آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران مبتلا به لنفوما
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید..
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی:
- برای شما برنامه غذایی مناسب، متعادل و متنوع با هدف تأمین نیاز روزانه به انرژی و مواد مغذی توسط متخصص تغذیه تنظیم می‌‌گردد، به گونه‌ای که در آن از تمام گروه‌‌های اصلی غذایی در وعده‌ها استفاده شوند.
- جهت پیشگیری از کاهش وزن و لاغری مفرط مخصوصاً در کسانی که با مشکل بی‌اشتهایی روبرو هستند، بهتر است تعداد وعدههای غذایی به 6 تا 8 وعده در روز افزایش یابد و در هر وعده، در حجم کم از غذاهای مقوی و مغذی استفاده شود.
- برای افزایش انرژی دریافتی روزانه در وعدههای غذایی بیماران لاغر با نظر پزشک، می‌‌توان از مقدار متعادلی مواد غذایی پُر کالری مثل کره، خامه، ماست و شیر پرچربی، انواع روغن‌‌های مایع مناسب (روغن زیتون، کانولا، آفتابگردان و…)، مغزها و دانه‌ها (پسته، بادام، گردو، کنجد و…) استفاده کرد.
- اگر تهوع و استفراغ دارید از مصرف هر نوع خوراکی خودداری کنید و به پرستار خود اطلاع دهید تا طبق نظر پزشک دارو و سرم شروع شود.
فعالیت:
برای خارج شدن از تخت ابتدا لبه تخت نشسته و پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید. در صورت نداشتن سرگیجه و تاری دید و… می‌تواند از تخت خارج شويد. دقت کنید حتماً پرستار بخش را در زمان خارج کردن شما از تخت مطلع فرمایید تا در کنار شما باشد.
مراقبت:
- از دستکاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به خود خودداری کنید.
- داروها طبق تجویز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار به شما داده خواهد شد.
- با تیم مراقبتی در زمان انجام اقدامات تشخیصی و درمانی همکاری نمایید.
- مواظب باشید در زمان خواب و استراحت برانول یا لوله سرم از دست شما خارج نشود.
- ممکن است روزانه از شما خونگیری شود.
- از مصرف خودسرانه داروها و بدون اجازه پزشک خودداری نمایید.
توصيه‌های بعد از شيمی درمانی:
- برای پيشگيری از حالت تهوع و استفراغ لازم است دو ساعت قبل از شيمی‌درمانی و بعد از شيمی‌درمانی غذايی مصرف نشود.
- بهتر است اولين مواد غذايی بعد از شيمی‌درمانی مايعاتی از قبيل آب کمپوت، شير، چای سرد و عسل باشد.
- در صورتيکه تهوع با هيچ موردی بهتر نشد 3-2 ساعت قبل از شيمی‌درمانی يک وعده غذای کامل صرف کرده و بقيه شبانه‌روز را غذای ملايم و سبک ميل نماييد.
- از مصرف گوشت قرمز در سه روز اول شروع شيمی‌درمانی خودداری نماييد و به جای آن گوشت‌های سفید مصرف كنيد.
- براي کاهش حالت تهوع لازم است غذای کافی و مقوی دریافت کنید و در کنار آن، استراحت و خواب مناسب و کافی، تمرين و فعاليت بدنی، تغيير ذهنيت به وسيله مطالعه، ديدن تلويزيون، صحبت‌های خودمانی و… را داشته باشيد.
- بعد از اتمام هر جلسه شيمی‌درمانی مايعات فراوان ميل کنيد تا با دفع ادرار زياد عوارض داروها کاهش يابد. حداقل ميزان دريافت مايعات 10 ليوان در شبانه‌روز باشد. انواع آب ميوه، دوغ نوشیدنی‌های مناسب می‌باشند.
- تقريباً به مدت 2 ساعت بعد از شيمی‌درمانی به صورت خوابيده و نيمه نشسته استراحت کنيد و سپس از جای خود بلند شويد. ابتدا بنشينيد و پاهای خود را از تخت آويزان كنيد، اگر سرگيجه نداشتيد از تخت خارج شويد.
- در صورت استفاده از داروهای خوراکی شيمی‌درمانی آنها را به همراه شير و يا شربت آنتی‌اسيد مصرف کنيد.
- داروها را به طور مرتب و به موقع مصرف نماييد.
- محل تزريق آمپول‌های شيمی‌درمانی را از هر گونه آسيب محفوظ داريد.
- در زمان شيمی‌درمانی از قرص آسپرين و گروه ساليسيلات‌ها و ايندومتاسين، مفناميک اسيد، بروفن، ديکلوفناک، پيروکسيکام استفاده نشود، مگر با دستور پزشک معالج.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- افراد مبتلا به لنفوم معمولاً به دليل انجام شیمی‌درمانی و یا وجود عفونت و درجه حرارت بالای بدن به انرژی بیشتری نیاز دارند. منابع مفید جهت تامین انرژی شامل غذاهای نشاسته‌ای، انواع کیک، بیسکوئیت، سیب‌زمینی، برنج، کره، خامه و ماکارونی است.
- منابع غنی جهت تامین پروتئین شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، شیر، پنیر، ماست، تخم‌مرغ، آجیل و مغزها و حبوبات است.
- در طول بیماری نیاز به برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی ممکن است افزایش یابد. بیمار باید مکمل ویتامین و املاح را تحت نظر پزشک مصرف کند، زیرا برخی افراد به مکمل‌ها واکنش نشان می‌دهند.
- درمان و به خصوص شیمی‌درمانی در بیمارانی که دارای تغذیه کافی و مناسب هستند، بهتر جواب می‌دهد. با استفاده از رژیم پر کالری و پر پروتئین، افراد مبتلا به این بیماری بهتر میتوانند وزن از دست رفته خود را جبران کنند.
- افرادی که شیمی‌درمانی می‌شوند و سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف می‌باشد، باید از مصرف شیر و محصولات لبنی پاستوریزه نشده مانند تخم‌مرغ خام، تخم‌مرغی که کم پخته شده، مغز، ماهی خام یا ماهی نیمه پخته شده خودداری نمایند.
- برای افزایش اشتها باید وعدههای غذایی با حجم کم ولی دفعات زیاد و همچنین نوشیدنی‌های مغذی مصرف شوند.
- برای از بین بردن حالت تهوع، مصرف غذاهای خشک و ساده، نوشیدنی‌های مغذی، نوشیدنی‌ها و بیسکوئیت‌های زنجبیلی توصیه می‌شود.
- از نوشیدن مايعات به هنگام خوردن غذا خودداری نماييد. میتوانید نوشیدنی را 30 دقیقه قبل یا 1 ساعت بعد از غذا بنوشید.
- برای جلوگیری از بروز زخم دهان، رژیم نرم و مایع مصرف شود. از مصرف غذاهای سفت، خشک، زبر و تند پرهیز شود.
- بیماران مبتلا به لنفوم، معمولا با تغییر حس چشائی روبرو هستند، برای رفع این مشکل باید این بیماران دندان‌های خود را به طور مرتب مسواک کنند. از دهان‌شویه‌های تجویز شده استفاده کنند و همچنین از غذاهایی که مزه خوبی دارند استفاده کنند.
- این افراد برای درمان اسهال، تحت نظر پزشک میتوانند از داروی ضد اسهال استفاده کنند. برخی مواقع مصرف رژیم کم فیبر ممکن است کمک کند. اگر اسهال به دلیل اشعه درمانی باشد، مصرف رژیم کم چرب ممکن است موثر باشد.
- افزایش مصرف مایعات و رژیم حاوی فیبر بالا به درمان یبوست کمک می‌کند. همچنین با نظر پزشک میتوانید از داروهای ملین استفاده کنید.
فعالیت:
- پیاده‌روی، یوگا، شنا و فعالیت‌‌های دیگر میتوانند شما را قوی نگه دارند و انرژی شما را افزایش دهند. ورزش ممکن است درد، حالت تهوع و استرس شما را کاهش دهد و درمان را ساده‌تر کند.
- در صورتی كه مجبور هستيد در بستر استراحت نماييد، پاهای خود را تكان دهيد و در تخت ورزش كنيد تا خون در بدن شما ركود نكند و لخته ايجاد نكند.
مراقبت:
- پس از درمان معاينات و مراقبت‌های منظم لازم است حتی زمانی که دیگر هیچ نشانه‌ای از سرطان وجود ندارد این بیماری ممکن است دوباره برگشت نماید، زیرا سلول‌های غیر قابل تشخیص لنفوم ممکن است جایی در بدن شما پس از درمان باقی بماند.
- پس از درمان افراد مبتلا به لنفوم هوچکین ممکن است واکسن آنفولانزا را دریافت کنند.
- مثانه را به موقع و زود تخليه کنيد و از تجمع ادرار با زمان طولانی پرهيز نمائيد.
- بعضی از داروهای شيمی‌درمانی باعث ريزش موهای سر و بدن می‌شوند. قابل ذکر است که اين ريزش چند هفته بعد از اتمام درمان مجدداً موها رشد می‌کند.
- قبل از درمان موها را کوتاه و از برس‌های نرم استفاده نمایید و سر را با شامپو سدر شستشو دهيد. می‌توانيد از کلاه يا روسری استفاده کنيد. ضمناً از برس زدن مکرر پرهيز کنيد.
- از مسواک نرم برای شستشوی دندان‌ها استفاده کنيد و روش مسواک زدن را افقی انجام دهيد. بهتر است از خمير دندان فلورايددار جهت جلوگيری از پوسيدگی دندان‌ها استفاده کنيد.
- جهت رفع خشکی دهان و تحريک ترشح بزاق در دهان می‌توانيد از آبنبات، دوغ، ماست شيرين، آدامس استفاده کنيد و لب‌ها را به طور دائم چرب کنيد.
- در ازدحام جمعيت افراد بيمار و عفونی و افراد واکسينه شده شرکت نکنيد.
- در صورت استعمال دخانيات آن را ترک کنيد و در کنار فردی که در حال سيگار کشيدن است قرار نگيريد.
- در طول شيمی‌درمانی از روش‌‌های پيشگيری از حاملگی (هم زن و هم مرد) استفاده نماييد و در صورت نياز با پزشک معالج مشورت نماييد.
فهرست منابع
- آندوکرینولوژی بالینی اسپیروف 2020
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
- کتاب سلامت کودکان
- سایت سازمان بهداشت جهانی
تاریخ آخرین ویرایش: 26 مرداد 1402