آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با انسداد روده
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
انسداد روده چیست؟
انسداد روده، بسته شدن نسبی یا كامل روده كوچك یا روده بزرگ است. اگر به انسداد روده كوچك مبتلا شُدید، ممكن است دردی شبیه گرفتگی عضلانی را در وسط شكم خود احساس كرده و دچار حملات استفراغ شوید. انسداد روده در هر محلی كه باشد میتواند منجر به عدم دفع مدفوع گردد. اگر روده شما به‌طور كامل مسدود شود، ممكن است قادر به دفع گاز روده نباشید. انسداد نسبی، روده را به انقباض و ترشح مایعات وامیدارد. میزان مایع مترشحه بیش از مقداری است كه روده بتواند آن را جذب كند و در نتیجه ممكن است موجب اسهال شود.
ویژگی بارز انسداد روده، اتساع شكم است. با بدتر شدن بیماری، دیواره شكم بیش از پیش برآمده می‌شود. این تورم به‌علت به دام افتادن گاز و مایعات در بخش مسدود شده روده است.
گاهی اوقات با بهبود تورم، علت انسداد نیز خودبه‌خود برطرف می‌شود. اگر انسداد برطرف نشود، برای اصلاح آن ممكن است جراحی نیاز باشد. حین جراحی، بافت جوشگاهی (چسبندگی) برداشته شده و یا گره روده باز می‌شود. حین عمل ممكن است عامل زمینهساز انسداد كشف شود.
آموزش بدو ورود
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار، از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- ناشتا بمانید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز به پرستار اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
تازمانی که پزشک اجازه نداده چیزی نخورید. پس از اجازه پزشک ابتدا مایعات صاف شده مانند چای و آبمیوه‌های طبیعی مصرف کنید.
فعالیت:
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید و چهارپایه کوچک زیر پا قرار دهید در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته یا با بالش ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
مراقبت:
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسكین درد شما را انجام دهد.
- در صورت خونریزی از محل عمل جراحی و خیس شدن پانسمان به پرستاران بخش اطلاع دهید.
- از دستكاری سرم‌ها و رابط‌های متصل به خود خودداری كنید.
- داروها در فواصل منظم توسط پرستار به شما داده می‌شود. در صورت داشتن هر گونه سوال در خصوص داروها از پرستار سوال نمایید.
- در صورت داشتن سوند ادراری، کیسه ادراری را همیشه پایین‌تر از سطح مثانه نگه دارید تا ادرار به راحتی تخلیه شود و کیسه را روی زمین نگذارید و در آویز کنار تخت قرار دهید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- پرستار یا متخصص تغذیه شما ممکن است رژیم غذایی را تا شش هفته پس از جراحی تجویز کند.
- رژیم غذایی کم فیبر است. در این صورت، از میوه‌های تازه (به غیر از موز)، آجیل، گوشت با چاشنی (مانند سوسیس)، سبزیجات خام، ذرت، نخود فرنگی، حبوبات، قارچ، گوجه‌فرنگی، ذرت بوداده، پوست سیب‌زمینی، سبزیجات سرخ کرده، کلم ترش خودداری کنید.
- اما بدانید که ممکن است چند هفته طول بکشد تا بتوانید غذای معمولی را مصرف کنید. تا زمانی که این اتفاق نیفتد لوله بینی معده شما در جای خود باقی می‌ماند. برخی از بیماران پس از بازگشت به خانه همچنان از طریق لوله تغذیه، تغذیه می‌کنند.
فعالیت:
حرکت روزانه در طول روز به جلوگیری از لخته شدن خون و بهبودی کمک می‌کند. اما تا زمان بهبودی کامل زخم (حدود چهار تا شش هفته) از انجام تمرینات سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. تا زمانی که ارائه دهنده خدمات درمانی به شما اجازه نداد ورزش نکنید.
مراقبت:
- دو روز پس از ترخیص می‌توانید به صورت سرپایی دوش بگیرید ولی برای جلوگیری از خیس شدن زخم (به خصوص در صورت وجود درن یا لوله) برای تخلیه ترشحات از پانسمان‌های ضد آب استفاده کنید.
- جهت پانسمان از افراد آموزش دیده کمک بگیرید یا به بیمارستان مراجعه نمائید.
- پانسمان‌های آلوده را داخل یک کیسه پلاستیکی گذاشته و سپس آن را دور بریزید.
- از وارد شدن فشار به شکم (مثل بلند کردن اجسام سنگین) اجتناب کنید.
- شکم‌بند بسته باشد.
دارو:
- جهت تسکین درد، از داروی مُسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده نمائید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتی‌بیوتیک را یک دوره کامل در فواصل معین مصرف کنید.
آموزش سلامت:
- از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل بپرهیزید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- از استرس و اضطراب دوری نمایید.
- تغذیه سالم داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.
زمان مراجعه بعدی:
یک هفته تا 10 روز بعد از عمل جراحی برای کشیدن بخیه‌های ناحیه عمل به پزشک معالج خود مراجعه نمائید.
علائم هشدار
در صورت وجود هر کدام از علائم زیر سریعاً به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
- درد شکم که به مُسکن پاسخ نمی‌دهد
- نفخ شکم
- استفراغ
- خستگی و ضعف عمومی
- تب
- نشت محتویات روده
- ترشح چرکی و بوی نامطبوع از محل زخم
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 24 تیر 1402