فیلم آموزش همگانی
پیکا (Pica) چیست؟
پیکا (Pica) یک اختلال خوردن اجباری است که در آن فرد مواد غیرخوراکی میخورد.
خاک، گل و پوستههای رنگ از شایعترین موادی هستند که خورده میشوند.
موارد کمتر شایع شامل چسب، مو، خاکستر سیگار و مدفوع هستند.
این اختلال در کودکان شایعتر است و بین ۱۰ تا ۳۰ درصد از کودکان ۱ تا ۶ ساله را تحت تأثیر قرار میدهد.
همچنین میتواند در کودکان و بزرگسالان مبتلا به ناتوانیهای ذهنی و رشدی رخ دهد.
در موارد نادر، زنان باردار هوس خوردن مواد غیرخوراکی پیدا میکنند.
در این زنان، پیکا اغلب شامل خوردن خاک است و ممکن است با کمبود آهن و روی (Zinc) مرتبط باشد.
علائم پیکا
علائم پیکا به نوع مادهٔ غیرخوراکی که فرد خورده است بستگی دارد. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- ناراحتی معده
- درد معده
- وجود خون در مدفوع (که میتواند نشانهٔ زخم معده ناشی از خوردن مواد غیرخوراکی باشد)
- مشکلات روده (مانند یبوست یا اسهال)
این علائم به دلیل مسمومیت، مواد سمی و باکتریایی موجود در مواد غیرخوراکی ایجاد میشوند.
مصرف مکرر مواد غیرخوراکی در طول زمان میتواند منجر به موارد زیر شود:
- مسمومیت با سرب (به دلیل خوردن تراشههای رنگ حاوی سرب)
- انسداد یا پارگی روده (به دلیل خوردن اجسام سخت مانند سنگ)
- آسیب به دندانها
- عفونتها (به علت ورود میکروبها و انگلها به بدن که باعث بیماری میشوند)
تشخیص پیکا
بسیاری از کودکان به طور طبیعی چیزهایی مانند ناخن و یخ را میجوند یا اسباببازیها و موهایشان را به دهان میبرند.
این رفتارها عادی هستند.
با این حال، فردی که به پیکا مبتلاست، به طور مکرر مواد غیرخوراکی میخورد، حتی اگر این مواد باعث بیمار شدن او شوند.
این افراد باید به پزشک مراجعه کنند.
پزشک برای تشخیص پیکا مراحل زیر را دنبال میکند:
- بررسی علائم جسمی کودک مانند ناراحتی معده یا مشکلات روده.
- اگر کودک در گروههای پرخطر باشد (مانند کودکان با ناتوانی ذهنی یا رشدی)، پزشک از والدین میپرسد که آیا کودک مواد غیرخوراکی خورده است و این رفتار چند وقت است که ادامه دارد.
- اگر این رفتار به مدت یک ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد، ممکن است پیکا تشخیص داده شود.
- پزشک ممکن است آزمایشهای مختلفی مانند آزمایش خون یا تصویربرداری با اشعهٔ ایکس (X-ray) درخواست کند تا:
- کمخونی (آنمی) بررسی شود.
- وجود سموم در خون شناسایی شود.
- انسداد در روده تشخیص داده شود.
- همچنین ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطح آهن و روی کودک انجام شود، زیرا کمبود این مواد گاهی باعث هوس خوردن خاک و گل میشود.
درمان پیکا
درمان پیکا شامل چند مرحله است و پزشک به بخشهای مختلفی توجه خواهد کرد:
- درمان بیماریهای ناشی از خوردن مواد غیرخوراکی مانند:
- یبوست
- اسهال
- زخم معده
- پارگی روده
- عفونتها یا ترکیبی از این مشکلات
- اگر کمبود آهن یا روی وجود داشته باشد، پزشک با مکملهای ویتامینی و توصیههای تغذیهای این مشکل را برطرف خواهد کرد.
- شناسایی علت زمینهای بروز پیکا نیز بخش مهمی از درمان است.
پزشک ممکن است:- درباره محیط زندگی کودک با والدین صحبت کند.
- آموزشهای لازم را به والدین ارائه دهد.
- کودک را به متخصص رفتاری یا سلامت روان ارجاع دهد.
پیشگیری یا اجتناب از پیکا
پیکا قابل پیشگیری نیست.
با این حال، تغذیهٔ مناسب ممکن است به برخی کودکان کمک کند تا از ابتلا به آن جلوگیری کنند.
- توجه دقیق به عادات غذایی و نظارت بر کودکانی که تمایل دارند اشیاء را به دهان ببرند، میتواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.
- اگر پیکا زود تشخیص داده شود، عوارض جدی آن قابل پیشگیری است.
- در صورتی که کودک به پیکا مبتلا باشد، میتوان با دور نگه داشتن مواد غیرخوراکی از دسترس او، خطر خوردن این مواد را کاهش داد.
- نظارت بر بازیهای خارج از خانهٔ کودک نیز ضروری است.
زندگی با پیکا
بیشتر کودکان با بزرگتر شدن از پیکا عبور میکنند و این مشکل معمولاً طی چند ماه برطرف میشود.
اما در گروههای پرخطر مانند کودکان و بزرگسالان مبتلا به ناتوانیهای ذهنی یا رشدی، نیاز به نظارت مداوم بر رفتار و محیط زندگی وجود دارد.
سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید
- چه علائمی از مسمومیت با سرب، زخم معده، عفونت یا پارگی روده باید مورد توجه قرار گیرد؟
- آیا کودک من نیاز به ویزیت توسط یک متخصص دارد؟
- آیا درمان رفتاری میتواند به تغییر عادت خوردن مواد غیرخوراکی کمک کند؟
منابع
- National Alliance on Mental Illness: Eating Disorders
- National Eating Disorders Association
- National Institute of Mental Health: Eating Disorders
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
