکل دارید آن را در آب یا آب سیب حل کنید و مصرف کنید.
نکات آموزشی در مصرف دابیگاتران
- امکان ایجاد خونریزی وجود دارد، بنابراین بایستی احتیاط شود و از هر گونه آسیب فیزیکی به بدن اجتناب شود. مسواک نرم باید استفاده شود و برای اصلاح از ریش‌تراش برقی استفاده شود.
- در بیماران 65 ساله یا مُسن‌تر ممکن است دارو عوارض بیشتری ایجاد کند.
- دارو به صورت خوراکی با یک لیوان بزرگ آب بلعیده شود.
- در صورت فراموش کرن یک دوز از دارو به محض یادآوری مصرف شود و در صورتی که تا دوز بعدی فاصله چندانی وجود ندارد از آن وعده دارو صرف نظر شده و دارو طبق روال قبل مصرف شود.
نکات آموزشی در مصرف آکسابین (ریواروکسابان-زالربان)
- مراقب باشید که از دستور پزشکتان پیروی کنید. مقدار مصرف دارو را افزایش ندهید، بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید و بدون توصیه پزشک خودتان دارو را قطع نکنید.
- اگر در مورد مصرف ریواروکسابان هر سوالی برای شما ایجاد شد، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
- اگر نمی‌توانید دارو را ببلعید، قرص را خرد کنید و همراه با آب سیب بخورید. این کار را فقط برای مصرف همان لحظه انجام دهید.
- مقدار و طول درمان شما بر پایه شرایط پزشکی و پاسخ شما به درمان می‌باشد.
- دارو را منظم مصرف کنید تا بهترین اثر درمانی را داشته باشد. برای یادآوری بهتر، دارو را هر روز سر ساعت منظمی مصرف کنید.