در معاینهٔ معمول چشم، متخصص مراقبت از چشم شما وضعیت چشم‌ها و بینایی‌تان را بررسی می‌کند. «کراتومتری» یکی از آزمون‌هایی است که برای تشخیص آستیگماتیسم (انحنای بیش‌ازحد قرنیه) انجام می‌شود. این آزمایش سریع، بدون درد و دقیق است. در این روش از شما می‌خواهند داخل یک دستگاه مخصوص نگاه کنید و بگویید چه زمانی شکل‌ها واضح و در یک راستا قرار می‌گیرند.
مروری کلی
کراتومتری چیست؟
کراتومتری آزمایشی است که متخصصان مراقبت از چشم برای اندازه‌گیری انحنای طبیعی قرنیه‌های چشم از آن استفاده می‌کنند. قرنیه‌ها همان بخش‌های شفاف و گنبدی‌شکل در جلوی چشم‌ها هستند.
کراتومتری چه چیزی را بررسی می‌کند؟
کراتومتری چشم را از نظر وجود آستیگماتیسم بررسی می‌کند. آستیگماتیسم نوعی خطای انکساری است؛ یک مشکل بسیار شایع چشمی که باعث تاری دید می‌شود.
به‌طور معمول، چشم‌ها گرد هستند و شکل یک توپ بیسبال را دارند. اگر آستیگماتیسم داشته باشید، چشم شما بیشتر شبیه یک توپ فوتبال یا پشت قاشق می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که قرنیه بیش از حد معمول انحنا داشته باشد.
جزئیات آزمایش
کراتومتری چگونه عمل می‌کند؟
کراتومتری با نگاه‌کردن شما به مجموعه‌ای از تصاویر، انحنای طبیعی قرنیه را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش سریع و بدون درد است و در مطب قابل انجام است. برای آن نیازی به وقت جداگانه ندارید.
ممکن است کراتومتری را در معاینهٔ معمول چشم یا به‌صورت جداگانه انجام دهید، اگر متخصص مراقبت از چشم احتمال دهد که آستیگماتیسم دارید. همچنین هنگام تعیین نمرهٔ لنز تماسی یا قبل از جراحی آب‌مروارید نیز ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید.
متخصص مراقبت از چشم، با ابزار مخصوصی به نام کراتومتر این آزمایش را انجام می‌دهد. ظاهر کراتومتر کمی شبیه تلسکوپ است. اما به‌جای نگاه‌کردن به ستاره‌های دور، با آن ساختار چشم شما از نزدیک بررسی می‌شود. روند انجام آزمایش کراتومتری چنین است:
- چانه‌تان را روی تکیه‌گاه و پیشانی‌تان را به گیرهٔ جلو دستگاه تکیه می‌دهید. متخصص مراقبت از چشم، دستگاه را طوری تنظیم می‌کند تا دقیقاً روبه‌روی یکی از چشم‌ها قرار گیرد.
- از شما می‌خواهند از طریق چشمی دستگاه نگاه کنید (مشابه نگاه‌کردن در تلسکوپ). ممکن است لازم باشد چشم دیگر خود را بپوشانید.
- متخصص از شما می‌خواهد به یک تصویر داخل دستگاه نگاه کنید؛ معمولاً سه دایره یا هدف هستند که دو طرفشان علامت‌های مثبت و منفی قرار دارد.
- متخصص دستگاه را طوری تنظیم می‌کند تا این علامت‌ها جابه‌جا شوند و دقیقاً با هم در یک خط قرار بگیرند و همدیگر را لمس کنند.
- سپس اندازه‌گیری را ثبت کرده، دستگاه را ریست می‌کند و چشم دیگر را اندازه می‌گیرد.
معایب کراتومتری چیست؟
کراتومتری هیچ خطری ندارد. نور داخل دستگاه ممکن است کمی روشن باشد، اما به چشم یا بینایی آسیب نمی‌زند.
تنها نکتهٔ منفی این است که این آزمون فقط «برآوردی» از وضعیت قرنیه است، نه یک اندازه‌گیری کاملاً دقیق. زیرا این روش، قرنیه را به‌صورت یک کرهٔ کاملاً گرد در نظر می‌گیرد. درحالی‌که قرنیهٔ هیچ‌کس کاملاً کروی نیست و تفاوت‌های طبیعی کوچکی دارد.
اما این موضوع به معنی بی‌فایده بودن کراتومتری نیست. تصور کنید یک کرهٔ جغرافیایی، سطح جهان را کاملاً گرد نشان می‌دهد. می‌دانیم سطح زمین پُر از پستی‌وبلندی و ناصافی است و حتی کاملاً گرد هم نیست. اما همین کرهٔ جغرافیایی باز هم ابزار بسیار خوبی برای درک جایگاه کشورها و قاره‌هاست.
کراتومتری نیز همین‌گونه است. حتی اگر شکل دقیق قرنیه را نشان ندهد، همچنان ابزاری کاربردی برای تشخیص سریع و دقیق آستیگماتیسم در اغلب افراد محسوب می‌شود.
برخی متخصصان مراقبت از چشم از «نقشه‌برداری قرنیه» (توپوگرافی قرنیه و توموگرافی قرنیه) به‌جای کراتومتری استفاده می‌کنند. این آزمون‌ها پیشرفته‌تر هستند و به‌تدریج رایج‌تر می‌شوند. اگر از کراتومتری استفاده شود، ممکن است متخصص نتایج را با یک آزمون نقشه‌برداری قرنیه دوباره بررسی کند.
نتایج و پیگیری
منظور از نتایج کراتومتری چیست؟
نتایج کراتومتری همان داده‌هایی هستند که از این آزمایش به دست می‌آیند؛ گاهی به آن «خوانش K» گفته می‌شود. متخصصان مراقبت از چشم این اندازه‌گیری را با واحدی به نام «دیوپتر» ثبت می‌کنند.
مقدار طبیعی خوانش K چقدر است؟
قرنیهٔ معمولی نور را در حدود ۴۳ دیوپتر می‌شکند. قرنیه‌هایی با انحنای تندتر، عدد بالاتر و قرنیه‌های صاف‌تر عدد پایین‌تر دارند. اگر قرنیه گرد باشد، مقدار K در تمام سطح آن یکسان است. اما اگر آستیگماتیسم وجود داشته باشد، قرنیه دو مقدار متفاوت K خواهد داشت: یکی برای بخش شیب‌دارتر و دیگری برای بخش صاف‌تر. آزمایش کراتومتری این اختلاف و محل این دو بخش را نشان می‌دهد.
خوانش‌های K بیشتر برای متخصص کاربرد دارند تا میزان انحنای قرنیه را ثبت کنند. این مقادیر به تشخیص علت تغییرات بینایی کمک می‌کند. همچنین اگر به جراحی آب‌مروارید نیاز داشته باشید، برای انتخاب عدسی داخل‌چشمی مناسب نیز از این مقادیر استفاده می‌شود.
این اعداد ممکن است برای بیمار گیج‌کننده باشند. اپتومتریست یا متخصص مراقبت از چشم، نسخهٔ بینایی را برایتان توضیح می‌دهد و به شما کمک می‌کند بهترین عینک، لنز تماسی یا روش اصلاح بینایی مناسب را انتخاب کنید.
چه زمانی باید با متخصص مراقبت از چشم تماس بگیرم؟
متخصص مراقبت از چشم به شما می‌گوید که هر چند وقت یک‌بار نیاز به معاینهٔ منظم دارید.
آستیگماتیسم ممکن است در طول زندگی و هم‌زمان با تغییر شکل طبیعی چشم‌ها تغییر کند. اما تغییرات ناگهانی یا زیاد می‌تواند نشانهٔ بیماری‌هایی مانند «قوز قرنیه» باشد که نیاز به بررسی فوری دارد. اگر تغییری در چشم یا بینایی‌تان احساس کردید ــ به‌ویژه اگر دید شما بدتر از معمول یا تارتر شد ــ باید به متخصص مراجعه کنید.
References/منابع
American Academy of Ophthalmology. What Do Astigmatism Measurements Mean? Last updated 4/5/2021. Accessed 11/11/2024.
Gurnani B, Kaur K. Astigmatism. 2023 Jun 26. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. Accessed 11/11/2024.
Gurnani B, Kaur K. Keratometer. 2023 Jun 11. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. Accessed 11/11/2024.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
