آﻣﻮزش مراقبت از نوزادان با آپنه نوزادی
مادر محترم، خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
آپنه نوزادی چیست؟
آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب نوعی اختلال جدی است که در طی آن تنفس نوزاد به طور مکرر قطع می‌شود. در صورتی که این اختلال درمان نشود، می تواند به عوارض جدی مانند ضربان قلب کند و رشد ضعیف منجر شود. هر نوزادی می‌تواند دچار آپنه خواب شود، اما در نوزادانی که زودتر به دنیا آمده‌اند این اختلال بسیار شایع‌تر است.
برخی از نوزادان مبتلا به آپنه، هنگام خواب به مدت ۲۰ ثانیه یا بیشتر تنفسشان قطع می‌شود. دیگران برای فاصله‌های کوتاه‌تری نفس نمی‌کشند و بدنشان لَخت و سست، رنگ پریده یا کبود می‌شود یا در حین خواب ضربان قلب کندتری دارند. به خاطر داشته باشید که برای نوزادان تازه متولد شده و کودکان زیر شش ماه داشتن الگوی تنفس نامنظم طبیعی است. این حالت تنفس دوره‌ای نام دارد و طی آن، ابتدا تنفس سریع و سپس آهسته‌تر و بعد از آن به مدت پنج تا ۱۰ ثانیه مکث در تنفس و سپس دوباره تنفس سریع از سر گرفته می‌شود و به همین ترتیب ادامه می‌یابد. تنفس دوره‌ای موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و معمولاً در حدود شش ماهگی کودک از بین می‌رود.
تنها درمان حقيقی آپنه زمانی است که نوزاد شما رشد کرده و بزرگ شود.
وقتی فاصله آپنه‌های نوزادبیشتر شود، نشانه بهبودی آپنه نوزاد است و اکسيژن و داروی آپنه قطع می‌شوند.
آموزش حین بستری
مراقبت‌ها:
- از دستکاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به نوزاد خود خودداری کنيد.
- ممکن است نوزاد شما نياز به دستگاه کمک تنفسی داشته باشد. اين دستگاه با بهتر شدن نوزاد و کمتر شدن تعداد آپنه‌ها برداشته خواهد شد.
- داروها طبق تجويز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار برای نوزاد شما اجرا خواهد شد.
- با تيم مراقبتی در زمان انجام اقدامات تشخيصی و درمانی همکاری نماييد.
- مواظب باشيد در زمان شيردهی يا بغل کردن نوزاد برانول يا لوله سرم از دست نوزاد شما خارج نشود.
- ممکن است روزانه از نوزاد شما خونگيری شود.
- در صورت اجازه پزشک می‌توانيد شيردهی به نوزاد خود را شروع نماييد.
- طی مدتی که نوزاد شما در بخش مراقبت‌های ويژه بستری می‌باشد، تماس و ارتباط عاطفی خود را با او قطع نکنيد.
- بيشترين عوامل کنترل کننده آپنه عبارتند از: تحريک لمسی ملايم، مالش دادن روی سطح قفسه سينه، زدن ملايم به پشت نوزاد، خواباندن نوزاد به پشت.
- اجازه دهيد نوزادتان خواب آرامی داشته باشد و در بين خواب او را بيدار نکنيد.
- بغل کردن صحيح نوزاد نارس خيلی مهم است. پرستار به شما نشان می‌دهد که چگونه سر نوزاد را نگه داريد. اين کار به تمرين نياز دارد.
- توجه کنيد وضعيت نوزاد به صورتی باشد که سر و گردن نوزاد در يک خط مستقيم قرار بگيرد. اين وضعيت از پيچ خوردن راه هوايی جلوگيری می‌کند. وضعيت خوب راه هوايی در هنگام تغذيه، خواب و نوازش نوزاد خيلی مهم است.
- درجه حرارت بدن نوزاد را تا حد امکان ثابت نگه داريد.
- نوزاد بايد چند روزی آپنه نداشته باشد تا از دستگاه جدا شود و سپس مرخص می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
مراقبت‌ها:
- در هنگام تعويض لباس و حمام دادن از سرد شدن نوزاد جلوگيری کنيد. اگر نوزاد سرد شد بايد فوراً او را گرم کنيد. تغييرات سريع درجه هوا می‌تواند باعث آپنه شود.
- در تغذيه نوزاد نارس ممکن است مکيدن سخت و سريع باشد. هنگام مکيدن و بلعيدن اغلب نوزادان نارس دچار آپنه می‌شوند. پرستار به شما آموزش می‌دهد چگونه رنگ و تنفس نوزاد را مشاهده کنيد و چگونه تغذيه را انجام دهيد تا اين که تنفس‌های نوزاد به طور ثابت حفظ شود.
- اگر شما يا فرد ديگری در منزل سيگار می‌کشد زمان آن رسيده است تا سيگار را قطع کنيد. نيکوتين موجود در سيگار برای نوزاد خطرناک است.
- نوزاد را به پشت بخوابانيد و اگر شخص ديگری هم از نوزاد مراقبت می‌کند به او هم توصيه کنيد اين وضعيت را هنگام خواب نوزاد رعايت کند.
- برای خواب نوزاد از تخت بچه استفاده کنيد و از تخت بزرگسالان و مبل‌های فنری استفاده نکنيد.
- از صندلی مخصوص ماشين فقط در ماشين استفاده کنيد و برای خوابيدن نوزاد در طول شب و خواب نيم روزی استفاده نکنيد.
- هنگام خواب اسباب‌بازی‌ها و بالش‌ها را از داخل تخت برداريد تا باعث خفگی نوزاد نشوند.
- روی تخت نوزاد پتو نيندازيد. نوزاد شما بزرگ شده و نياز به نور دارد.
- هرگز بچه را خيلی شديد تکان ندهيد. از تکان دادن شدید و تاب دادن نوزاد خودداری کنید.
- هنگام قطع تنفس می‌توانید با تحریک، مانند مالش پشت و استفاده از اکسیژن (در صورت توصیه پزشک) به شروع تنفس کمک کنید. (پرستار تحریک تنفسی را به شما آموزش می‌دهد)
- می‌توانید از یک پالس‌اکسی‌متری انگشتی برای مشاهده تنفس و ضربان قلب نوزاد استفاده کنید. (در صورت توصیه پزشک)
- در صورتی که قطع تنفس دوباره تکرار شد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- فقط از داروهایی که توسط پزشک تجویز شده استفاده کنید.
- واکسناسیون را طبق برنامه انجام دهید.
- مراجعه به پزشک را طبق برنامه اعلام شده رعایت کنید. (این خیلی مهم است)
تغذیه نوزاد:
- در صورت قطع تنفس شیر ندهید تا زمانی که نوزاد کاملا هوشیار شده و بتواند شیر بخورد.
- يک جای خلوت و راحت را برای شيردهی انتخاب کنيد.
- مراقبت آغوشی را ياد بگيريد. اگر مراقبت آغوشی انجام دهید شير شما بيشتر می‌شود.
- روزها هر 3-2 ساعت و شب‌ها هر 4-3 ساعت شير بدهيد.
- اگر نوزاد در طول شب بيدار نشد، او را بيدار کنيد و شير بدهيد.
- اگر نوزاد بيشتر نق می‌زند، گريه می‌کند و یا خواب‌آلود است و خوب شیر نمی‌خورد به مشاور شیردهی مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت بروز هر کدام از علائم زیر سریعاً به اورژانس بیمارستان مراجعه فرمایید.
- قطع تنفس بیشتر از 20 ثانیه و شروع تنفس دوباره با کمک و تحریک
- بی‌حالی و سستی
- رنگ‌پریدگی یا کبودی
- کاهش ضربان قلب کمتر از 80
فهرست منابع
- Text book of Medical Physiology
- Nelson Text Book of Pediatric
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 1 مرداد 1402