زردی نوزاد (Newborn jaundice) – آموزش حین ترخیص
نوزاد شما در بیمارستان بهدلیل زردی نوزادی (Newborn jaundice) تحت درمان قرار گرفته است. این مطلب به شما توضیح میدهد که هنگام بازگشت نوزاد به خانه چه نکاتی را باید بدانید.
—
زمانی که فرزندتان در بیمارستان بود
نوزاد شما به زردی نوزادی (Newborn jaundice) مبتلا بود. این وضعیت شایع در اثر افزایش سطح بیلیروبین (Bilirubin) در خون ایجاد میشود. پوست و صلبیهٔ (Sclera) یا بخش سفید چشم نوزاد به رنگ زرد درمیآید.
برخی از نوزادان باید پیش از ترخیص از بیمارستان درمان شوند. برخی دیگر ممکن است چند روز پس از تولد دوباره نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند. درمان در بیمارستان معمولاً ۱ تا ۲ روز طول میکشد. نوزاد زمانی نیاز به درمان دارد که سطح بیلیروبین او بسیار بالا باشد یا بهسرعت افزایش یابد.
برای کمک به تجزیهٔ بیلیروبین، نوزاد زیر نورهای شدید (فوتوتراپی/Phototherapy) در تختی گرم و بسته قرار میگیرد. نوزاد تنها پوشک بهتن دارد و چشمانش با محافظهای مخصوص پوشانده میشود. ممکن است برای نوزاد لولهٔ وریدی (Intravenous/IV) برای تزریق مایعات گذاشته شود.
در موارد نادر، نوزاد ممکن است به درمانی به نام تبادل خون با حجم دو برابر (Double-volume exchange transfusion) نیاز داشته باشد. این روش زمانی انجام میشود که سطح بیلیروبین بسیار بالا باشد.
در صورتی که مشکل دیگری وجود نداشته باشد، نوزاد میتواند بهطور طبیعی با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه کند. نوزاد باید هر ۲ تا ۲٫۵ ساعت (۱۰ تا ۱۲ بار در روز) شیر بخورد.
ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است زمانیکه سطح بیلیروبین نوزاد به حد ایمن رسید، فوتوتراپی را متوقف کرده و نوزاد را ترخیص کند. سطح بیلیروبین باید ۲۴ ساعت پس از قطع درمان در مطب پزشک دوباره بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که دوباره افزایش نیافته است.
عوارض احتمالی فوتوتراپی شامل اسهال آبکی، کمآبی بدن و بثورات پوستی است که پس از پایان درمان برطرف میشوند.
—
آنچه باید در منزل انتظار داشته باشید
اگر نوزاد شما در بدو تولد زردی نداشت ولی اکنون ظاهر شده است، باید با پزشک تماس بگیرید. سطح بیلیروبین معمولاً زمانی بالاترین مقدار خود را دارد که نوزاد ۳ تا ۵ روزه است.
در حال حاضر، بسیاری از اپلیکیشنهای مبتنی بر وب میتوانند بدون نیاز به آزمایش خون، سطح بیلیروبین نوزاد را بهصورت سریع شناسایی کنند. این برنامهها با استفاده از دوربین تلفن همراه و کارت رنگی سطح بیلیروبین را ارزیابی میکنند. این ابزارها به والدین کمک میکنند در خانه سطح بیلیروبین نوزاد را پایش کنند و در صورت نیاز، سریعاً به پزشک مراجعه نمایند.
اگر سطح بیلیروبین بسیار بالا نباشد یا بهسرعت افزایش نیابد، میتوانید فوتوتراپی خانگی با پتوی فیبر نوری انجام دهید. این پتو دارای چراغهای کوچک درون آن است. همچنین ممکن است از تخت نوری استفاده شود که نور را از سطح تشک به سمت بالا میتاباند.
پرستاری به منزل شما میآید تا نحوهٔ استفاده از پتو یا تخت را آموزش دهد و وضعیت نوزاد را بررسی کند.
پرستار روزانه موارد زیر را بررسی میکند:
* وزن نوزاد
* میزان شیر مادر یا شیر خشک مصرفی
* تعداد پوشکهای خیس و مدفوعی
* پوست نوزاد، برای بررسی میزان گسترش رنگ زرد از سر تا پا
* سطح بیلیروبین
شما باید نور درمانی را روی پوست نوزاد حفظ کرده و نوزاد را هر ۲ تا ۳ ساعت (۱۰ تا ۱۲ بار در روز) تغذیه کنید. تغذیهٔ منظم از کمآبی بدن جلوگیری میکند و به خروج بیلیروبین از بدن کمک میکند.
درمان تا زمانی ادامه مییابد که سطح بیلیروبین نوزاد به حد ایمن برسد. پزشک احتمالاً ۲ تا ۳ روز بعد سطح بیلیروبین را مجدداً بررسی خواهد کرد.
اگر در شیردهی دچار مشکل هستید، با پرستار متخصص شیردهی یا مشاور تغذیه با شیر مادر تماس بگیرید.
—
زمان تماس با پزشک
با پزشک نوزاد تماس بگیرید اگر:
* رنگ زرد ناپدید شد ولی پس از توقف درمان دوباره بازگشت.
* رنگ زرد بیش از ۲ تا ۳ هفته باقی ماند.
همچنین اگر هرگونه نگرانی دارید یا زردی بدتر میشود، یا نوزاد:
* بیحال (سخت بیدار میشود)، کمتر پاسخ میدهد یا بیقرار است.
* بیش از دو وعده متوالی از خوردن شیر مادر یا شیر خشک خودداری میکند.
* وزن از دست میدهد.
* اسهال آبکی دارد.
—
منابع
BiliTool TM website. bilitool.org. Updated May 2024. Accessed April 7, 2025.
Kaplan M, Wong RJ, Bensen R, Sibley E, Stevenson DK. Neonatal jaundice and liver diseases. In: Martin RJ, Fanaroff AA, eds. Fanaroff and Martin’s Neonatal-Perinatal Medicine. 12th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2025:chap 95.
Kliegman RM. Digestive system disorders. In: Kliegman RM, St. Geme JW, Blum NJ, et al, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 22nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2025:chap 134.
Rozance PJ, Wright CJ. The neonate. In: Landon MB, Galan HL, Jauniaux ERM, et al, eds. Gabbe’s Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. 9th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2025:chap 25.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
