آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با کیست تخمدان
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
کیست تخمدان چیست؟
كیست، كیسهای است كه با مایع پر شده است. اغلب كیستها بیضرر هستند و در طول زمان ناپدید میشوند. اغلب خوشخیم (غیرسرطانی) هستند و علامتی ایجاد نمیكنند. برخی از كیستها نیازمند توجه هستند. پزشك ممكن است یك كیست یا تعدادی از كیستها را حین معاینه لگنی تشخیص دهد.
در زنانی كه یائسه نشدهاند به طور طبیعی، ماهانه اجزایی كیست‌مانند به نام فولیكول ایجاد می‌شود. فولیكولها كارخانههای كوچك شیمیایی هستند كه هورمونهای استروژن و پروژسترون را تولید میكنند و زمان تخمكگذاری تخمك آزاد میكنند. گاهی اوقات یك فولیكول ماهانه نرمال به رشد خود ادامه میدهد. در صورت وقوع چنین رخدادی كیست عملكردی ایجاد می‌شود، بدین معنی كه رشد این كیست از شروع دوره قاعدگی طبیعی آغاز شده است.
پزشک در صورت بزرگ بودن کیستها، کیستهای بدون عملکرد یا در حال رشد یا مقاوم در طول 2 یا 3 دوره قاعدگی، جراحی را توصیه میکند. کیستهایی که باعث عود یا علائم دیگری شوند نیز باید برداشته شوند. بعضی کیستها بدون برداشتن تخمدان در عملی به نام سیستکتومی برداشته میشوند. گاهی اوقات پزشک برداشتن تخمدان درگیر را توصیه کرده و سایر قسمتها را نگه داشته که به آن اوفورکتومی می‌گویند. هر دو روش درصورتی‌که فرد در سنین باروری باشد باعث حفظ باروری میشوند. حداقل یک تخمدان سالم باعث حفظ نسج تولید استروژن و بهبود می‌شود.
پس از یائسگی خطر ایجاد تودههای کیستی تخمدانی که سرطانی شوند، زیاد است. در نتیجه پزشک به‌طور شایعتری در صورت ایجاد توده کیستی در تخمدان پس از یائسگی جراحی را توصیه میکند.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز دائم به پرستار بخش اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
طبق دستور پزشک، بعد از شروع حرکات دودی روده‌ای (دفع گاز)، ابتدا رژیم مایعات برای شما شروع می‌شود و در صورت توانایی جذب مایعات به تدریج با نظر پزشک می‌توانید از سایر مواد غذایی استفاده کنید.
فعالیت:
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر با تایید پزشک از بستر خارج شده و راه بروید.
- پس از هوشیار شدن و با کمک پرستار، ابتدا بنشینید، سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید. در صورت نداشتن سرگیجه و تاری دید و… از تخت خارج شوید. دقت کنید حتماً پرستار بخش را در زمان خارج شدن از تخت مطلع فرمایید تا در کنار شما باشد.
مراقبت:
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- در زمان استراحت در تخت اندام‌ها و مفاصل را حرکت دهید تا از خشکی و ایجاد لخته خون در اندام‌های انتهایی جلوگیری شود.
- پس از عمل، ممکن است درد جزئی و کبودی در ناحیۀ برش‌ها داشته باشید، تغییر وضعیت می‌تواند به تخفیف درد و ناراحتی شما کمک کند.
- ممکن است به علت استفاده از داروی بیهوشی، در ناحیۀ شانه‌ها و قفسه سینه درد داشته باشید. این درد طی چند روز خود به خود ناپدید خواهد شد.
- در صورت داشتن خونریزی واژینال شدید پرستار را مطلع کنید.
دارو:
داروها طبق دستور پزشک در فواصل و زمان معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
بهتر است از رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین و فیبر (سبزیجات، میوه و…) استفاده کرده و از مصرف غذاهایی که باعث ایجاد یبوست می‌شود جداً خودداری کنید.
فعالیت:
- از بلند کردن اشیاء با وزن بیشتر از ۵ کیلوگرم به مدت ۶ هفته خودداری کنید.
- در حد ظرفیت بدن خود فعالیت داشته باشید و بین فعالیت‌ها استراحت کافی داشته باشید.
- خانم‌هایی که کیست تخمدان دارند و دارو مصرف می‌کنند، باید از حرکات ورزشی جهشی و کششی، دو میدانی، شنا، یوگا و نظیر آن پرهیز کنند. در واقع هر کاری که فشار به لگن بیاورد ممنوع است.
مراقبت:
- محل برش ها را تمیز و خشک نگهدارید. برای تمیز کردن آنها می‌توانید از آب و صابون استفاده کنید. روز بعد از جراحی می‌توانید بانداژ روی زخم‌ها را بردارید.
- طبیعی است که تا چند روز پس از جراحی، خونریزی خفیف واژینال داشته باشید.
- هنگام سرفه و تنفس عمیق به منظور کاهش فشار روی عضلات شکم و برش جراحی زانوها را خم کنید و با کمک دست‌ها و بالش محل عمل را حفظ کنید.
- بهداشت شخصی خود را رعایت فرمایید و لباس‌های زیر را روزانه تعویض نمایید.
دارو:
- جهت تسکین درد از دارو مسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک (مانند آنتی‌بیوتیک) را در ساعات معین طبق دستور و تا اتمام دوره درمان مصرف نمایید.
زمان مراجعه بعدی:
- 7-10 روز بعد از عمل به پزشک معالج یا درمانگاه، مراجعه نمائید.
- بعد از دریافت جواب پاتولوژی حتماً باید به پزشک معالج مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید.
- تب و لرز ، دردی که به مُسکن پاسخ نمی‌دهد.
- تهوع و استفراغ مداوم
- افزایش اتساع شکم
- ناراحتی، قرمزی، گرما، درد و ورم اطراف زخم و یا ترشح غیر معمولی و یا بد بو شدن ترشحات محل زخم
- تنگی نفس
- تورم و درد ساق پا
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 18 تیر 1402