آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران؛ عفونت ادراری در بزرگسالان
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
عفونت ادراری چیست؟
عفونتهای مجاری ادراری (UTI) مخصوصاً در میان خانمها، شایع هستند. احتمال اینکه یک زن در زندگی خود حداقل یک‌بار به UTI مبتلا شود، از 40 تا بیش از 50 درصد است.
اگر چه عفونت مجاری ادراری (UTI) اكثراً در زنان رخ میدهد ولی میتواند مردان را نیز مبتلا كند. نشانههای كلاسیك شامل احساس درد در هنگام ادرار كردن و سختی در ادرار كردن است. حتی زمانی كه برای دفع ادرار احساس فوریت میکنید، ممكن است قادر به راحت ادرار كردن نباشید یا اینكه تنها مقادیر كمی ادرار دفع کنید. احساس فوریت سریعاً بر میگردد. اكثر UTIها در صورت انجام دادن مراقبتهای مناسب خطرناك نیستند. اگر شما در شكم یا پشت درد دارید، مبتلا به لرز، تب یا استفراغ شدهاید ممكن است كلیههایتان عفونی شده باشند. عفونت كلیه مشكل طبی وخیمتری است كه احتیاج به درمان فوری دارد.
اكثر عفونتهای مجاری ادراری، مجاری تحتانی را درگیر میسازند (مثانه و پیشاب‌راه). اكثر باكتریها از طریق پیشاب‌راه وارد مجاری ادراری میشوند. در شرایط نرمال، این باكتریها حین ادرار كردن شسته میشوند یا به‌وسیله خواص ضدباكتریایی ادرار كنترل میشوند. با وجود این عوامل خاصی احتمال اینكه این باكتریها استقرار یابند، تكثیر شوند و عفونت شدید ایجاد کنند را افزایش می‌دهند.
واژه كلی عفونت مجاری ادراری عموماً برای توصیف عفونتهایی به‌كار میرود كه از مثانه (سیستیت)، كلیه (پیلونفریت) یا پیشاب‌راه (اورتریت) شروع میشوند.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- روزانه حداقل 8-6 لیوان آب بنوشید.
- آب میوه تازه حاوی ويتامین ث (C) استفاده نمايید و از نوشیدن نوشیدنی‌های شیرين و آبمیوه‌های شیرين پرهیز کنید.
فعالیت:
در صورت داشتن تب و عدم تحمل فعالیت تا سپری شدن دوره حاد بیماری فعالیت خود را محدود کنید.
مراقبت:
- از دستکاری سرم و رابط‌ها اجتناب کنید.
- دستورات دارويی طبق تجويز پزشک در فواصل مشخص توسط پرستار برای شما اجرا می‌شود.
- هیچ‌گاه احساس دفع ادرار را ناديده نگیريد و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
- لباس‌های زير خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری‌هايی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.
- در صورت داشتن سوند ادراری کیسه ادرار را بالاتر از سطح بدن قرار ندهید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
- در طول روز زياد مايعات بنوشید و از مصرف نوشیدنی‌های شیرين و آبمیوه‌های شیرين پرهیز کنید و میزان توصیه شده 8-6 لیوان آب تصفیه شده در روز است.
- سعی کنید مصرف آلرژن‌ها، نگهدارنده‌ها و افزودنی‌های غذايی را کاهش دهید.
- به جای گوشت قرمز، ماهی و سويا و لوبیاها را به عنوان منبع پروتئین مصرف کنید.
- مواد غذايی حاوی آنتی‌اکسیدان مثل میوه‌هايی چون زغال‌اخته، گیلاس و سبزيجاتی مانند کدو حلوايی و گوجه‌فرنگی را بیشتر مصرف کنید.
- از مصرف زياد مواد غذايی تصفیه شده مانند نان سفید، پاستا و به ويژه شکر اجتناب کنید.
- از مصرف قهوه و ساير محرک‌ها مانند الکل، تنباکو و چای غلیظ پرهیز نمايید.
فعالیت:
- پس از بهبود علائم حاد بیماری و افزايش قدرت جسمانی فعاليت‌های خود را افزايش دهید و در برنامه‌ريزی روزانه ورزش‌های ملايم به همراه دوره‌های استراحت بگنجانید.
- حداقل 30 دقیقه و 5 بار در هفته ورزش کنید.
مراقبت:
- رعايت بهداشت فردی به ويژه پس از اجابت مزاج و تعويض مرتب لباس زير ضروری است. هیچ‌گاه ادرار کردن را به تاخیر نیاندازيد.
- همیشه به درستی خودتان را تمیز کنید و از جلو به سمت عقب خود را بشويید تا باکتری‌ها وارد دستگاه ادراری نشوند.
- از اسپری و يا عطر زنانه در دستگاه تناسلی استفاده نکنید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ و شورت‌های نايلونی برای مدت طولانی خودداری کنید.
- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملايم بشوئید.
- از فرآورده‌های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری يا پودر) و صابون‌های قوی خودداری کنید.
- هنگام استحمام کردن از وان استفاده نکنید.
- در صورت داشتن سوند مثانه، برای جلوگیری از آلودگی، لوله ادراری را از کیسه تخلیه جدا نکنید.
- ادرار درون کیسه تخلیه را حداقل هر 8 ساعت يکبار و يا در صورت زياد بودن حجم ادرار با فواصل کمتر تخلیه کنید.
- از دستکاری لوله و کیسه تخلیه خودداری کنید و تعويض يا در آوردن لوله ادراری بايد توسط افراد با تجربه انجام شود.
علائم هشدار
در صورت وجود خون در ادرار، ادرار کدر، تب و لرز و وجود خون و ترشحات چرکی در ادرار به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمايید.
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 20 تیر 1402