هیدروسلکتومی
هیدروسلکتومی جراحیای است که «هیدروسل (Hydrocele)» را ــ که کیسهای پُر از مایع در اطراف «بیضه (Testicle)» شماست ــ برمیدارد یا ترمیم میکند. این اقدام معمولاً کمتر از یک ساعت طول میکشد. خطرات شامل مشکلات در بهبود، عفونت، تورم و کبودی است. همچنین احتمال بازگشت هیدروسل وجود دارد. بهبودی کامل ممکن است دو هفته یا بیشتر زمان ببرد.
هیدروسلکتومی چیست؟
«هیدروسلکتومی (Hydrocelectomy)» جراحیای است که «هیدروسل (Hydrocele)» را برمیدارد یا ترمیم میکند. هیدروسل کیسهای پُر از مایع است که «بیضه (Testicle)» شما را احاطه میکند و باعث تورم در «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» میشود.
نگران، مضطرب یا حتی ترسیدهبودن دربارهٔ هر نوع جراحی ــ بهویژه وقتی پای بخشی حساس از بدن در میان است ــ طبیعی است. ارائهدهندگان خدمات سلامت احساسات شما را درک میکنند. اگر هیدروسل مشکل ایجاد کند و به هیدروسلکتومی نیاز باشد، آنها روند جراحی، نتیجهٔ مورد انتظار و فرایند بهبود را برایتان توضیح خواهند داد.
هیدروسلکتومی دوطرفه چیست؟
اگر در اطراف هر دو «بیضه (Testicle)» خود هیدروسل داشته باشید، ممکن است به «هیدروسلکتومی دوطرفه» نیاز پیدا کنید. «دوطرفه» یعنی هیدروسل، بیضهٔ چپ و راست شما را درگیر کرده است. خوشبختانه، ارائهدهندگان خدمات سلامت معمولاً میتوانند هر دو طرف را از طریق یک برش (Incision) درمان کنند.
هیدروسلکتومی چه چیزی را درمان میکند؟
هیدروسلکتومی «هیدروسل (Hydrocele)» را درمان میکند. هیدروسلها بهطور شایع بر نوزادان اثر میگذارند، اما میتوانند در هر سنی رخ دهند.
در نوزادان، هیدروسل بهدلیل بستهنشدنِ کامل غشایی بین «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» و پوشش حفرهٔ شکم (Processus vaginalis) رخ میدهد. بنابراین، هیدروسلکتومی در نوزاد بر بستن این غشای نازک تمرکز دارد.
در کودکان بزرگتر، نوجوانان یا بزرگسالان، هیدروسل میتواند از علل گوناگونی شکل بگیرد. معمولاً یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت میتواند هیدروسل را بدون درمان (مداخله) تحت پایش قرار دهد. هیدروسلکتومی فقط زمانی لازم است که تورم ناشی از هیدروسل دردناک باشد، باعث سختی در راهرفتن شود یا خجالت ایجاد کند.
علت اصلی ایجاد هیدروسل چیست؟
هیدروسلها معمولاً در طول رشد جنینی رخ میدهند. طی رشد معمول جنینی، غشای نازکی (Processus vaginalis) بین پوشش شکم و «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» تشکیل میشود. «بیضهها (Testicles)» سرانجام از شکم از طریق این غشاء به داخل کیسهٔ بیضه حرکت میکنند. پس از تکمیل این روند، بافتی دهانه را مسدود میکند. اما اگر این بافت شکل نگیرد یا کمی دیرتر بسته شود، مایع شکمی میتواند به کیسهٔ بیضه جریان یابد و هیدروسل ایجاد کند.
در بزرگسالان، هیدروسلها میتوانند به دلایل متعددی ایجاد شوند، از جمله:
- عفونت.
- آسیب.
- التهاب.
هیدروسلکتومیها چقدر شایعاند؟
هیدروسلکتومی اقدام نسبتاً شایعی است.
حدود ۱۰٪ از تمام نوزادان مذکر در بدو تولد دچار هیدروسل هستند. هیدروسلها اغلب خودبهخود از بین میروند. اما گاهی پس از یک آسیب یا عفونت، هیدروسل در کودکان بزرگتر یا بزرگسالان ایجاد میشود. اگر هیدروسل پس از ۱۲ماهگی ظاهر شود، معمولاً به هیدروسلکتومی نیاز است.
حدود ۱٪ از مردان دچار هیدروسل میشوند.
اگرچه ارائهدهندگان خدمات سلامت معمولاً میتوانند هیدروسل را تحت پایش قرار دهند، اگر دچار تورم تازهٔ «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» شدهاید، ارزیابی توسط ارائهدهنده اهمیت دارد. علل دیگری برای تورم وجود دارد که ممکن است به درمان نیاز داشته باشند.
جزئیاتِ اقدام
چگونه باید برای هیدروسلکتومی آماده شوم؟
پیش از هیدروسلکتومی، با یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ملاقات خواهید کرد. آنها روند اقدام را توضیح میدهند و رضایت شما را میگیرند. وضعیت سلامت عمومی شما را با انجام معاینهٔ فیزیکی ارزیابی میکنند. همچنین دربارهٔ موارد زیر سؤال خواهند کرد:
- سابقهٔ سلامت شما، از جمله هرگونه آسیب، عفونت یا جراحیِ قبلی در آن ناحیه.
- هر «داروی نسخهای یا بدون نسخه (OTC)» که مصرف میکنید، از جمله مکملهای گیاهی. برخی داروها مانند «رقیقکنندههای خون (Blood thinners)» میتوانند خطر خونریزی را افزایش دهند.
- هرگونه «آلرژی (Allergy)» که دارید.
در بزرگسالان یا نوجوانانی که بلوغ را پشت سر گذاشتهاند، ممکن است ارائهدهنده از شما بخواهد شبِ قبل یا صبحِ روزِ اقدام، موی ناحیهٔ شرمگاهی را از سراسر «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» یا ناحیهٔ کشالهٔ ران بتراشید. از ریشتراش برقی روی کیسهٔ بیضه استفاده نکنید. بهترین انتخاب یک تیغِ یکبارمصرفِ تکلبه است.
برای کاهش خطر عفونت، روزِ قبل و صبحِ روزِ هیدروسلکتومی، «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» و کشالهٔ ران خود را با صابون و آب تمیز، خوب بشویید.
تیمِ هیدروسلکتومی من چه کسانی هستند؟
تیم هیدروسلکتومی معمولاً شامل موارد زیر است:
- «متخصص بیهوشی (Anesthesiologist)».
- «اورولوژیست (Urologist)».
- «پرستاران (Nurses)».
در طول هیدروسلکتومی چه رخ میدهد؟
ابتدا «متخصص بیهوشی (Anesthesiologist)» شما را تحت «بیهوشی عمومی (General anesthesia)» قرار میدهد تا راحت باشید. شما در تمام طول اقدام در خواب خواهید بود و هیچ دردی احساس نخواهید کرد.
پس از خوابیدن شما، «اورولوژیست (Urologist)»:
- یک برش کوچک (Incision) در «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» یا کشالهٔ ران نزدیک کیسهٔ بیضه ایجاد میکند. اگر هیدروسلِ شما با مایعات حفرهٔ شکمی در تماس باشد (هیدروسلِ ارتباطی)، دهانهٔ بین «Processus vaginalis» و کیسهٔ بیضه را میبندد.
- کیسهٔ هیدروسل را برمیدارد. گاهی برای کاهش خطرِ «عود (Recurrence)» بافت را بهسمت داخل برمیگردانند.
- در صورتِ نیاز «فتق (Hernia)» را ترمیم میکند. فتقها گاهی در کنار هیدروسلها ایجاد میشوند.
- یک لولهٔ سیلیکونی کوچک («درنِ جراحی، Surgical drain») را در ناحیهٔ درگیر بخیه میکند تا خون یا مایعات را تخلیه کند.
- برش را با بخیه میبندد.
هیدروسلکتومی چه مدت طول میکشد؟
در اغلب موارد، هیدروسلکتومی کمتر از یک ساعت زمان میبرد.
پس از هیدروسلکتومی چه رخ میدهد؟
پس از پایان هیدروسلکتومی، یک ارائهدهنده روی بخیههای شما پانسمان میگذارد و «متخصص بیهوشی (Anesthesiologist)» تجویزِ بیهوشی را متوقف میکند.
به اتاقِ ریکاوری منتقل میشوید، جایی که ارائهدهندگان منتظر میمانند تا بیدار شوید، درد شما را مدیریت میکنند و سلامت کلیتان را پایش میکنند. در اغلب موارد، هیدروسلکتومی یک اقدام «سرپایی (Outpatient)» است؛ یعنی همان روزِ جراحی میتوانید به خانه بروید. وقتی ارائهدهندگان تشخیص دهند که دیگر به پایش نیاز ندارید، اجازهٔ ترخیص به خانه را خواهید گرفت.
خطرات / فواید
آیا جراحیِ هیدروسل ارزش انجامدادن دارد؟
هیدروسلکتومی مزایای بسیاری دارد، از جمله:
- پیشگیری از «فتقِ اینگوینال (Inguinal hernia)» در نوزادان. فتق اینگوینال در نوزاد نوعی فتق در ناحیهٔ کشالهٔ ران است. وقتی رخ میدهد که بخشی از رودهٔ کوچک از دهانهای در دیوارهٔ شکم از طریق کانال اینگوینال بیرون بزند. هیدروسلکتومی به پیشگیری از ایجاد فتق اینگوینال کمک میکند.
- بهبود راحتی. هیدروسلها میتوانند نشستن، درازکشیدن، راهرفتن یا دویدنِ راحت را دشوار کنند.
- افزایش عزتنفس. بیشتر افراد از نتایج جراحیِ هیدروسلِ خود راضیاند.
- ایمنی. هیدروسلکتومی اقدامی نسبتاً ایمن است. خطر عوارض یا عوارض جانبی در آن پایین است. بیشتر افراد همان روز به خانه بازمیگردند.
هیدروسلکتومی چقدر موفق است؟
هیدروسلکتومیها میزان موفقیت بالایی دارند و چشمانداز بلندمدت بسیار خوبی دارند.
خطرات یا عوارضِ هیدروسلکتومی چیست؟
همهٔ اقدامات جراحیْ مقداری خطر بههمراه دارند. برخی خطراتِ هیدروسلکتومی عبارتاند از:
- خطراتِ بیهوشی.
- مشکلاتِ بهبود.
- عفونت.
- تودهای از خونِ لختهشده (هماتوم).
- تورم.
- کبودی.
- اسکار نامطلوب.
- آسیب به «بیضه (Testicle)» یا ساختارهای اطراف که میتواند بر تواناییِ داشتنِ فرزندِ زیستی (باروری) یا تولیدِ «تستوسترون (Testosterone)» اثر بگذارد.
همچنین ممکن است هیدروسل حتی پس از یک هیدروسلکتومیِ موفق، بازگردد.
اگر هیدروسل درمان نشود چه رخ میدهد؟
گاهی هیدروسلها در نوزادان بدون درمان از بین میروند. اما اگر «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» بزرگشدهای دارید که خودبهخود برطرف نمیشود و درمان دریافت نکنید، خطر افزایشیافتهٔ موارد زیر را خواهید داشت:
- ناراحتی.
- درد.
در موارد نادر، هیدروسل ممکن است نشاندهندهٔ یک بیماری زمینهای جدیتر، مانند «سرطانِ بیضه (Testicular cancer)» باشد.
بهبود و چشمانداز
زمانِ بهبودیِ هیدروسلکتومی چقدر است؟
بیشتر افراد حدود دو روز پس از هیدروسلکتومی میتوانند فعالیتها را از سر بگیرند. اگر ارائهدهنده «درنِ جراحی (Surgical drain)» گذاشته باشد، یک یا دو روز پس از جراحی آن را برمیدارند.
اگر هیدروسل بزرگی داشته باشید، پوستِ «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» ممکن است کشیده شود و پس از هیدروسلکتومی کمی شُلبودگی پوست باقی بماند. کیسهٔ بیضه ممکن است طی چند هفته تا یک ماه پس از اقدام به اندازهٔ معمول خود برگردد (برگشت).
برای کاهش خطرِ تشدید تورم ــ که میتواند روند بهبود را طولانی کند ــ باید در دو تا چهار هفتهٔ نخست پس از جراحی از فعالیتهایی که شامل «بلندکردنِ اجسامِ سنگین» هستند پرهیز کنید. همچنین باید از فعالیتهای پرفشار مانند دویدن و شنا، و فعالیت جنسی ــ از جمله خودارضایی ــ برای حداقل دو هفته پس از هیدروسلکتومی خودداری کنید. کودکان هنگام بهبود باید از اسباببازیهایِ سوارشدنی که بین پا قرار میگیرند مانند دوچرخه، الاکلنگ، اسبِ فنردار و تاب پرهیز کنند. دوشگرفتن معمولاً بلامانع است، اما تا زمان بهبود ناحیه باید از حمامکردن اجتناب شود.
برای نوزادان، باید ناحیه را تا حد امکان تمیز و خشک نگه دارید تا از عفونت پیشگیری شود.
بهخاطر داشته باشید بدنِ شما منحصربهفرد است، بنابراین زمانِ بهبود شما ممکن است با دیگران متفاوت باشد. دستورالعملهای ارائهدهندهٔ خدمات سلامت را دربارهٔ مدیریتِ درد و ناراحتی دنبال کنید.
چگونه میتوانم پس از هیدروسلکتومی در خانه از خودم مراقبت کنم؟
باید برای حداقل ۲۴ ساعت پس از هیدروسلکتومی از کیسههای یخ روی ناحیه استفاده کنید. «داروهای ضددردِ غیراستروئیدیِ بدون نسخه (NSAIDs)» به کاهش دردِ خفیف کمک میکنند. شایعترین NSAIDها شامل «آسپرین (Aspirin)»، «ایبوپروفن (Ibuprofen)» و «ناپروکسن (Naproxen)» هستند. همهٔ افراد نمیتوانند NSAID مصرف کنند. پیش از مصرفْ حتماً با یک ارائهدهندهٔ خدمات سلامت مشورت کنید. همچنین باید از «استامینوفن (Acetaminophen)» برای درمان دردِ خفیف استفاده کنید.
اگر به جراحی گستردهتری نیاز داشته باشید، جراح ممکن است «مسکن (Analgesic)» قویتری تجویز کند.
ممکن است ارائهدهنده توصیه کند پس از هیدروسلکتومی یک شورتِ تنگِ حمایتی یا «جامهٔ حمایتی کشالهٔ ران (Jockstrap)» بپوشید. شورتِ حمایتی یا جاگاسترپ به حمایت از «کیسهٔ بیضه (Scrotum)» و کاهش تورم کمک میکند.
چه مدت باید پس از جراحیِ هیدروسل، جاگاسترپ بپوشم؟
معمولاً بهتر است تا یک هفته پس از جراحیِ هیدروسل، «جاگاسترپ (Jockstrap)» یا شورتِ حمایتی بپوشید. آن را تمام روز بپوشید، حتی هنگام خواب.
چه زمانی میتوانم به کار/مدرسه برگردم؟
«کیسهٔ بیضه (Scrotum)» و برشِ جراحی شما به زمان برای بهبود نیاز دارند. بهتر است ۵ تا ۷ روز از کار یا مدرسه مرخصی بگیرید. اگر شغلِ شما از نظرِ فیزیکی سخت است، ممکن است تا دو هفته برای بهبود پیش از بازگشت به کار زمان نیاز داشته باشید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرم
چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرم؟
پس از هیدروسلکتومی یک وقتِ ویزیتِ پیگیری با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تنظیم کنید. آنها میخواهند برشِ شما را بررسی کنند و پس از یک هفته بخیهها را بکشند. اگر «درنِ جراحی (Surgical drain)» دارید، آن را نیز برمیدارند.
اگر پس از اقدام هرگونه علامتِ غیرطبیعی دارید، فوراً با یک ارائهدهنده تماس بگیرید. علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزیِ شدید.
- تبِ ۳۸°سانتیگراد (۱۰۰°فارنهایت) یا بالاتر.
- تغییرِ رنگ در ناحیهٔ درگیر (قرمز، بنفش، قهوهای یا سیاه).
- بدترشدنِ قابلِ توجهِ درد یا تورم.
References/منابع
American Academy of Pediatrics. Scrotal Swelling in Children: What Is a Hydrocele? Last updated 6/5/2023. Accessed 10/1/2024.
Hackam DJ, Upperman J, Grikscheit T, et al. Pediatric Surgery. In: Brunicardi F, Andersen DK, Billiar TR, et al., eds. Schwartz’s Principles of Surgery. 11th ed. McGraw Hill; 2019.
Kapur P, Caty MG, Glick PL. Pediatric Hernias and Hydroceles. Pediatr Clin North Am. 1998 Aug;45(4):773-89. Accessed 10/1/2024.
Urology Care Foundation. What Are Hydroceles and Inguinal Hernias? Updated 3/2024. Accessed 10/1/2024.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
