لامینوپلاستی
لامینوپلاستی روشی است برای کاهشِ فشار روی طناب نخاعی شما. این روش از طریق استخوان لامینا، کانال نخاعی شما را بازتر میکند. لامینا بخش پشتیِ یک مهره از ستون فقرات است. ممکن است ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما این جراحی را در صورت ابتلا به میلopathy (میلوپاتی) یا تنگیِ کانال نخاعی پیشنهاد کند. بیشترِ افراد پس از این اقدام، از کاهش درد خبر میدهند.
لامینوپلاستی چیست؟
لامینوپلاستی جراحیای است برای کاهش فشار بر عصبها و طناب نخاعی شما. این روش از طریق لامینا (Lamina)، کانال نخاعی (Spinal canal) ــ لولهای که طناب نخاعی (Spinal cord) را در بر میگیرد ــ را بازتر میکند. لامینا استخوانی در بخش پشتیِ مهره (Vertebra) در ستون فقرات شماست. لامینوپلاستی به ستون فقرات شما تکیهگاه و پایداری میبخشد و از عوارض نورولوژیک مانند فلج پیشگیری میکند.
این جراحی بیشترین کاربرد را در استخوانهای گردن یا ستون فقرات گردنی (Cervical spine) دارد که به آن «لامینوپلاستیِ گردنی» گفته میشود.
لامینوپلاستی چه چیزی را درمان یا مدیریت میکند؟
اگر طناب نخاعیِ شما به فضای بیشتری نیاز داشته باشد، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است لامینوپلاستی را پیشنهاد کند. هنگامیکه کانال نخاعی شما تنگ باشد، عصبها و طناب نخاعیتان در ستون فقرات بهراحتی جای نمیگیرند و فضا تنگ به نظر میرسد. این وضعیت میتواند باعث درد و بیحسی در گردن و پشت و ضعف در بازوها و پاها شود. ممکن است هنگام راهرفتن احساس عدم تعادل یا ناپایداری داشته باشید. این وضعیت میتواند بر حرکت شما و نیز توانایی شما در کنترلِ روده یا مثانه اثر بگذارد.
این روش بیش از همه در صورت ابتلا به میلopathy (میلوپاتی) دژنراتیوِ گردنی یا تنگیِ گردنی کاربرد دارد. همچنین اگر پس از لامینکتومی (Laminectomy) در معرض خطر بالای سندرمِ شکستِ جراحیِ کمر باشید ــ یعنی تداومِ درد پس از جراحیای که برای درمان درد انجام شده است ــ ممکن است جراح این روش را توصیه کند. انجام لامینوپلاستی در سطحِ مهرهای که پیشتر روی آن لامینکتومی انجام شده است امکانپذیر نیست.
لامینوپلاستی چقدر شایع است؟
لامینوپلاستی روشی رایج است، بهویژه برای مدیریتِ وضعیتهایی که بر ستون فقرات گردنی (استخوانهای گردن) اثر میگذارند، مانند میلوپاتیِ گردنی یا تنگی.
جزئیاتِ روش
چگونه برای لامینوپلاستی آماده شوم؟
پیش از لامینوپلاستی با جراح خود ملاقات خواهید کرد. او معاینه انجام میدهد و دربارهٔ سابقهٔ پزشکی شما اطلاعات بیشتری کسب میکند. جراح برای مشاهدهٔ ستون فقرات و برنامهریزیِ جراحی، تصویربرداریهایی درخواست میکند. این موارد ممکن است شاملِ موارد زیر باشند:
- ایکسری (X-ray)
- امآرآی (MRI)
- میلـوگرام (Myelogram)
به جراح خود بگویید چه داروها یا مکملهایی در حال حاضر مصرف میکنید. ممکن است او با تجویزِ داروی جدید یا تغییر دوزِ دارویی که از پیش مصرف میکنید، در داروهای شما تغییراتی ایجاد کند. این کار میتواند از بروز عوارضِ حین جراحی پیشگیری کند. مگر با تأییدِ ارائهدهندهٔ خدمات سلامت، مصرفِ هیچ دارویی را قطع نکنید.
ارائهدهندهٔ شما ممکن است از شما بخواهد مصرفِ محصولات دخانی را قطع کنید یا کاهش دهید، زیرا میتواند روندِ ترمیمِ بدن پس از جراحی را پیچیده کند.
علاوه بر این، هر دستورالعملِ ویژهای را که جراح به شما میدهد دنبال کنید. این میتواند شاملِ این باشد که روز عمل چه لباسی بپوشید و چه چیزهایی به بیمارستان بیاورید و اینکه از کسی بخواهید شما را از بیمارستان به خانه برساند.
در طولِ لامینوپلاستی چه اتفاقی میافتد؟
در روزِ جراحی، متخصص بیهوشی به شما بیهوشیِ عمومی (General anesthesia) میدهد. این کار شما را در طولِ عمل به خواب میبرد تا هیچ دردی احساس نکنید.
جراح شما:
- برشی در پوستِ شما در بالای لامینای درگیر در پشتِ گردن ایجاد میکند. پوست، عضلات و رباطها را از ستون فقرات کنار میزند.
- استخوانِ لامینا را برای بازکردن آن میبُرد. او بهجای برداشتنِ کاملِ استخوان، در یک سمتِ لامینا یک لولا یا شکاف ایجاد میکند.
- پیوندِ استخوانی (Bone graft) یا صفحات و پیچهای فلزی را برای تثبیتِ بازشدگیِ جدید قرار میدهد. این کار باعث جوشدادنِ استخوانها به یکدیگر نمیشود. هر سطحِ مهرهای صفحهٔ مخصوصِ خود را دریافت میکند تا تحرکِ فعلیِ شما حفظ شود.
- عضلات، رباطها و پوست را به جای خود بازمیگرداند و برش را میبندد.
ممکن است جراح شما پس از لامینوپلاستی، فورامینوتومی (Foraminotomy) انجام دهد. فورامینوتومی ریشههای عصبی را دکُمپرِس (رفع فشار) میکند تا درد کاهش یابد. علاوه بر این، ممکن است جراح برای تنظیمِ خونریزی، در محلِ برش درن قرار دهد. بسته به وضعیت شما، تیم درمانی معمولاً آن را پس از ۲۴ ساعت یا در زمانِ مناسب خارج میکند.
در لامینوپلاستی از چه تکنیکهایی استفاده میشود؟
هنگامِ برنامهریزی برای لامینوپلاستی، ممکن است جراح دربارهٔ تکنیکِ مشخصی که در طولِ جراحی بهکار میبرد با شما صحبت کند. دو تکنیک برای بازکردنِ لامینا در لامینوپلاستی وجود دارد:
- «درِ باز»: که به آن لولا نیز گفته میشود؛ جراح لامینا را میبُرد و یک سمتِ استخوان را مانند در باز میکند. صفحات و پیچهای فلزی بازشدگیِ لامینا را تثبیت میکنند.
- «درِ فرانسوی»: جراح لامینا را از وسط میبُرد. استخوان مانند یک جفت درِ دولَته به بیرون باز میشود. اسپیسرها و پیوندهای استخوانی این بازشدگی را تثبیت میکنند.
جراح، بهترین تکنیک را متناسب با وضعیت شما انتخاب خواهد کرد.
لامینوپلاستی چقدر طول میکشد؟
جراحیِ لامینوپلاستی بین یک تا سه ساعت زمان میبَرَد. جراح شما میتواند بهترین برآوردِ زمانیِ مربوط به رویهٔ شما را ارائه دهد.
پس از لامینوپلاستی چه اتفاقی میافتد؟
پس از جراحی، در بیمارستان میمانید تا اثرِ بیهوشی از بین برود و تیم درمانی شما را برای ترخیص آماده بداند. ممکن است لازم باشد یک شب یا چند روز در بیمارستان بمانید.
تیم درمانی برای کمک به مدیریتِ درد و ناراحتی، داروهایی در اختیارتان قرار میدهد. آنها همچنین توضیح میدهند که پس از بازگشت به خانه چگونه از خود و از محلِ برش جراحی مراقبت کنید. در برخی موارد، یک کالرِ گردنی (گردنبند طبی) در دورهٔ نقاهت به شما کمک میکند. دربارهٔ پروتکلِ پس از عمل، از جراحِ پس از عمل خود سؤال کنید.
با محلِ جراحی مانند یک آسیب برخورد کنید. بهقدرِ کافی استراحت کنید و تا زمانیکه ارائهدهندهٔ خدمات سلامت اجازه نداده است در فعالیتهای سنگین شرکت نکنید. حتی فعالیتهای خانگی نیز در چند روزِ نخست پس از جراحی چالشبرانگیز خواهند بود. ممکن است کمکگرفتن از کسی در کارهای خانه تا زمانیکه بهقدرِ کافی برای حرکتِ ایمنِ مستقل بهبود یابید مفید باشد.
چند هفته پس از جراحی با جراح خود ملاقات خواهید کرد تا روندِ ترمیم شما را ارزیابی کند. ممکن است جراح به شما توصیه کند پس از جراحی برای تقویتِ عضلات با فیزیوتراپیست ملاقات کنید.
خطرات / فواید
فوایدِ لامینوپلاستی چیست؟
لامینوپلاستی طناب نخاعی و عصبهای تحتِ فشار را درمان میکند. این روش میتواند علائمی مانند درد و بیحسی را مدیریت کند و هدفِ آن پیشگیری از عوارضِ آینده مانند فلج است. لامینوپلاستی همچنین از ستون فقرات شما پشتیبانی میکند تا بتوانید سر و بدن خود را راست نگه دارید و بهراحتی حرکت کنید. علاوه بر این، از جوشدادنِ ستون فقرات پرهیز میکند؛ بنابراین حرکت شما را محدود نمیسازد.
میزانِ موفقیتِ لامینوپلاستی چقدر است؟
یک مطالعه نشان داد که تا ۷۰٪ از افرادی که لامینوپلاستی انجام دادهاند، تا ۱۰ سال پس از جراحی از کاهشِ علائمی مانند درد و بیحسی خبر دادهاند. نتایجِ جراحی بر اساسِ موارد زیر متفاوت است:
- وضعیتِ سلامتِ عمومیِ شما در زمانِ جراحی.
- سن شما.
- سلامتِ دستگاهِ عصبیِ شما.
- مدتِ زمانی که پیش از جراحی این علائم را تجربه کردهاید.
- وجودِ آسیبهای قبلیِ ستون فقرات.
معایبِ لامینوپلاستی کداماند؟
عوارضِ جانبیِ لامینوپلاستی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی
- عفونتِ محلِ جراحی
- درد یا بیحسی
- آسیبِ عصبی
- اختلال در کنترلِ مثانه یا روده
- آسیبِ طناب نخاعی (ضعف یا فلج)
عوارضِ دیررس نادر اما ممکن هستند. این موارد میتوانند شاملِ موارد زیر باشند:
- از دسترفتنِ همراستاییِ ستون فقرات
- کیفوز (Kyphosis)
- تنگیِ عودکننده (Recurrent stenosis)
- لوردوز (Lordosis)
دورهٔ نقاهت و چشمانداز
بهبود از لامینوپلاستی چقدر زمان میبَرَد؟
بهبودِ کامل از لامینوپلاستی میتواند ۶ تا ۱۲ هفته طول بکشد. احتمالاً چند روز پس از جراحی و بهمحضِ احساسِ راحتی، میتوانید در فعالیتهای سبک (مانند پیادهروی) شرکت کنید. ممکن است تا ۶ هفته طول بکشد تا بتوانید به فعالیتهای سنگین (مانند دویدن یا وزنهبرداری) بازگردید. ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است اجازه دهد زمانیکه راحت هستید به کار بازگردید، که میتواند تا چند هفته باشد. برای بهترشدنِ سریعتر، دستورالعملهای پس از جراحیِ ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود را دنبال کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر هرگونه علامت یا عارضهٔ نگرانکنندهای را تجربه کردید، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید، مانند:
- تغییرِ رنگِ پوست
- تورم
- دردِ شدید یا بدترشونده
- تب
- دشواری در تنفس یا بلع
- سرگیجه
- مشکلات در کنترلِ روده یا مثانه
اگر دربارهٔ بهبودِ خود پرسشی دارید، در تماس با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تردید نکنید.
References/منابع
American Academy of Orthopaedic Surgeons. Preparing for Low Back Surgery. Last reviewed 4/2022. Accessed 9/18/2023.
Estefan M, Munakomi S, Camino Willhuber GO. Laminectomy. [Updated 2023 Aug 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Accessed 9/18/2023.
H Waddell W, M Weisenthal B, Golinvaux N, et al. Comparative Utilization of Laminoplasty in the United States and Japan. Spine Surg Relat Res. 2022;6(5):460-463. Accessed 9/18/2023.
Hirabayashi S, Kitagawa T, Yamamoto I, et al. Development and Achievement of Cervical Laminoplasty and Related Studies on Cervical Myelopathy. Spine Surg Relat Res. 2019;4(1):8-17. Accessed 9/18/2023.
Weinberg DS, Rhee JM. Cervical Laminoplasty: Indication, Technique, Complications. J Spine Surg, Hong Kong. 2020;6(1):290-301. Accessed 9/18/2023.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
