آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران در تیروئیدکتومی
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
تیروئیدکتومی چیست؟
غده تیروئید در قاعده گلو، اطراف نای را میپوشاند و یك بافت ارتباط دهنده (ایسموس) لوبهای این غده را مرتبط میسازد. این غده سرعت فعالیتهای بدن را تنظیم میكند و تمامی جنبههای متابولیسم (سوخت و ساز) را هماهنگ میكند (از سرعت ضربان قلب تا سرعت سوزاندن كالری). در پاسخ به تحریك غده هیپوفیز، تیروئید هورمون تیروكسین ترشح میکند.
تا زمانی كه غده تیروئید مقادیر كافی از تیروكسین بسازد، متابولیسم بدن نرمال خواهد بود. ولی گاهی اوقات تیروئید مقادیر بیش از حد یا كمتر از حد نرمال از این هورمون را تولید میكند و تعادل مناسب واكنشهای شیمیایی در بدن را مختل میسازد. تولید بیش از حد تیروكسین هیپرتیروئیدی نامیده می‌شود (پركاری تیروئید). حالت مخالف یعنی تولید كم هورمون تیروئید، موجب هیپوتیروئیدی (کم‌کاری تیروئید) می‌شود.
در هیپرتیروئیدیسم (پركاری تیروئید)، اگر داروها نتوانند مشكل را درمان كنند، ممكن است شما كاندید جراحی تیروئید شوید. حین عملی به نام تیروئیدكتومی، پزشك بخشی یا قسمت عمده تیروئید را خارج میسازد و تولید هورمون را كاهش میدهد یا متوقف میسازد. اگر تمام غده خارج شود، شما نیاز به دریافت روزانه دارو دارید تا جایگزین هورمونهایی شوند كه به‌طور نرمال توسط غده تولید میشوند.
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز دائم به پرستار بخش اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل ، کلیه لباس ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- روز اول نباید چیزی بخورید، از زمانی که پرستار به شما اجازه داد ابتدا رژیم مایعات سرد شروع کنید.
- از روز بعد از عمل جراحی استفاده از غذاهای نرم که نیاز به جویدن ندارد، را شروع نمایید.
- معمولاً اشکال در بلع وجود دارد که پس از شروع تغذیه به آرامی برطرف خواهدشد.
فعالیت:
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- استراحت نسبی داشته باشید و برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمایید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
مراقبت:
- پس از عمل به صورت نیمه نشسته قرار بگیرید، سر را بالا قرار دهید و می‌توانید سر را با قرار دادن چند بالش بالا نگه دارید.
- از چرخاندن سر به طور مکرر اجتناب کنید تا فشار روی بخیه‌ها وارد نشود.
- پس از عمل یک یا دو لوله جهت تخلیه ترشحات تعبیه خواهد شدکه قبل از ترخیص برداشته خواهد شد.
- پس از عمل، در هنگام گرداندن سر و نشستن، دست‌ها را پشت سر قرار دهید تا از فشار آمدن بر روی ناحیه جراحی جلوگیری شود.
- پس از عمل در صورت بروز لرزش ماهیچه به خصوص اطراف دهان، گزگز، کرختی، خارش، سفتی عضلات را اطلاع دهید.
- جهت کاهش تورم تارهای صوتی به آرامی صحبت کرده و از بلند صحبت کردن خودداری کنید.
- از استرس و ناراحتی اجتناب کنید و آرامش داشته باشید.
- در صورت احساس سنگینی و فشار بر ناحیه برش جراحی یا اشکال در بلع، بلافاصله به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
دارو:
داروها (سرم، آنتی‌بیوتیک، مُسکن) طبق دستور پزشک در ساعات و فواصل معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
- پس از شروع تغذيه هيچ ممنوعيت غذايی نداريد مگر در موارد داشتن بيماری‌های زمينه‌ای (ديابت، فشار خون و…)
- برای تسریع بهبود زخم از میوه و سبزیجات فراوان و غذاهای پر پروتئین استفاده نمایید و جهت بهبود اشتها غذا را در حجم کم و دفعات زیاد مصرف کنید.
- برای جلوگیری از یبوست از مایعات فراوان و رژیم پر فیبر حاوی سبوس استفاده نمایید.
فعالیت:
- شما باید یک هفته در منزل استراحت نمایید و از برداشتن اجسام سنگین اجتناب کنید.
- در دو هفته اول بعد از عمل، هیچ ورزشی انجام ندهید. در دو هفته دوم، فقط مجاز به انجام ورزش‌های سبک هستید.
- تا یک ماه از انجام ورزش‌های تماسی نظیر ورزش‌های رزمی خودداری کنید.
مراقبت:
- به طور معمول 14-10 روز درد گلو خواهید داشت.
- هنگام خواب 3-2 عدد بالش زیر سر خود بگذارید تا سر شما بالاتر از سطح قلب باشد.
- جهت کاهش تورم تارهای صوتی به آرامی صحبت کرده و از بلند صحبت کردن خودداری کنید.
- در چند روز اول بعد از عمل مختصری خشونت صدا طبیعی است، از استرس و ناراحتی اجتناب کنید و آرامش داشته باشید.
- تورم و کبودی در ناحیه برش جراحی چند روز وجود خواهد داشت که در روز دوم و سوم بعد از عمل به حداکثر می‌رسد و سفتی گردن نیز برای حدود یک ماه وجود خواهد داشت.
- برای حداقل 3 هفته از کش و قوس دادن گردن خود یا کشیدن آن به عقب خودداری کنید، چرا که باعث تحت کشش قرار گرفتن برش جراحی می‌شود.
- پانسمان تا 48 ساعت کافی است و بعد از آن می‌توانید آن را بردارید.
- پس از برداشتن پانسمان یک چسب کوچک تا 10 روز بر روی گردن شما باقی می‌ماند.
- روز بعد از عمل می‌توانید دوش بگیرید. اگر زخم شما خیس شد به آرامی با گذاشتن و برداشتن یک حوله تمیز آن را خشک کنید، نیازی به تمیز کردن زخم نیست. روی زخم پماد یا کرمی قرار ندهید.
- همه برش‌های جراحی به نور آفتاب حساس هستند. توصیه می‌شود بعد از بهبودی کامل برش جراحی تا 6 ماه از ضد آفتاب روی برش جراحی استفاده شود.
- پس از عمل، در هنگام گرداندن سر و نشستن، دست‌ها را پشت سر قرار دهید تا از فشار آمدن بر روی ناحیه جراحی جلوگیری شود.
دارو:
- مختصری درد را تجربه می‌کنید، و یا گاهاً ممکن است از سفتی و درد در ناحیه شانه، گردن و پشت و یا سردردهای تنشی برای چند روزشکایت داشته باشید. جهت تسکین درد مُسکن تجویز شده توسط پزشک را استفاده نمایید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک (مانند آنتی‌بیوتیک در ساعات معین) را طبق دستور و تا اتمام کامل مصرف نمایید.
- تجویز دارو با پزشک می‌باشد و اگر تیروئید به طور کامل برداشته شده است شما تا آخر عمر باید داروهای تیروئیدی (جایگزین کننده هورمون تیروئید) مصرف کنید و از قطع خودسرانه دارو جداً پرهیز کنید.
زمان مراجعه بعدی:
- جهت دریافت نتیجه پاتولوژی یک هفته تا ده روز بعد به بیمارستان مراجعه و نتیجه را به رویت پزشک معالج برسانید.
- یک هفته تا 10 روز بعد از عمل جراحی برای کشیدن بخیه‌های ناحیه عمل به پزشک معالج خود مراجعه نمائید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر کدام از علائم زیر به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید.
- بوی نامطبوع یا ترشحات چرکی محل عمل
- درد شدید که به مُسکن پاسخ ندهد
- تب و لرز
- علائم شوک (سردی اندام‌ها، تنفس تند، گیجی)
- خونریزی محل عمل
- بی‌حسی و کرختی، سوزن سوزن شدن (به خصوص اطراف دهان)
- حرکات غیرارادی عضله، گرفتگی‌های دردناك در عضلات دست و پا
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 25 تیر 1402