نوروپاتی دیابتی: علائم، تشخیص و درمان

این منبع به بررسی نوروپاتی دیابتی می‌پردازد و آن را به عنوان یک نوع آسیب عصبی ناشی از دیابت تعریف می‌کند. متن علائم شایع این بیماری مانند بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن و ضعف عضلانی را توضیح می‌دهد و بر نقش قند خون بالا و عوامل خطر دیگر در بروز آن تأکید می‌کند. همچنین، روش‌های تشخیص از جمله معاینات فیزیکی و آزمایش‌های عملکرد عصبی را شرح داده و راهکارهای پیشگیری را که عمدتاً شامل کنترل دقیق قند خون و مراقبت ویژه از پاها هستند، بیان می‌کند. در نهایت، منبع به درمان‌های موجود برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و تسکین درد می‌پردازد، زیرا در حال حاضر درمان قطعی برای آن وجود ندارد و بر اهمیت مراقبت مستمر از پاها در زندگی با این بیماری تاکید می‌نماید.

کتابچه دیجیتال

برای مطالعه، کتابچه بالا را ورق بزنید، از بزرگنمایی و حالت تمام صفحه استفاده کنید و …

همچنین می‌توانید با کلیک علامت … کتابچه را دانلود کنید و در صورت نیاز پرینت کنید یا مستقیم به صفحه مورد نظر بروید.

پادکست

برای گوش کردن به پادکست، از دکمه پخش زیر استفاده نمایید:

برای شنیدن صدای کتابچه، دکمه Play را کلیک کنید.

فیلم آموزش  همگانی

برای مشاهده فیلم آموزش همگانی نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy) از پخش کننده زیر استفاده نمایید:

نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy) چیست؟

نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy) نوعی آسیب عصبی است که در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد. این آسیب باعث می‌شود اعصاب در انتقال پیام‌ها به مغز و سایر بخش‌های بدن دچار مشکل شوند.

علائم نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• تغییر در حس، بی‌حسی (از دست دادن حس) یا سوزن‌سوزن شدن و سوزش دردناک در بخش‌های مختلف بدن، به‌ویژه پاها، ساق‌ها و انگشتان پا
• ضعف عضلانی و مشکل در راه رفتن
• بریدگی‌ها، زخم‌ها یا تاول‌های پا به‌کندی بهبود می‌یابند. همچنین این زخم‌ها به اندازه‌ای که انتظار دارید دردناک نیستند.

موضوعات مرتبط

• What is a Total Contact Cast?
• Type 1 Diabetes
• Diabetes and Exercise

علت بروز نوروپاتی دیابتی چیست؟

دیابت باعث می‌شود سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد. به مرور زمان، قند خون بالا به رگ‌های خونی و اعصاب آسیب می‌زند. به همین دلیل افرادی که قند خونشان به‌خوبی کنترل نمی‌شود، بیشتر در معرض ابتلا به نوروپاتی دیابتی هستند.

مردان بیش از زنان در معرض نوروپاتی دیابتی قرار دارند. کلسترول بالا و سیگار کشیدن نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

تشخیص نوروپاتی دیابتی چگونه است؟

پزشک یا پرستار باید به‌طور دوره‌ای پاهای شما را در هنگام ویزیت بررسی کند. اگر دیابت دارید و علائم نوروپاتی دیابتی در شما وجود دارد، پزشک یک شرح حال کامل پزشکی می‌گیرد و معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد. اگر هرگز به دیابت مبتلا نشده‌اید، پزشک ممکن است ابتدا آزمایش خون تجویز کند. برای تشخیص نوروپاتی دیابتی از آزمایش‌های عملکرد عصبی نیز استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها پاسخ شما به سیگنال‌های الکتریکی، حساسیت به لمس و تغییرات دما را اندازه‌گیری می‌کنند.

آیا می‌توان از نوروپاتی دیابتی پیشگیری یا اجتناب کرد؟

مهم‌ترین نکته کنترل قند خون است. داروها و/یا انسولین را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. اگر اضافه وزن دارید، از پزشک خود بخواهید به شما در کاهش وزن کمک کند. ورزش کافی داشته باشید.

راه‌های دیگر محافظت از پاها:

• پاهای خود را هر روز با آب ولرم (نه داغ) و صابون ملایم بشویید.
• پاها را خوب خشک کنید، به‌ویژه بین انگشتان. از حولهٔ نرم استفاده کنید و به آرامی خشک کنید؛ مالش ندهید.
• برای نرم نگه‌داشتن پوست پا مقدار کمی کرم یا لوسیون بزنید، به‌ویژه روی پاشنه‌ها. اگر پوست ترک دارد، در مورد درمان آن با پزشک مشورت کنید.
• پاهایتان را هر روز بررسی کنید. ممکن است برای دیدن کف پا به آینه نیاز داشته باشید. اگر قرمزی، تورم، درد مداوم، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در هر بخش پا داشتید، به پزشک اطلاع دهید.
• بدون مشورت با پزشک، پینه، میخچه یا بونیون‌ها را درمان نکنید.
• ناخن‌های پا را صاف کوتاه کنید تا از فرو رفتن به داخل جلوگیری شود. بهتر است ناخن‌ها را در آب گرم نرم کنید و سپس کوتاه نمایید. لبه‌های ناخن‌ها را با دقت سوهان بزنید.
• نگذارید پاها بیش از حد گرم یا سرد شوند.
• پابرهنه راه نروید.

هنگام انتخاب کفش و جوراب این نکات را رعایت کنید:

• کفش بدون جوراب نپوشید.
• از پوشیدن صندل یا کفش‌های جلو باز خودداری کنید.
• از کفش‌های پاشنه‌بلند و نوک‌تیز پرهیز کنید.
• جوراب راحت بپوشید که خیلی تنگ نباشند. هر روز آن‌ها را عوض کنید.
• کفش‌های تنگ یا ناراحت که به پا فشار می‌آورند یا باعث بریدگی می‌شوند نپوشید. اگر قبلاً به‌خاطر کفش نامناسب دچار مشکل شده‌اید، شاید لازم باشد کفش قالبی مخصوص تهیه کنید.
• قبل از خرید کفش‌های ویژه یا کفی‌های طبی با پزشک خود مشورت کنید.
• کفش جدید را عصرها بخرید، زمانی که پاها کمی ورم کرده‌اند. اگر کفش در این زمان راحت باشد، احتمالاً تمام روز راحت خواهد بود.
• کفش‌های جدید را به‌تدریج بپوشید تا جا باز کنند.
• هر روز داخل کفش‌های خود را برای وجود شن، سنگ‌ریزه یا پارگی بررسی کنید. این موارد می‌تواند به پا آسیب بزند و تاول یا زخم ایجاد کند.

درمان نوروپاتی دیابتی

هیچ درمان قطعی برای نوروپاتی دیابتی وجود ندارد. درمان بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری تمرکز دارد. این کار با کنترل قند خون و ایجاد تغییرات سبک زندگی امکان‌پذیر است. این تغییرات نه‌تنها به کند شدن آسیب عصبی کمک می‌کنند، بلکه سلامت کلی شما را نیز ارتقا می‌دهند. شامل:

• خوردن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم
• حفظ وزن مناسب
• کنترل فشار خون
• سیگار نکشیدن
• مصرف نکردن الکل

درمان نوروپاتی دیابتی همچنین بر تسکین درد و ناراحتی متمرکز است. داروهای متعددی برای کاهش درد نوروپاتی وجود دارد. پزشک به شما کمک می‌کند بهترین گزینه را انتخاب کنید.

زندگی با نوروپاتی دیابتی

مراقبت خوب از پاها هنگام ابتلا به نوروپاتی دیابتی بسیار حیاتی است. سعی کنید از آسیب پا جلوگیری کنید. ورزش کنید تا عضلات قوی بمانند. اگر ترک یا زخمی روی پاها دیدید، توجه ویژه داشته باشید. پوست پا را خشک نگه دارید. هر روز مقدار کمی لوسیون روی پاها بزنید تا پوست نرم بماند و از ترک جلوگیری شود. اگر دچار بی‌حسی بیشتر، زخم یا ناخن پای فرو رفته شدید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید

• من هنوز دیابت ندارم، اما پاهایم بی‌حس است و گاهی سوزن‌سوزن می‌شود. آیا باید برای دیابت آزمایش بدهم؟
• آیا واقعاً لازم است کفش‌هایم را تغییر دهم؟
• اگر زخمی روی پایم ایجاد شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنم یا می‌توانم خودم آن را پیگیری کنم؟
• می‌توانید یک لوسیون مناسب برای پاهایم معرفی کنید؟
• آیا نوروپاتی من بهتر خواهد شد؟
• آیا دارویی برای توقف درد وجود دارد؟

منابع

American Diabetes Association: Neuropathy

National Institutes of Health, MedlinePlus: Diabetic Neuropathy

National Institute of Neurological Disorders and Stroke: Diabetic Neuropathy Information Page

این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.

لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.

سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.

تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.