تغذیه کودکان
مقدمه:
شیرخواران از یک سالگی به بعد، علاوه بر غذاهایی که خوردنشان را در سال اول زندگی یاد گرفته‌اند، باید از غذای سفره خانواده نیز استفاده کنند. این کودکان رشد سریع و مقاومت کافی در مقابل بسیاری از بیماری‌ها را هم ندارند و دندان‌هایشان نیز کامل نشده است، بنابراین باید در غذا دادن به آنها، دو شرط اساسی زیر را رعایت کرد:
- غذاهایشان کم حجم، پرانرژی و زود هضم باشد.
- به دفعات زیاد در اختیار آنان قرار داده شود.
علاوه بر این، میزان رشد و فعالیت کودکان در سنین یک تا دو سالگی با کودکان سه ساله و بیشتر با هم فرق دارد و باید هنگام تغذیه آنان، این موضوع را نیز در نظر گرفت.
تغذیه کودك یک تا دو سال:
علاوه بر استفاده از شیر مادر، ۵ تا ۶ بار در شبانه روز به او غذا بدهید. اصولا بهتر است کودك را به تدریج از شیر بگیرید، بدین ترتیب ابتدا شیردهی در صبح را قطع کنید و پس از یک یا دو هفته شیردهی در طول بعد از ظهر و سرانجام در هنگام شب قطع کنیدو زمانی که کودك تمایل به شیرخوردن دارد او را به زور از خود دور نکنید زیرا ممکن است کودك عصبی و ناراحت شود.
تغذیه کودك ۳ تا ۵ سال:
بعد از دو سالگی با آهسته شدن رشد، اشتهای کودك هم کاهش می‌یابد، بنابراین با توجه به روند رشد کودك تقاضا برای دریافت غذا نیز تغییر می‌کند. هر چند میزان دریافت انرژی از یک غذا تا غذای دیگر متفاوت است اما کل غذای دریافتی روزانه کودك ثابت است. کودك در یک سالگی به 1000 کیلوکالری و در ۳ سالگی به 1300 کیلوکالری انرژی نیاز دارد، البته نیاز به انرژی کودکان بر اساس میزان فعالیت فیزیکی آنها متفاوت است.
برنامه غذایی کودك:
در برنامه غذایی کودك باید از ۵ گروه غذایی اصلی یعنی گروه نان و غالت، میوه‌ها، سبزی‌ها، شیر و لبنیات و گروه گوشت و جایگزین‌های آن استفاده شود.
نکات مهم رفتاری در تغذیه کودك:
- کودك باید در زمان خوردن در وضعیت راحتی قرار گیرد و غذا نزدیک او باشد تا کودك بتواند به راحتی بدون این که تحت فشار قرار گیرد، غذا بخورد.
- بشقاب و لوازم غذا خوردن باید از جنس نشکن باشد، زیرا در صورت شکستن ظرف کودك ممکن است احساس یاس کند یا والدین عصبانی شوند.
- رنگ مواد غذایی در اشتهای کودك و علاقه او به غذا تاثیر می‌گذارد. خوردن غذاهایی با رنگ‌های سبز، نارنجی و زرد برای او جالب است. به عنوان مثال می‌توان از سبزی‌های برگ سبز و یا هویج و گوجه‌فرنگی استفاده کرد.
- به جای آبمیوه صنعتی از آب میوه طبیعی استفاده کنید، زیرا به آبمیوه صنعتی مواد قندی، رنگ و ماده معطر اضافه شده است.
- غذا خوردن در یک ساعت معین سبب تحریک اشتهای کودك می‌شود.
- خستگی کودك مهمترین عامل از بین بردن اشتهای اوست. بهتر است بعد از استراحت به کودك غذا داده شود.
- دادن وقت کافی به کودك برای صرف غذا بسیار مهم است، بهتر است از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن پرهیز کرد.
- دادن غذای یکنواخت و تکراری سبب بیزاری کودك می‌شود. حتی اگر غذای مورد علاقه کودك، پشت سر هم به او داده شود، کودك از خوردن آن خودداری می‌کند.
- باید کودك را با انواع غذاهای مختلف آشنا کرد. بهتر است غذای جدید را ابتدا یک فرد بزرگتر خانواده بخورد تا الگویی برای کودك باشد.
- بی‌تحرکی، خواب ناکافی و بیماری کودك موجب بی‌اشتهایی و غذا نخوردن کودك می‌شود.
چند نکته مهم برای بهداشت غذای کودك:
- قبل و بعد از تهیه غذا دست‌ها باید شسته شوند.
- غذاها خوب پخته شوند، زیرا حرارت موجب از بین رفتن میکروب‌های بیماری‌زا می‌شود و خطر آلودگی احتمالی غذا در اثر حرارت از بین می‌رود.
- غذای کودك باید برای هر وعده تازه تهیه شود و فاصله بین وقتی که غذای کودك پخته می‌شود تا زمانی که به کودك غذا داده می‌شود طولانی نباشد، زیرا احتمال دارد میکروب‌ها در غذا تکثیر یابند.
- غذاهای پخته به طور صحیح نگهداری شود. غذاهای باقیمانده سریعاً خنک و در ظرف در بسته در داخل یخچال نگهداری شود.
- در تهیه غذای کودك از مواد غذایی سالم و پاکیزه استفاده شود.
- برای نوشیدن و تهیه غذا نیز از آب سالم استفاده شود.
- غذاها از دسترس حشرات و جوندگان دور نگهداری شود. بدین منظور غذاها باید در ظرف درب‌دار و دور از دسترس حیوانات و حشرات نگهداری شود چون حیوانات حامل میکروب‌های بیماری‌زا هستند.
تغذیه کودكان 7 تا 11 سال:
- در این سنین درصد چربی بدن افزایش می‌یابد. این چربی برای افزایش رشد در دوران بلوغ مورد نیاز است. درصد چربی بدن در دختران در مقایسه با پسران زودتر و بیشتر افزایش می‌یابد. با افزایش چربی بدن، کودکان به خصوص دختران ممکن است این طور احساس کنند که دچار اضافه وزن شده‌اند. والدین باید به کودك این اطمینان را بدهند که این افزایش چربی بدن، قسمتی از رشد طبیعی و بیانگر افزایش رشد است و این چربی به احتمال زیاد همیشگی نیست. پسرها ممکن است درباره افزایش عضلات خود نگران شوند، ولی باید بدانند تا سن بلوغ قادر به افزایش توده عضلانی بدن نخواهند بود.
- تغذیه سالم در این دوره از سن با تاکید بر مصرف همه گروه‌های غذایی و خودداری از مصرف غذاهای فست و آماده توصیه می‌گردد.
فهرست منابع
- Shils olson, shike and Ross 10 th2014 modern nutrition in Health and Disease
- Krasuse’s Food and Nutrition care process .L. Kathleen mahan Sylvia Escott stump, Junicel-Raymond 14 th
تاریخ آخرین ویرایش: 23 مرداد 1402