آﻣﻮزش مراقبت از اطفال در صرع و تشنج
فهرست مطالب
Toggleمادر / همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیهها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
صرع و تشنج چیست؟
تشنج، تغییر ناگهانی فعالیت حرکتی در فرد است که ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و در کودکان نیز شایع است. یکی از شایعترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پردههای مغزی) ایجاد میشود.
تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان 1 تا 5 ساله رخ میدهد، هر چند گاهی این نوع تشنج قبل از یک سالگی یا بعد از پنج سالگی هم دیده میشود.
در برخی خانوادهها تشنج بسیار شایعتر بوده که به علت زمینه ژنتیکی است، گاهی تشنج به علت بیماری صرع میباشد.

آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما میباشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دستهای خود را مرتب بشویید.
- زبالههای عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب میشود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نردههای کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
- داروها طبق دستور پزشک در زمان معین توسط پرستار تجویز میشود.

آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
چند ساعت بعد از وقوع تشنج طبق دستور پزشک کودک باید ناشتا باشد و در صورت اجازه پرستار ابتدا رژیم مایعات را شروع کنید.
فعالیت:
بدون اجازه پزشک و کمک گرفتن از تیم مراقبتی، کودک را از تخت خارج نکنید.
مراقبت:
- در حین بستری برای بیمار نوار مغزی انجام خواهد شد.
- به صورت دورهای تستهای خونی از بیمار شما گرفته میشود.
- در صورت بروز علائمی مانند: یک احساس عجیب و غریب، یک بو یا مزه خاص سریعاً به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت بروز سردرد و حالت گیجی و منگی و احساس ضعف در اندامها به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن احساس غیر طبیعی و نا آرامی کودک به پرستار اطلاع دهید.
- نردههای محافظ کنار تخت را بالا بکشید.
- در صورت ترک بخش حتماً پرستار را در جریان امر قرار دهید.
- شستن موها قبل از اخذ نوار مغزی مهم است.
داروها:
- داروهای ضد تشنج طبق دستور پزشک در فواصل و ساعات مشخص توسط پرستار تجویز میشود.
- در صورت بروز علائمی مانند پوستهپوسته شدن و کهیر بعد از مصرف دارو، سریعاً آنها را به پرستار خود اطلاع دهید.

آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- مصرف غذاهای غنی از ویتامین D (مثل شیر و لبنیات) را افزایش دهید. بسته به نوع تشنج پیروی از یک رژیم کتوژنیک در کودکان میتواند توصیه شود.
- از رژیم سبزیجات و میوههای تازه و حبوبات استفاده کنید.
- در صورتی که داروها باعث حالت تهوع میشوند از مصرف غذاهای بودار و سرخکرده خودداری کنید.
- در صورتی که تشنج ناشی از افت قند خون باشد، برای پیشگیری وعدههای غذایی منظم داشته باشید و از میانوعدههای کوچک استفاده کنید.
- از خوردن زیاد چای، قهوه و مواد کافئیندار اجتناب شود.
فعالیت:
- این کودکان مانند سایر کودکان میتوانند فعالیت و بازی داشته باشند.
- فعالیت کودک را در زمان داشتن تب محدود کنید.
مراقبت:
در هنگام بروز تشنج موارد زیر را رعایت کنید:
- به هیچوجه استرس نداشته باشید.
- کودک را نگاه ندارید، اما وی را روی سطح ایمنی مانند زمین قرار دهید.
- لباسهای او را آزاد کنید.
- کودک را در پهلو بخوابانید. بازوی وی را زیر سرش قرار دهید. به این ترتیب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغی وارد ریه وی نخواهد شد. بعد از استفراغ کودک، نباید هیچگونه غذا یا مایعات به کودک داد.
- اولین قدم پس از بروز تشنج ناشی از تب یافتن علت ایجاد کننده تب در کودک است، باید او را سریعاً به اورژانس برسانید.
- به یاد داشته باشید تب و عفونت میتوانند باعث بروز تشنج شوند. (به خصوص در کودکان)
- اگر در زمان آغاز تشنج، چیزی در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنید.
- در صورتی که قبلا پزشک برای کودکتان دارویی به منظور استفاده در هنگام تشنج (البته فقط به صورت مقعدی) تجویز کرده، آن را با آرامش به کار ببرید.
- نیازی نیست دندانهای کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد.
- بعضی از والدین هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعی میکنند او را پاشویه کنند و یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچکدام از این روشها موثر نیستند.
- از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل اینکه بعضی از علل تشنجهای بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید و یا کودک را سریعاً به نزدیکترین بیمارستان برسانید.
- بعد از توقف تشنج اگر کودکتان تب داشته باشد، میتوانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید.
- از پوشاندن لباس زیاد به کودک خودداری کنید.
- بهتر است اطرافیان در هنگام استفراغ کودک آرام باشند تا کودک دچار ترس و اضطراب نشود.
دارو:
- هرگز داروهای کودک را بدون دستور پزشک قطع نکنید.
- قبل از هر نوع جراحی پزشک را مطلع کنید.
- فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید.
- در صورت بروز تب آن را سریعاً درمان کنید. اطفال میتوانند با اجازه پزشک استامینوفن و یا ایبوبروفن مصرف کنند و مایعات فراوان بنوشند.

زمان مراجعه بعدی:
به طور منظم جهت کنترل بیماری و تنظیم میزان داروها به پزشک معالج مراجعه نمائید.
علائم هشدار
- در صورت علائم تب، گلو درد، خونریزی زیر پوستی و خونمردگی خود به خودی و سایر علائم جدید، به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
- در صورت وقوع تشنج با مرکز فوریتهای پزشکی 115 تماس بگیرید.
فهرست منابع
- Text book of Medical Physiology
- Nelson Text Book of Pediatric
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
- کتاب سلامت کودکان
تاریخ آخرین ویرایش: 17 مرداد 1402