آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران در جراحی نفرکتومی
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
جراحی نفرکتومی چیست؟
نفرکتومی ریشه‌ای (رادیکال) شامل برداشتن کلیه، مقداری از بافت سالم و غدد لنفاوی مجاور آن است. غدد فوق‌کلیه نیز ممکن است برداشته شوند. در اغلب موارد این جراحی به‌صورت لاپاراسکوپی و با استفاده از چند برش در شکم برای وارد کردن ابزارهای کوچک جراحی و دوربین انجام می‌شود. در بعضی موارد، این جراحی به کمک ربات‌ها انجام می‌شود. به این معنی که جراح از کنترل‌های دستی استفاده می‌کند تا به ربات بگوید چگونه با به‌کارگیری ابزارهای جراحی عمل را انجام دهد. گاهی‌اوقات جراحی به‌صورت باز و با ایجاد برش بزرگ‌تری روی شکم انجام می‌شود.
در نفرکتومی جزئی (پارشیال)، جراح به‌جای برداشتن تمام کلیه، تومورها و یک حاشیه کوچک از بافت‌های سالم اطراف آن را برمی‌دارد. جراحی با حفظ نفرون‌ها ممکن است به شکل جراحی باز، لاپاراسکوپی یا به کمک ربات‌ها انجام گیرد. زمانی که ممکن باشد، این جراحی اغلب به سایر جراحی‌ها ترجیح داده می‌شود؛ چرا که در این روش بافت کلیه تا جایی که امکان داشته باشد حفظ می‌شود و این امر می‌تواند خطر بروز عوارض بعدی را کاهش دهد.
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز دائم به پرستار بخش اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- پس از عمل تا زمانیکه پزشک اجازه نداده چیزی مصرف نکنید و پس از دستور پزشک و در صورت نداشتن حالت تهوع، رژیم مایعات خنک را شروع كنید.
- در صورتی كه حالت تهوع و استفراغ داشتید از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
فعالیت:
- بعد از عمل برای مدتی باید در تخت بمانید. در این مدت پاهای خود را برای پیشگیری از لخته شدن خون ورزش و ماساژ دهید و به محض اجازه خارج شدن از تخت راه بروید. با قدم زدن، روند بهبودی بیماری تسریع می‌شود و از لخته شدن خون در عروق پاها جلوگیری می‌شود.
- در صورت داشتن سوند، کیسه ادرار را روی حلقه تخت آویزان نموده، روی زمین و یا هم سطح با کلیه روی تخت قرار نگیرد زیرا موجب عفونت ادراری می‌شود.
- ممکن است تنفس عمیق و سرفه برایتان دردناک باشد، زیرا محل برش نزدیک به دیافراگم شماست.
- برای بررسی عملکرد کلیه مقدار دفع ادرار شما اندازه‌گیری خواهد شد، قبل از تخلیه کیسه ادرار با پرستار خود هماهنگ کنید.
مراقبت:
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسكین درد شما را انجام دهد.
- در صورت خونریزی از محل عمل جراحی و خیس شدن پانسمان به پرستاران بخش اطلاع دهید.
- از دستكاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به خود خودداری كنید.
- بیمار در بخش دارای سوند مثانه می‌باشد، از دستکاری و خارج کردن آن بپرهیزید.
- كیسه سوند ادراری را پایین‌تر از سطح بدن قرار دهید.
- داروها در فواصل منظم توسط پرستار به شما داده می‌شود.
- بدون اجازه پزشک و پرستار از دارو استفاده نكنید.
- در صورتی كه سوند ادراری ندارید، ادرار را طولانی‌مدت نگه ندارید، زمانی كه حس تخلیه دارید حتماً این كار را انجام دهید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- رژیم غذایی خود را به خصوص از نظر مصرف پروتئین و نمک و… کنترل نموده و تحت نظر متخصص تغذیه باشید.
- روزانه 8 تا 11 لیوان مایعات استفاده کنید.
- سعی نماييد از غذاهای نفاخ مثل انواع حبوبات كمتر استفاده نماييد و بيشتر از غذاهای دارای فيبر زياد مثل ميوه‌ها، كاهو كه باعث تسهيل در اجابت مزاج می‌شود استفاده نماييد.
- از خوردن غذاهايی كه باعث ايجاد يبوست می‌شود جداً خودداری نماييد.
فعالیت:
- طول دو هفته اول بعد از عمل، به انجام فعالیت سبک مثل پیاده‌روی انجام داده و از فعالیت‌های سنگین مثل وزنه‌برداری در 6 هفته اول بعد از عمل اجتناب کنید. پس از آن می‌توانید به زندگی روزمره خود برگردید.
- از انجام ورزش‌هایی که همراه با خطر ضربات شدید است اجتناب کنید. این ورزش‌ها شامل بوکس، هاکی روی چمن، فوتبال، هاکی روی یخ، هنرهای رزمی، سوارکاری، فوتبال، کشتی و همچنین فعالیت‌های شدیدی مانند چتربازی است.
- پس از 6 هفته می‌تواند به محل کار خود برگردید، ولی در حین کار به صورت متناوب استراحت داشته باشید.
- از نشستن و رانندگی طولانی‌مدت خودداری کنید.
- از نظر رابطه جنسی محدودیتی ندارید.
مراقبت:
- بلافاصله پس از جراحی، شکم شما کمی نفخ خواهد کرد. بهتر است لباس آزاد و گشاد بپوشید.
- تا زمانی که سوند دارید از غوطه‌ور شدن در آب به هر شکلی (استخر، وان و…) خودداری کنید.
- با توجه به حذف یک کلیه از خود درمانی با هر نوع داروی گیاهی و شیمیایی خودداری کنید و در صورت داشتن مشکل به پزشک مراجعه کنید.
- تعویض پانسمان از نظر زمان، دفعات و نحوه انجام بعد از مرخص شدن با توجه به وضعیت زخم محل عمل متفاوت است. در این رابطه از پرستار خود مشاوره بگیرید.
مراقبت از سوند مثانه:
در صورتی که با سوند مثانه مرخص شدید، جهت مراقبت موارد زیر را رعایت کنید:
- از کشیده شدن ناگهانی سوند جلوگیری کنید.
- از باز بودن مسیر سوند و تخلیه ادرار به درون کیسه ادراری اطمینان حاصل کنید.
- با آب و صابون اطراف سوند ادراری را 2 بار در روز بشویید و سپس با حوله‌ای تمیز خشک کنید.
- می‌توانید با وجود سوند مجرا و کیسه ادراری دوش بگیرید. (مگر نظر پزشک معالج غیر از این باشد)
- از مالیدن لوسیون‌ها، کرم و پودر به اطراف مجرای ادراری در محل ورود سوند خودداری کنید.
- خارج کردن سوند در تاریخ مشخص شده توسط پزشک، می‌بایستی فقط در مراکز درمانی صورت گیرد.
- کیسه ادراری را همیشه پایین‌تر از سطح مثانه نگه دارید تا ادرار به راحتی تخلیه شود. (به ویژه هنگام خواب)
- محل ورود سوند به مجرا را از نظر التهاب یا سایر نشانه‌های عفونت مثل ترشح زرد و چرکی تورم، قرمزی و… کنترل کنید.
دارو:
داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتی‌بیوتیک را یک دوره کامل در فواصل معین مصرف کنید.
آموزش سلامت:
- از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل جداً بپرهیزید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- از استرس و اضطراب دوری نمایید.
- تغذیه سالم داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.
زمان مراجعه بعدی:
جهت کشیدن بخیه‌ها و خارج نمودن سوند ادراری در زمان مقرری که به شما توصیه شده به پزشک مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت بروز هر یک از علائم زیر سریعاً به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
- تب بیشتر از 37.8 درجه سانتی‌گراد
- حالت تهوع یا شروع به استفراغ
- درد زیادی که به مُسکن پاسخ نمی‌دهد
- ضعف شدید
- ترشح یا خونریزی از زخم
- کوتاهی تنفس
- مشکل در دفع ادرار
- درد قفسه سینه
- درد و تورم ساق و مچ پا
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
- جانیس ال .هینکل .کری اچ.چیویر 2118 پرستاری داخلی جراحی بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار (برونر و سودارث)، ترجمه: عالیخانی،م.
تاریخ آخرین ویرایش: 21 تیر 1402