آﻣﻮزش مراقبت از اطفال با پنومونی
مادر / همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
پنومونی (سینه‌پهلو) چیست؟
التهاب ریه (پنومونی) بیماری شایع و بالقوه خطرناك ریههاست كه باعث دشواری در تنفس می‌شود.
التهاب ریه انواع گوناگونی دارد كه شدت آنها از خفیف تا حالات تهدیدكننده حیات متفاوت است. التهاب ریه می‌تواند یك ریه یا هر دو ریه را مبتلا كند. التهاب ریه بیش از 50 علت دارد. التهاب ریههای عفونی به‌وسیله ویروسها، باكتریهایی از قبیل پنوموكوك، استافیلوكوك و استرپتوكوك یا سایر ارگانیسمها ایجاد می‌شود. ویروسها از جمله ویروس مسبب آنفلوانزا مسئول نیمی از كل موارد عفونت ریه هستند.
محركهای شیمیایی، انگلها و انواع خاصی از قارچها نیز میتوانند پنومونی ایجاد كنند. مایكوپلاسما نیز علائمی مشابه پنومونی ویروسی و باكتریایی ایجاد میكند، اما علائم آن به‌تدریج ظاهر می‌شود و اغلب خفیفتر است. گاهی اوقات عفونت ریهها را براساس محل و نحوه ابتلا به بیماری طبقهبندی میكنند.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
- داروها طبق دستور پزشک در زمان معین توسط پرستار تجویز می‌شود.
آموزش حین بستری
تغذیه:
- در صورت مشکل تنفس، موقتاً تغذیه از راه دهان قطع و تا بهبودی علائم مایعات وریدی جایگزین آن می‌شود.
- پس از شروع رژیم توسط پزشک به کودک اجازه دهیدکه رژیم غذایی در حد تحمل و مورد علاقه خود را داشته باشد.
- پس از شروع رژیم به کودک مایعات فراوان دهید تا ترشحات رقیق شود.
فعالیت:
- تا هنگام فروکش کردن تب، استراحت در بستر ضروری است. پس از آن فعالیت‌های طبیعی را می‌تواند به تدریج از سر بگیرد.
- انجام فعالیت‌ها متناسب با سطح تحمل و سن کودک باشد به طوری که با استراحت کودک تداخل ننماید.
مراقبت:
- بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل کشت خلط، آزمایش‌های خون و عکس ساده قفسه سینه باشد.
- در صورت دیسترس تنفسی، اکسیژن‌درمانی لازم است.
- برای اینکه کودک یک پوزیشن راحت‌تر داشته باشد سر تخت را بالا ببرید. در صورت تجویز پزشک، انجام فیزیوتراپی قفسه سینه در حد تحمل انجام می‌شود و تغییر پوزیشن دوره‌ای کودک برای بهبود ترشح برونش و بهبود اتساع و تهویه تمام نواحی ریه انجام می‌شود، از یکطرف به طرف دیگر و از جلو به عقب، در صورت لزوم از ساکشن استفاده می‌شود.
- کودک را تشویق به تخلیه خلط کنید.
- با استفاده از یک دستگاه مرطوب‌کننده هوا با بخار و بخور گرم رطوبت کافی را برای تنفس راحت‌تر کودک فراهم کنید.
- محیطی آرام برای کودک فراهم آورید.
والدین محترم: در فراهم آوردن محیطی آرام و استفاده از رفتاری آرام و اطمینان‌دهنده و توضیح در مورد روش‌ها و وسایل، شرکت در مراقبت از کودک، فراهم آوردن امکان فعالیت‌های سرگرم‌کننده و تشویق به گفتگو با ما همکاری لازم را داشته باشید. رعایت بهداشت فردی مانند شست‌وشوی مرتب دست و صورت و اجتناب از تماس با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری تنفسی است.
داروها:
- اکسیژن‌درمانی، طبق دستور پزشک توسط پرستار تجویز می‌شود و از قطع خودسرانه آن اجتناب نمائید.
- داروها طبق دستور پزشک توسط پرستار در فواصل و زمان‌های مشخص شده به شما داده می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- تغذیه مناسب به خصوص در کودکان عامل مهمی در پیشگیری از عفونت‌های ریه است، لذا در طول مدت بیماری و بعد از آن با زیاد کردن تعداد وعده‌های غذایی از عقب ماندن رشد کودک جلوگیری کنید. بهتر است از غذاهایی مانند سوپ، آش، فرنی و… که احتیاج به جویدن ندارند، استفاده کنید.
- در طول درمان و تا حصول بهبودی کامل از دادن مواد غذایی همچون موز، شیرینی و شکلات، آجیل و دانه‌های روغنی که باعث تحریک سرفه و افزایش درد قفسه سینه می‌شوند، خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای سرخ‌کرده، پُرادویه و محرک برای کودک خودداری کنید.
- به کودک اجازه دهید رژیم غذایی در حد تحمل و مورد علاقه خود را داشته باشد و مایعات کافی مصرف نماید.
فعالیت:
انجام فعالیت‌های متناسب با سطح تحمل و سن کودک از طریق برنامه‌ریزی، به طوری که با استراحت کودک تداخل ننماید.
مراقبت:
- ممکن است کودک برای چند هفته پس از درمان موفقیت‌آمیز عفونت ریوی، احساس خستگی، کوتاهی تنفس و سرفه‌های آزاردهنده و طولانی‌مدت را داشته باشد که طبیعی است.
- با استفاده از یک دستگاه مرطوب‌کننده هوا با بخار و بخور گرم رطوبت کافی را برای تنفس راحت‌تر کودک فراهم کنید.
- برای اینکه کودک یک پوزیشن راحت‌تر داشته باشد، سر تخت را بالا ببرید.
- از تماس کودک با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی خودداری کنید و از حضور کودک در محل‌هایی که احتمال آلودگی در آنها بیشتر است خودداری کنید.
- از مواجهه با سرما یا خیس بودن لباس کودک در هوای سرد خودداری کنید.
- جهت تخفیف درد سینه می‌توان ازیک بالشتک ساده یا کمپرس گرم بر روی قفسه سینه استفاده کنید.
- برای کودک در خروج وی از منزل به خصوص در باد و کوران از ماسک (در صورت تحمل) و شال استفاده کنید.
- تهویه اتاق کودک مناسب باشد.
- ظروف و لیوان آب کودک را جدا کنید و دست‌های خود را مرتب بشویید، به خصوص اگر شما به اشیاء یا دستمال‌های کثیف دست می‌زنید.
- مواجهه با مواردی همچون بوی سیگار، حشره‌کش‌ها، اسپری خوشبوکننده و وایتکس و شیشه‌شوی، عطر گل‌ها و گیاهان به خصوص در فصل بهار و هنگام گرده‌افشانی گیاهان و… از مواردی است که همواره باید رعایت کنید.
- با درمان به موقع عفونت‌های ساده تنفسی، احتمال عفونت ریه را کاهش دهید.
دارو:
- فیزیوتراپی قفسه سینه و اکسیژن‌درمانی از درمان‌های اصلی بیماری محسوب می‌شوند.
- داروهای کودک را تا تکمیل دوره درمان استفاده کنید و از قطع خودسرانه آن خودداری کنید.
- در اول پاییز در مورد تزریق واکسن آنفولانزا با پزشک معالج مشورت کنید.
زمان مراجعه بعدی:
جهت پیگیری درمان، قبل از اتمام دارو به پزشک معالج مراجعه نمائید.
علائم هشدار
در صورت مشاهده علائم زیر سریعاً به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید:
- مشکل در تنفس یا تنفس غیرطبیعی سریع
- ناخن‌ها و لب‌ها دارای رنگ مایل به آبی یا خاکستری باشند
- تب بالاتر از 38 درجه سانتیگراد
- اگر تنفس سخت دارد یا در هنگام استراحت هم به سختی نفس می‌کشد
- عضلات بین دنده‌ای در هنگام تنفس تو کشیده می‌شود
فهرست منابع
- Text book of Medical Physiology
- Nelson Text Book of Pediatric
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
تاریخ آخرین ویرایش: 16 مرداد 1402