اپاندیکوستومی
یبوست شدید یا بیاختیاری مدفوع میتواند زندگی شما یا فرزندتان را مختل کند. اپاندیکوستومی، یا عمل MACE، جراحیای است که مسیری از شکم به کولون شما ایجاد میکند. شما از این مسیر برای شستوشوی روده و کمک به کنترل حرکات روده استفاده میکنید.
مرور کلی
اپاندیکوستومی چیست؟
اپاندیکوستومی، یا اپاندیکوستومی مالون (Malone appendicostomy)، جراحیای است برای ایجاد مسیری بین شکم و کولون (رودهٔ بزرگ، Large intestine) با استفاده از بخشی از «اپاندیس (Appendix)». شما از این مسیر برای شستوشوی کولون با مایع جهت خارجکردن مدفوع استفاده میکنید. شستوشو با مایع («انما»، Enema) به تخلیهٔ روده کمک میکند.
اگر در حرکات روده (دفع) مشکل دارید، ممکن است کاندید این روش باشید. برخی وضعیتهای سلامت باعث بروز مشکل در حرکات روده یا در کنترل آنها میشوند. این وضعیتها ممکن است مادرزادی (شرایطی که با آنها متولد میشوید) باشند و کولون، رکتوم یا مقعد شما را درگیر کنند. عمل MACE همچنین میتواند در صورت وجود مشکلات مربوط به عصبها («نوروپاتیها»، Neuropathies) که پیامها را به مقعد میفرستند، کمککننده باشد.
هم کودکان و هم بزرگسالان میتوانند تحت عمل MACE قرار گیرند. ممکن است قادر به دفع مدفوع نباشید یا قادر به کنترل زمان دفع نباشید. شما یا فرزندتان در صورت داشتن سابقهٔ موارد زیر ممکن است از عمل MACE سود ببرید:
- ناهنجاری آنورکتال.
- اسپاینا بیفیدا.
- بیاختیاری مدفوع.
- بیماری هیرشپرونگ.
- یبوست شدید.
چه زمانی اپاندیکوستومی انجام میدهم؟
وقتی روشهای دیگرِ مدیریت حرکات روده مؤثر نبودهاند، اپاندیکوستومی میتواند سودمند باشد. پیش از درنظرگرفتن عمل MACE در بزرگسالان یا کودکان، ارائهدهندگان خدمات سلامت ممکن است توصیه کنند:
- آموزش روده، مانند «بیوفیدبک (Biofeedback)».
- تغییرات غذایی.
- داروها مانند محرکهای روده یا مکملهای فیبر.
آیا اپاندیکوستومی نامهای دیگری هم دارد؟
به اپاندیکوستومی «انمای آنتگراد کولون از راه مالون (MACE، Malone antegrade colonic enema)» نیز گفته میشود.
جزئیات روش
پیش از اپاندیکوستومی چه اتفاقی میافتد؟
برای آمادگی جهت اپاندیکوستومی، دستورهای ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود را دنبال کنید. ارائهدهنده به شما خواهد گفت:
- آیا میتوانید پیش از عمل MACE چیزی بخورید یا بنوشید.
- از چه زمانی باید پیش از عمل خوردن و نوشیدن را متوقف کنید.
ارائهدهنده به شما دستورهایی دربارهٔ چگونگی تخلیهٔ روده پیش از جراحی میدهد. اگر شما یا فرزندتان دارویی مصرف میکنید، بپرسید که آیا باید آنها را پیش از عمل مصرف کنید یا خیر.
حین اپاندیکوستومی چه اتفاقی میافتد؟
در طی عمل MACE، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت یک «استوما (Stoma)» ــ دهانهٔ کوچک ــ در پوست شکم شما ایجاد میکند. این دهانه معمولاً در ناف یا در سمت راست شکم قرار میگیرد. در طول عمل، جراحان:
- از قطعهٔ کوچکی از اپاندیس یا روده برای تشکیل یک لوله استفاده میکنند.
- لوله را داخل رودهٔ بزرگ قرار میدهند.
- لوله را به استوما در شکم شما متصل میکنند.
- یک «کاتتر (Catheter)» در استوما میگذارند تا باز بماند.
عمل اپاندیکوستومی چقدر طول میکشد؟
ارائهدهندگان خدمات سلامت معمولاً از «جراحی لاپاراسکوپیک (Laparoscopic surgery)» برای انجام اپاندیکوستومی استفاده میکنند. این عمل میتواند حدود دو ساعت طول بکشد.
پس از اپاندیکوستومی چه اتفاقی میافتد؟
تیم مراقبتی به شما نشان میدهد چگونه از طریق کاتتری که در استوما قرار داده شده، با مایع رودهٔ خود را شستوشو دهید. افراد معمولاً همان روز یا روز بعد به خانه ترخیص میشوند.
خطرات / فواید
مزایای اپاندیکوستومی چیست؟
اپاندیکوستومی میتواند به شما یا فرزندتان کمک کند حرکات روده را کنترل کنید با هدف داشتن دورههای تمیزِ بدون آلودگی. شما این حرکات را با انجام انما برای شستوشوی روده کنترل میکنید. دیگران نمیتوانند استوما را ببینند، بنابراین میتوانید حریم خصوصی خود را حفظ کنید. همچنین میتوانید ورزش کنید و در بیشتر فعالیتها شرکت داشته باشید.
عوارض و خطرات اپاندیکوستومی کداماند؟
اپاندیکوستومی ممکن است همهٔ مشکلات عملکرد روده را برطرف نکند. ممکن است شما یا فرزندتان همچنان یبوست یا بیاختیاری مدفوع را تجربه کنید. عوارض دیگر شامل موارد زیر است:
- نشت مدفوع یا مایع از مقعد.
- تنگی اپاندیکوستومی.
بهبودی و چشمانداز
زمان بهبودی پس از اپاندیکوستومی چقدر است؟
اپاندیکوستومی حدود یک ماه پس از عمل رودهٔ MACE در جای خود میماند. از بیشتر افراد خواسته میشود بهمدت چهار تا شش هفته پس از جراحی از بلندکردن اجسام سنگین و ورزش خودداری کنند.
پس از اینکه ارائهدهندهٔ خدمات سلامت لولهٔ اپاندیکوستومی را خارج کرد چه میشود؟
حدود یک ماه بعد، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است لولهٔ اپاندیکوستومی را خارج کند تا از آن پس فقط هنگام نیاز به شستوشو با لوله به آن دسترسی پیدا شود.
چه زمانی میتوانم به مدرسه یا کار برگردم؟
دربارهٔ زمان ازسرگیری فعالیتهای عادی و بازگشت به کار یا مدرسه با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود صحبت کنید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرم
چه زمانی پس از اپاندیکوستومی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرم؟
اگر شما یا فرزندتان دچار موارد زیر شدید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود صحبت کنید:
- شکم بادکرده.
- تب.
- تهوع و استفراغ.
- درد در محل جراحی یا هنگام شستوشو.
- قرمزی یا تورم در محل جراحی.
اگر در شستوشوی روده مشکل داشته باشم چه کنم؟
اگر در گذاشتن لوله در استوما برای شستوشوی روده مشکل دارید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود صحبت کنید. اگر شما یا فرزندتان موارد زیر را تجربه کردید به ارائهدهنده اطلاع دهید:
- نشت از استوما پس از خارجکردن لوله.
- بیاختیاری روده بین شستوشوها.
پرسشهای رایجِ بیشتر
آیا امکان برگشتدادن اپاندیکوستومی برای من یا فرزندم وجود دارد؟
اگر شما یا فرزندتان عملکرد طبیعی روده را بازیابید، اپاندیکوستومی قابل برگشت است. کولون شما هنگام این عمل تغییر داده نمیشود، بنابراین عملکرد کولون شما دستنخورده میماند.
آیا میتوان برای من یا فرزندم لولهٔ دائمی گذاشت؟
در اینباره که آیا لولهٔ دائمی گزینهٔ خوبی برای شما یا فرزندتان هست، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود صحبت کنید. لولههای دائمی شامل موارد زیر هستند:
- لولهٔ «چایت (Chait tube)»: یک لولهٔ کمپروفایلِ مارپیچی بدون بالون که میتواند برای چندین ماه در جای خود باقی بماند.
- «مینیایس (MiniACE)»: لولهٔ نوکبالونی که هر سه تا چهار ماه تعویض میشود.
تفاوت اپاندیکوستومی و سکواستومی چیست؟
هر دو، اپاندیکوستومی و «سکواستومی (Cecostomy)»، لولههایی هستند که اجازه میدهند کولون خود را برای خارجکردن مدفوع شستوشو دهید. سکواستومی لولهای است که پوست شما را به «سکوم (Cecum)» ــ نخستین بخش کولون ــ متصل میکند. اپاندیکوستومی از اپاندیس شما برای ایجاد این مسیر استفاده میکند.
References/منابع
Diaz S, Bittar K, Mendez MD. Constipation. [Updated 2023 Jan 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Accessed 12/5/2023.
Grabski DF, Hu Y, Rasmussen SK, McGahren ED, Gander JW. Laparoscopic Appendicostomy Low-Profile Balloon Button for Antegrade Enemas in Children. J Laparoendosc Adv Surg Tech A. 2018 Mar;28(3):354-358. Accessed 12/5/2023.
Hooker E, Martin B, Gee O, Jester I. Antegrade continence enema stoppers: a pilot study on patient preferences. Br J Nurs. 2022 Aug 11;31(15):770-774. Accessed 12/5/2023.
Spinelli M, Sampogna G, Rizzato L, Spinelli A, Sammartano F, Cimbanassi S, et al. The Malone antegrade continence enema adapting a transanal irrigation system in patients with neurogenic bowel dysfunction. Spinal Cord Ser Cases. 2021 Apr 23;7(1):34. Accessed 12/5/2023.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
