پادکست
برای گوش کردن به پادکست ، از دکمه پخش زیر اسفاده نمایید:
فیلم آموزش همگانی
آکنه (Acne) چیست؟
آکنه (Acne) یک بیماری شایع پوستی است. این بیماری باعث ایجاد برجستگیهایی روی پوست میشود که به آنها جوش (Pimples) میگویند. جوش زمانی تشکیل میشود که فولیکولهای موی ریز در پوست شما توسط سلولهای مرده و چربی مسدود شوند. این وضعیت باعث رشد باکتریها و تحریک پوست میشود. جوشها معمولاً روی صورت ظاهر میشوند. با این حال، ممکن است روی پشت، قفسهٔ سینه، بازوها و گردن نیز دیده شوند. آکنه معمولاً در اوایل سالهای نوجوانی آغاز میشود. میتواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند یا حتی از بزرگسالی شروع شود. هم پسران و هم دختران ممکن است به آن مبتلا شوند.
علائم
- لکههای کوچک، برجسته و قرمز.
- لکههایی با نوک سفید و پر از مایع.
- کمدونهای سرسیاه (Blackheads) (مانند نقاط سیاه در منافذ پوست).
- برآمدگیهای سفت و حساس زیر پوست.
چه چیزی باعث آکنه میشود؟
آکنه زمانی ایجاد میشود که فولیکولهای موی پوست توسط سلولهای مرده و چربی مسدود شوند. این انسداد باعث رشد باکتریها در فولیکولهای مو میشود. چند نوع آکنه وجود دارد:
- کمدون سرسفید (Whitehead): فولیکولهای موی ریز پوست با چربی و سلولهای مرده مسدود میشوند. در نوک هر جوش یک «سر سفید» تشکیل میشود.
- کمدون سرسیاه (Blackhead): فولیکول مو نزدیک سطح پوست مسدود میشود. زمانی که در معرض هوا قرار میگیرد، سیاه میشود.
- آکنه کیستیک (Cystic acne): هنگامی رخ میدهد که کیستها در عمق پوست و اطراف فولیکول مو تشکیل شوند.
سابقهٔ خانوادگی نیز در بروز آکنه نقش دارد. اگر والدین شما آکنه شدید داشتهاند، ممکن است شما هم دچار آن شوید. همچنین سیستم ایمنی نقش دارد. بعضی افراد نسبت به باکتریهایی که در فولیکولهای مو گیر میافتند حساسیت بیشتری دارند.
آکنه چگونه تشخیص داده میشود؟
بیشتر اوقات، پزشک میتواند با بررسی تحریکات پوستی آکنه را تشخیص دهد. او همچنین سن، سبک زندگی و شرایط شما را در نظر میگیرد. بهعنوان مثال، برخی زنان هنگام بارداری دچار آکنه میشوند. بعضی نوجوانان و بزرگسالان نیز بر اثر برخی غذاها دچار آکنه میشوند.
آیا میتوان از آکنه پیشگیری یا اجتناب کرد؟
آکنه را نمیتوان بهطور کامل پیشگیری یا از آن اجتناب کرد. با این حال، برخی افراد میتوانند با شناخت عوامل محرک، شدت آن را کاهش دهند. چون پسران چربی پوستی بیشتری دارند، معمولاً آکنه شدیدتری تجربه میکنند. در بسیاری از افراد، آکنه تا سن ۲۵ سالگی از بین میرود. با این حال، میتواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
برخی عوامل میتوانند آکنه را تحریک یا تشدید کنند:
- تغییرات هورمونی (در دوران بلوغ، قبل از قاعدگی، در بارداری یا یائسگی).
- برخی داروها (از جمله مکملها یا استروئیدهایی که تستوسترون را افزایش میدهند).
- لوازم آرایشی بهویژه محصولات روغنی، کرمهای ضدآفتاب و محصولات مو.
- استرس.
- دستکاری یا فشار دادن جوشهای موجود.
- شستوشوی خشن و بیشازحد پوست.
- برخی غذاها، از جمله نوشیدنیهای شیرین، نان سفید و برنج، که نشان داده شده آکنه را افزایش میدهند.
درمان آکنه
آکنه میتواند با داروهای بدون نسخه (OTC) و داروهای تجویزی درمان شود. پزشک تعیین میکند کدام درمان برای شما مناسبتر است.
درمانهای بدون نسخه (OTC):
- بنزوئیل پراکسید (Benzoyl peroxide) و اسید سالیسیلیک (Salicylic acid): رایجترین درمان آکنه هستند. به شکل لوسیون، ژل، صابون یا پد پاککننده موجودند. باکتریها را از بین میبرند و چربی را خشک میکنند. ممکن است تا ۸ هفته طول بکشد تا بهبودی مشاهده شود. عوارض جانبی شامل تحریک پوستی، سوزش و قرمزی است.
داروهای تجویزی:
- کرمها یا ژلهای رتینوئید (Retinoid): مستقیماً روی جوشها استفاده میشوند. زنان باردار نباید برخی محصولات رتینوئیدی را مصرف کنند زیرا میتوانند باعث ناهنجاریهای مادرزادی شوند. به پزشک خود اطلاع دهید اگر باردار هستید. نور خورشید میتواند آکنه درمانشده با رتینوئید را تحریک کند.
- آنتیبیوتیکها: برخی انواع آنتیبیوتیکها همراه با سایر درمانهای آکنه تجویز میشوند.
- ایزوترتینوئین (Isotretinoin): یک داروی قوی است که با نامهای تجاری خاصی عرضه میشود. میتواند عوارض جانبی جدی داشته باشد. دربارهٔ این عوارض با پزشک خود صحبت کنید.
- قرصهای ضدبارداری: گاهی برای زنان مبتلا به آکنه مؤثر هستند.
درمانهای تکمیلی در مطب پزشک:
- لایهبرداریهای پوستی، ابلیشن پوست و درمانهای لیزر یا نور میتوانند اسکارهای ناشی از آکنه را کاهش دهند.
- تزریقهای کوچک استروئیدی میتوانند به درمان کیستهای بزرگ آکنه کمک کنند.
- تغییرات سبک زندگی شامل رژیم غذایی سالم و ورزش منظم نیز میتواند مفید باشد.
زندگی با آکنه
داشتن آکنه میتواند باعث خجالت یا اضطراب شود. بعضی افراد ممکن است از صرف زمان و تلاش اضافی برای رعایت بهداشت روزانه احساس فشار کنند. همچنین ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی نیاز باشد.
پرسشهایی برای مطرحکردن با پزشک
- آیا باید صورتم را بیشتر بشویم؟
- آیا لبنیات باعث آکنه میشود؟
- آیا کلر آکنهٔ من را تحریک میکند؟
- آیا میتوانم جوشهایم را با لوازم آرایش بپوشانم؟
- آیا آکنه باعث ایجاد اسکار روی صورتم میشود؟
منابع
- Girlshealth.gov: Acne
- National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases: Acne
- Office on Women’s Health, U.S. Department of Health and Human Services: Acne
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
