آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با در آوردن طحال (اسپلنکتومی)
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
اسپلنکتومی چیست؟
بزرگ شدن طحال می‌تواند به علت درد، كاهش تعداد پلاكت در خون به‌علت گیر افتادن در طحال و یا سایر بیماری‌ها رخ دهد.
با تشخیص پزشک، در صورتی که سایر درمان‌ها شکست بخورند ممكن است پزشك خارج ساختن طحال به كمك جراحی را توصیه کند (اسپلنكتومی).
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز به پرستار اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی:
تا 24 ساعت بعد از عمل نبايستی چيزی بخوريد. بعد از شروع حركات دودی روده و دفع گاز از مقعد، طبق نظر پزشك ابتدا مايعات روشن مثل چای كم‌رنگ، آب كمپوت و سپس مايعات كامل (سوپ) شروع می‌شود و بعد به مرور رژيم نرم و به تدريج رژيم معمولی جايگزين می‌شود. از مصرف مواد غذايی نفاخ (آبميوه‌های خام و مصنوعی، ذرت، كلم، لوبيا، نخود، نوشابه‌های گازدار) خودداری كنيد.
فعالیت:
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، و چهارپایه کوچک زیر پا قرار دهید در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته یا با بالش ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
مراقبت:
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسكین درد شما را انجام دهد.
- در صورت خونریزی از محل عمل جراحی و خیس شدن پانسمان به پرستاران بخش اطلاع دهید.
- از دستكاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به خود خودداری كنید.
- داروها در فواصل منظم توسط پرستار به شما داده می‌شود. در صورت داشتن هر گونه سوال در خصوص داروها از پرستار سوال نمایید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- پس از شروع تغذيه هيچ ممنوعيت غذايی نداريد، مگر در موارد داشتن بيماری‌های زمينه‌ای (ديابت، فشار خون و…)
- از مصرف مواد غذايی نفاخ مانند حبوبات، نوشابه‌های گازدار، شير، آبميوه‌های صنعتی و… بپرهيذيد.
- جهت جلوگيری از يبوست از مايعات فراوان، مواد غذايی حاوی سبوس، سبزيجات و ميوه‌جات تازه مصرف نماييد.
- مواد غذايی را در حجم كم و دفعات زياد مصرف نماييد.
فعالیت:
- تا یک هفته بعد از عمل جراحی از فعالیت و ورزش‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، دراز و نشست رفتن و… که به دیواره شکم فشار وارد می‌شود دوری کنید.
- بعداز یک هفته می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را با احتیاط از سر بگیرید.
مراقبت:
- از قرار گرفتن در معرض اماکن با احتمال عفونت مانند اتوبوس، پاساژها و… دوری کنید.
- هنگام فصول با بیماری‌های همه‌گیر مانند آنفلوآنزا، کرونا و… از وسایل محافظتی استفاده کنید.
- سالیانه واکسن آنفولانزا و هر 5 سال یکبار واکسن پنوموواکس را تزریق کنید.
- هنگام مراجعه به مراکز درمانی جهت تزریق داروها، حتماً با رعایت اصول بهداشتی انجام شود.
- داروهای تجويزی پزشك را به طور مرتب مصرف نماييد.
- به صورت منظم نواحی اطراف گردن و زیر بغل را بررسی کنید. در صورت مشاهده تورم به پزشک خود اطلاع دهید.
- از بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن به مدت شش تا هشت هفته پرهیز کنید.
دارو:
- جهت تسکین درد، از داروی مُسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتی‌بیوتیک را یک دوره کامل در فواصل معین مصرف کنید.
آموزش سلامت:
- از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل بپرهیزید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- از استرس و اضطراب دوری نمایید.
- تغذیه سالم داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.
زمان مراجعه بعدی:
یک هفته تا 10 روز بعد از عمل جراحی برای کشیدن بخیه‌های ناحیه عمل به پزشک معالج خود مراجعه نمائید.
علائم هشدار
در صورت وجود هرکدام از علائم زیر سریعاً به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
- تب بالا
- تنگی نفس ناگهانی
- افت فشار خون و تعریق سرد همراه با رنگ پریدگی
- سرماخوردگی که بیشتر از حالت معمول طول بکشد
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 25 تیر 1402