آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با سرطان پانکراس
فهرست مطالب
Toggleبیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیهها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
سرطان پانکراس چیست؟
سرطان پانکراس یا سرطان لوزالمعده هنگامی رخ میدهد که سلولهای لوزالمعده بهصورت غیرقابل کنترلی رشد نمایند. علت آن مشخص نیست. اغلب سرطانهای لوزالمعده، از پوشش مجاری لوزالمعده آغاز میشوند و سالها بدون آنكه تشخیص داده شوند، رشد میكنند.
درمان سرطان لوزالمعده به مرحله و محل سرطان و نیز سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و ارجحیت فردی بستگی دارد. هدف اولیه درمان سرطان لوزالمعده حذف سرطان در صورت امکان است. اگر نتوان کل سرطان را برداشت باید تلاش شود که از رشد یا آسیبهای بیشتر توسط سرطان پیشگیری شود.

آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما میباشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دستهای خود را مرتب بشویید.
- زبالههای عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب میشود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نردههای کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز دائم به پرستار بخش اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافیها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.

آموزش حین بستری
رژیم غذایی:
- ابتدا بیمار ممکن است به روش داخل وریدی یا به وسیله لوله تغذیه کند.
- پس از عمل تا زمانی که پزشک اجازه نداده چیزی مصرف نکنید و پس از دستور پزشک و در صورت نداشتن حالت تهوع، رژیم مایعات را شروع كنید.
- در صورتی كه حالت تهوع و استفراغ داشتید از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
فعالیت:
- در بستر انگشتان و مچ پاها را حركت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود.
- در صورت اجازه پزشک برای خروج از تخت ابتدا نشسته و سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان نمایید و در صورت نداشتن سرگیجه با كمک همراه خود و یا پرستار از تخت خارج شوید.

مراقبت:
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسكین درد شما را انجام دهد.
- در صورت خونریزی از محل عمل جراحی و خیس شدن پانسمان به پرستاران بخش اطلاع دهید.
- از دستكاری سرمها و رابطهای متصل به خود خودداری كنید.
- بیمار در بخش دارای سوند مثانه میباشد. از دستکاری و خارج کردن آن بپرهیزید.
- كیسه سوند ادراری را پایینتر از سطح بدن قرار دهید.
- داروها در فواصل منظم توسط پرستار به شما داده میشود.
- بدون اجازه پزشک و پرستار از دارو استفاده نكنید.

آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- پس از شروع تغذيه هيچ ممنوعيت غذايی نداريد مگر در موارد داشتن بيماریهای زمينهای (ديابت، فشار خون و…)
- مواد غذایی را در حجم کم و دفعات زیاد مصرف کنید.
- مایعات فراوان بنوشید.
فعالیت:
- در مرحله حاد و روزهای اول استراحت کافی داشته باشید.
- فعاليتهای معمول خود را 5-3 روز پس از عمل جراحی از سر بگيريد و از فعاليتهای سنگين و استراحت طولانیمدت بپرهيزيد.
- از بیمار خواسته میشود تا هر روز راه برود، راه رفتن روند التیام را تسریع میبخشد، افسردگی پس از عمل را کاهش میدهد و توان عضلانی را افزایش میدهد.

مراقبت:
- بیماران دچار سرطان پانکراس ممکن است گرسنگی را احساس نکنند، به ویژه اگر خسته یا ناراحت باشند. علاوه بر این عوارض جانبی درمان مانند بیاشتهایی، تهوع یا استفراغ نیز غذا خوردن را دشوار میسازند. طعم غذا ممکن است فرق کند. با وجود این، برای حفظ وزن مناسب، قوی ماندن و بهتر شدن حال عمومی بیمار باید کالری و پروتئین کافی مصرف کند. همچنین تغذیه مناسب به بهتر شدن حال عمومی و داشتن انرژی بیشتر کمک میکند.
- پس از جراحی ممکن است نیاز به هورمونهای پانکراس داشته باشید.
- احساس ضعف و خستگی بعد از عمل قابل انتظار میباشد.
- شروع استحمام با نظر پزشک جراح میباشد.
دارو:
- جهت تسکین درد، از داروی مُسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتیبیوتیک را یک دوره کامل در فواصل معین مصرف کنید.

آموزش سلامت:
- از مصرف نوشیدنیهای حاوی الکل بپرهیزید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- از استرس و اضطراب دوری نمایید.
- تغذیه سالم داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.
زمان مراجعه بعدی:
جهت کشیدن بخیهها درزمان مقرری که به شما توصیه شده به پزشک مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت داشتن علائمی مثل هر چه سریعتر به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید.
- تورم و ترشح از محل عمل
- تب و لرز
- درد شكمی كه به مُسكن پاسخ نمیدهد
- خونريزی محل عمل
- تنگی نفس
- تهوع و استفراغ
- ضعف و بیحالی شدید
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 25 تیر 1402