پروستاتیت (Prostatitis) چیست؟
پروستات غدهای است که بخشی از سیستم تولیدمثل مردانه محسوب میشود. این غده تقریباً به اندازهٔ یک گردو است و در تولید اسپرم و انزال نقش دارد. پروستات زیر مثانه و جلوی راستروده (رکتوم) قرار دارد. این غده مجرای ادرار (Urethra) را که لولهای است برای خروج ادرار، احاطه کرده است.
پروستاتیت به معنی التهاب غدهٔ پروستات است. این التهاب زمانی رخ میدهد که بافت پروستات متورم و تحریکشده باشد. این وضعیت میتواند دردناک باشد.
دو نوع اصلی پروستاتیت وجود دارد:
- پروستاتیت باکتریایی (Bacterial prostatitis) – که میتواند حاد یا مزمن باشد.
- پروستاتیت غیرباکتریایی (Nonbacterial prostatitis)
علائم پروستاتیت
پروستاتیت میتواند طیف وسیعی از علائم ایجاد کند. این علائم ممکن است مشابه سایر مشکلات پروستات یا مجاری ادراری باشند. در صورت داشتن هر یک از این علائم، با پزشک خود تماس بگیرید:
- ادرار کردن دشوار یا دردناک
- تکرر ادرار
- تب
- کمردرد
- درد در آلت تناسلی، بیضهها یا پرینه (ناحیهٔ بین بیضهها و راستروده)
- وجود خون در ادرار یا منی
- ناتوانی در ایجاد نعوظ
- حساسیت در قسمت تحتانی شکم
علت بروز پروستاتیت
پروستاتیت باکتریایی در اثر عفونت ایجاد میشود.
اگر شروع آن کند باشد و چند ماه طول بکشد، نوع آن مزمن است.
اگر بهطور ناگهانی آغاز شده و سریع برطرف شود، نوع آن حاد است.
عفونت میتواند به دلایل زیر رخ دهد:
- نمونهبرداری (بیوپسی) یا جراحی
- عفونت مقاربتی (STI)
- انسداد ادرار
- آسیب به اندام تناسلی
پروستاتیت غیرباکتریایی شایعتر است، اما علت دقیق آن ناشناخته است.
این نوع معمولاً مزمن است و ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:
- عفونت قبلی مجاری ادراری (UTI)
- مواد شیمیایی موجود در ادرار
- آسیب عصبی در لگن
تشخیص پروستاتیت
پزشک ابتدا دربارهٔ سابقهٔ پزشکی خانواده از شما سؤال میپرسد. سپس معاینهٔ فیزیکی و معاینهٔ رکتوم انجام میدهد.
- در معاینهٔ فیزیکی، پزشک به دنبال کیسهبیضه متورم و حساس و غدد لنفاوی بزرگشده در کشالهران است.
- در معاینهٔ رکتوم، پزشک یک انگشت دستکشپوشیده و آغشته به روانکننده را داخل راستروده وارد میکند تا پشت غدهٔ پروستات را از نظر تورم، گرمی و حساسیت بررسی کند.
همچنین ممکن است نمونههای ادرار، خون یا منی آزمایش شوند تا مشکلات دیگر رد شوند.
پیشگیری یا اجتناب از پروستاتیت
اکثر موارد پروستاتیت قابل پیشگیری نیستند.
با این حال، موارد زیر توصیه میشود:
- بررسی از نظر عفونتهای مقاربتی (STIs)
- استفاده از کاندوم در تمام روابط جنسی برای جلوگیری از ابتلا یا انتقال عفونت
عوامل خطر:
- مردانی که عفونتهای مکرر مجاری ادراری (UTI) دارند
- مردان ۵۰ سال به بالا که پروستات بزرگشده دارند
درمان پروستاتیت
در بیشتر موارد، پزشک برای از بین بردن عفونت، حتی در نوع غیرباکتریایی، دارو تجویز میکند.
این دارو به از بین بردن عفونت کمک میکند و ممکن است لازم باشد چند هفته یا چند ماه مصرف شود.
در موارد شدید، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید تا:
- مایعات تزریقی برای جبران کمآبی بدن دریافت کنید.
- سوند (کاتتر) برای تخلیه ادرار استفاده شود.
اقدامات کمکی برای بهبود علائم
- نوشیدن مایعات بیشتر برای افزایش دفعات ادرار و کمک به دفع سریعتر باکتریها
- پرهیز از غذاها و نوشیدنیهای کمآبکننده مانند کافئین، الکل و مواد تند یا اسیدی
- مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و تورم
- حمام آب گرم برای کاهش درد کمر و سایر نواحی
زندگی با پروستاتیت
درمان مناسب باید باعث بهبود پروستاتیت شود.
داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید، دوزها را جا نیندازید و دوره درمان را کامل کنید.
پزشک احتمالاً آزمایشهای پیگیری تجویز میکند تا:
- اطمینان حاصل شود که عفونت از بین رفته است.
- از بازگشت مجدد آن پیشگیری شود.
اگر بیماری دوباره عود کند، باید مدت طولانیتری دارو مصرف کنید.
در موارد نادر، افراد مبتلا به پروستاتیت به جراحی نیاز پیدا میکنند.
اگر پروستاتیت مزمن باشد و دارو مؤثر نباشد، با پزشک درباره گزینههای دیگر مشورت کنید.
نکته مهم:
پروستاتیت اگرچه دردناک است، اما باعث سرطان نمیشود.
با این حال، میتواند باعث افزایش سطح آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA) شود.
این موضوع ممکن است در آزمایش PSA خون برای تشخیص سرطان پروستات مشکل ایجاد کند.
مثبت شدن نتیجهٔ آزمایش به معنای ابتلا به سرطان نیست.
آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) توصیه نمیکند که همه مردان به طور روتین آزمایش PSA بدهند.
برای مردان ۵۵ تا ۶۹ سال که به بررسی دورهای سرطان پروستات فکر میکنند، پزشک باید مزایا و خطرات این غربالگری را توضیح دهد تا تصمیم آگاهانه گرفته شود.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- آیا علائم من میتوانند به دلیل بیماری دیگری غیر از پروستاتیت باشند؟
- چگونه بفهمم که عفونت مقاربتی باعث پروستاتیت من شده است؟
- چه مدت باید دارو مصرف کنم؟
- آیا درمان عوارض جانبی دارد؟
- آیا باید در مدت ابتلا به پروستاتیت از رابطهٔ جنسی خودداری کنم؟
- چه اقداماتی میتوانم انجام دهم تا دوباره به پروستاتیت مبتلا نشوم؟
Resources/منابع
- National Institutes of Health, Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Prostatitis
- National Institutes of Health, MedlinePlus: Bacterial Prostatitis
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
