پادکست آموزش همگانی
فیلم آموزش همگانی
خلاصه
تزریق ژل زانو و ویسکوزساپلیمنتیشن
این مقاله به طور جامع به موضوع تزریق ژل زانو، که به آن ویسکوزساپلیمنتیشن نیز گفته میشود، میپردازد. این روش شامل تزریق هیالورونیک اسید به مفصل زانو است که یک روانکننده طبیعی بوده و برای جایگزینی مایع از دست رفته در افراد مبتلا به آرتروز به کار میرود. منبع توضیح میدهد که این تزریقها یک درمان خط دوم برای آرتروز زانو هستند که پس از ناموفق بودن درمانهای اولیه مانند فیزیوتراپی یا کاهش وزن توصیه میشوند. همچنین، جزئیات روند تزریق، از جمله استفاده از اشعه ایکس یا سونوگرافی برای تعیین محل تزریق و احتمال بیحسی موضعی، شرح داده شده است. در نهایت، متن به فواید و خطرات این روش اشاره میکند، از جمله تسکین درد طولانیمدت (معمولاً حدود شش ماه) و مقایسه آن با تزریقهای کورتون، و همچنین عوارض جانبی خفیف احتمالی در محل تزریق را ذکر میکند.
تزریق ژل زانو
تزریقهای ژلِ زانو، تزریقهای «هیالورونیکاسید (Hyaluronic acid)» هستند؛ مادهای لزج که بهطور طبیعی در مفاصل شما وجود دارد. وقتی دچار آرتروز هستید، این تزریقها میتوانند روانکنندهٔ ازدسترفتهٔ مفصل زانوی شما را جایگزین کنند. ارائهدهندگان خدمات سلامت به این کار «ویسکوزساپلیمنتیشن (Viscosupplementation)» میگویند.
تزریقهای ژلِ زانو چیست؟
تزریقهای ژلِ زانو درمانی برای آرتروزِ مفصلِ زانوی شماست. از نظر فنی، اینها «تزریقهای هیالورونیکاسید» هستند. «هیالورونیکاسید (Hyaluronic acid)» روانکنندهای طبیعی است که در بسیاری از بافتهای بدن شما یافت میشود. این ماده همچنین جزء اصلی «مایعِ سینوویال (Synovial fluid)» است که مفاصل شما را روان میکند. این مایع خاصیت لزجی دارد ــ غلیظ و ژلمانند است.
آرتروز در زانوی شما، مایع سینوویال را در مفصل بههمراه غضروفتان کاهش میدهد. این امر به دردِ مفصلی که هنگام حرکتِ زانو احساس میکنید دامن میزند. تزریقهای ژلِ هیالورونیکاسید میتوانند روانکنندهٔ ازدسترفته را جایگزین کنند و درد زانوی شما را کاهش دهند. ارائهدهندگان خدمات سلامت به این کار «ویسکوزساپلیمنتیشن» میگویند.
آیا ویسکوزساپلیمنتیشن میتواند آرتروزِ سایر مفاصل را درمان کند؟
تزریقهای ویسکوزساپلیمنتیشن در حال حاضر فقط توسط «سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)» برای درمان آرتروزِ زانو تأیید شدهاند. «FDA» شواهد کافی برای توصیهٔ آن در درمانِ سایر مفاصل نیافته است. بااینحال، برخی ارائهدهندگان خدمات سلامت آن را بهعنوان یک گزینهٔ درمانی ارائه میکنند و بعضی افراد تزریق ژل را در سایر مفاصل خود دریافت میکنند.
جزئیات روش
پیش از دریافت تزریقهای ژلِ زانو چه اتفاقی میافتد؟
درمانِ دردِ آرتروزِ زانو نیازمند رویکردی چندوجهی است. ارائهدهندگان خدمات سلامت معمولاً توصیه میکنند ابتدا با درمانهای خط اولِ آرتروزِ زانو شروع کنید و سپس به سراغ تزریقها بروید. وقتی این درمانها بهاندازهٔ کافی مؤثر نیستند، تزریقهای زانو میتوانند تسکینِ اضافهای فراهم کنند.
درمانهای خط اولِ «استئوآرتریت (Osteoarthritis)» زانو شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی.
- ورزشهای کمبرخورد.
- کاهش وزن.
- درمانِ گرم و سرد.
- داروهای ضدالتهابِ غیراستروئیدی.
- استفاده از بریسِ زانو.
- مصرف مکملهای «گلوکوزامین و کندرویتین (Glucosamine and chondroitin)».
درمانِ تزریقی یک درمانِ خطِ دوم برای آرتروز است. انواعِ تزریقها شامل موارد زیر میشود:
- تزریقهای «کورتون (Cortisone)».
- تزریقهای «پلاسمایِ غنی از پلاکت (Platelet-rich plasma)».
- تزریقهای ژلِ زانو (ویسکوزساپلیمنتیشن).
روش انجامِ تزریقهای ژلِ زانو چگونه است؟
میتوانید تزریقهای ژلِ زانو را در مطبِ ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود دریافت کنید. ارائهدهندهٔ شما:
- محلِ تزریق را تمیز و استریل میکند.
- برای یافتن مفصل زانو از «اشعهٔ ایکس (X-ray)» یا «سونوگرافی (Ultrasound)» استفاده میکند.
- برای بیحسکردن، «بیحسیِ موضعی (Local anesthesia)» را به مفصلِ زانو تزریق میکند.
- در صورت لزوم، با سوزنِ توخالی، مایعِ اضافی را از مفصل بیرون میکشد.
- «هیالورونیکاسید» را بهآرامی داخلِ مفصل تزریق میکند.
- سوزن را خارج کرده و محل را با پانسمان میپوشاند.
پس از انجامِ روش چه اتفاقی میافتد؟
میتوانید بلافاصله پس از انجامِ روش به خانه بروید. بعضی افراد در محلِ تزریق دچار درد یا تورمِ خفیف میشوند. اگر چنین شد، یخ (پیچیده در حوله) بگذارید و بهزودی برطرف میشود. تا ۴۸ ساعتِ بعد، از استفادهٔ سنگین از زانو پرهیز کنید. پیادهرویِ سبک اشکالی ندارد، اما آن را بیشازحد بهکار نگیرید یا وزنِ زیادی روی آن نیندازید.
هر چند وقت یکبار تزریقهای ژلِ زانو انجام میشود؟
ممکن است چند نوبتِ پشتِ سرِ هم طول بکشد تا شروعِ اثراتِ تزریقهای ژلِ زانو را احساس کنید. بیشترِ افراد هر هفته بهمدتِ سه تا پنج هفته یک تزریق دریافت میکنند. وقتی شروع به احساسِ تسکین کردید، این اثر میتواند ماهها دوام بیاورد. این زمان در افراد متفاوت است، اما بیشترِ آنها میتوانند حدود شش ماه بدونِ نیاز به دوزِ جدید ادامه دهند.
دریافتِ مکررِ تزریقهای ژلِ زانو تا هر زمانی که نیاز داشته باشید بیخطر است. استفادهٔ مکرر باعث کاهشِ اثرگذاریِ آنها یا افزایشِ خطرِ عوارض نمیشود؛ بر خلافِ تزریقهای کورتون که میتوانند چنین اثری داشته باشند. اما ممکن است با پیشرفتِ آرتروز، میزانِ کمکِ آنها کمتر شود. افرادِ مبتلا به آرتروزِ پیشرفته شاید لازم باشد درمانهای دیگری را مدنظر قرار دهند.
خطرات / فواید
تزریقهای ژلِ زانو چگونه به دردِ آرتروز کمک میکنند؟
«هیالورونیکاسید» روانکنندهٔ زانوی شماست. تزریقِ داخلِ مفصلی (Intra-articular injections) به مفصل میتواند «مایعِ سینوویال» ازدسترفته را جایگزین کند تا به بالشتکدهیِ مفصلِ زانو کمک کند. برخی مطالعات دریافتهاند که «هیالورونیکاسید» ممکن است «کندروپروتکتیو (Chondroprotective)» نیز باشد؛ یعنی شاید روندِ پیشرفتِ آرتروز را کند کند.
آیا تزریقهای ژلِ زانو عارضهٔ جانبی دارند؟
شایعترین عارضه، درد و تورمِ خفیف در محلِ تزریق است که خودبهخود برطرف میشود. حدود ۱٪ از افراد دچار واکنشِ شدیدتری بهنام «فِلِرِ تزریق (Injection flare)» میشوند. این حالت باعث تجمعِ مایع در مفصل میشود و با تورم و دردِ قابلتوجه همراه است. ارائهدهندهٔ شما میتواند برای تسکین، مایع را خارج کند.
آیا شاتهای ژل بهتر از شاتهای کورتون هستند؟
اگر به وضعیتهای سلامتِ مرتبط با «فشار خونِ بالا» یا «قندِ خونِ بالا» مبتلا باشید، شاتهای ژل ممکن است برای شما بهتر از شاتهای کورتون باشند. شاتهای کورتون میتوانند باعث افزایشِ ناگهانیِ این سطوح شوند. شاتهای کورتون همچنین نسبت به شاتهای ژل، عوارضِ بالقوهٔ جدیتری دارند. هرچند نادر، اما با استفادهٔ مکرر، خطرات افزایش مییابد.
شاتهای کورتون معمولاً برای تسکینِ دردِ زانو سریعتر و یکنواختتر از شاتهای ژل عمل میکنند. شاتهای ژل برای همه مؤثر نیستند و وقتی هم مؤثر باشند، ممکن است چند هفته طول بکشد تا اثر کنند. شاتهای کورتون اثرِ سریعتری دارند، اما فقط چند ماه دوام میآورند. تزریقهای ژل بهطور متوسط شش ماه دوام دارند.
بهبود و چشمانداز
آیا تزریقهای ژلِ زانو ارزشش را دارد؟
شما و ارائهدهندهٔ خدمات سلامتتان بررسی خواهید کرد که تزریقهای ژلِ زانو تا چه حد برایتان مؤثر است. اگر برایتان تسکین ایجاد کند، شاید دو بار مراجعهٔ سالانه به ارائهدهندهتان کاملاً ارزشمند باشد. بهطور کلی، شاتهای ژل گزینهای کمخطر هستند که ممکن است به شما اجازه دهند مدتِ طولانیتری بدونِ نیاز به جراحی با آسایش زندگی کنید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرم
چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرم؟
اگر پس از تزریق هرگونه علامتِ هشداردهندهای پیدا کردید، مانند موارد زیر با ارائهدهندهٔ خود تماس بگیرید:
- تورمِ شدید.
- دردِ شدید.
- بیحسی یا گزگز.
- تب.
References/منابع
Altman R, Hackel J, Niazi F, Shaw P, Nicholls M. Efficacy and safety of repeated courses of hyaluronic acid injections for knee osteoarthritis: A systematic review. Semin Arthritis Rheum. 2018 Oct;48(2):168-175. Accessed 6/16/2024.
American Academy of Orthopaedic Surgeons. Viscosupplementation Treatment for Knee Arthritis. Last reviewed 2/2021. Accessed 6/16/2024.
Global Healthy Living Foundation. Intra-articular Hyaluronate (Hyaluronic Acid Injections). Accessed 6/16/2024.
Peck J, Slovek A, Miro P, Vij N, et al. A Comprehensive Review of Viscosupplementation in Osteoarthritis of the Knee. Orthop Rev (Pavia). 2021 Jul 10;13(2):25549. Accessed 6/16/2024.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
