آزمایش هموسیستئین
آزمایش هموسیستئین یک آزمایش خون است. این آزمایش مقدار هموسیستئین، که یک اسیدآمینه در بدن است، را اندازه‌گیری می‌کند. از این آزمایش اغلب برای تشخیص کمبود ویتامین B6، B9 یا B12 استفاده می‌شود. افرادی که سطح هموسیستئین آن‌ها بالاست ممکن است در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری‌های قلبی–عروقی باشند. در نوزادان، آزمایش هموسیستئین می‌تواند به تشخیص یک بیماری نادر به نام هموسیستینوری کمک کند.
مروری کلی
آزمایش هموسیستئین چیست؟
آزمایش هموسیستئین یک آزمایش خون است که مقدار اسیدآمینه‌ای به نام هموسیستئین (Homocysteine) را در بدن شما اندازه‌گیری می‌کند.
هموسیستئین یک مادهٔ شیمیایی است که به‌طور طبیعی و در مقادیر کم در خون شما وجود دارد. ویتامین‌های B6، B9 و B12 به تجزیهٔ هموسیستئین کمک می‌کنند و آن را به مواد دیگری تبدیل می‌کنند که بدن شما به آن‌ها نیاز دارد. در حالت طبیعی، این فرایند باعث می‌شود مقدار بسیار کمی هموسیستئین در خون شما باقی بماند.
اما اگر این فرایند به‌خوبی انجام نشود، سطح هموسیستئین ممکن است بالا برود. هموسیستئین می‌تواند در رگ‌های خونی شما تجمع پیدا کند و خطر بیماری‌های قلبی–عروقی (Cardiovascular disease) را افزایش دهد؛ به‌ویژه:
- لخته‌های خونی.
- بیماری عروق کرونر قلب.
- سفت و تنگ شدن سرخرگ‌ها (آترواسکلروز).
- حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد).
- بیماری عروقی محیطی.
- سکته مغزی.
چه زمانی آزمایش هموسیستئین انجام می‌شود؟
آزمایش هموسیستئین اغلب به ارائه‌دهندگان خدمات سلامت کمک می‌کند تا:
- کمبود (کاهش) ویتامین B6، B12 یا B9 – که به آن فولات یا اسیدفولیک هم می‌گویند – را شناسایی کنند.
- خطر بیماری قلبی یا سکته مغزی را ارزیابی کنند.
- افرادی را که بیماری قلبی دارند پایش کنند تا ببینند آیا وضعیت آن‌ها بدتر می‌شود یا نه.
آزمایش هموسیستئین همچنین می‌تواند بخشی از برنامهٔ غربالگری نوزادان باشد. این آزمایش می‌تواند یک بیماری نادر ارثی به نام هموسیستینوری (Homocystinuria) را شناسایی کند. در این اختلال، بدن نمی‌تواند برخی از اسیدهای آمینه را به‌درستی پردازش کند.
علائم کمبود ویتامین B چیست؟
اگر ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت شما شک کند که به اندازهٔ کافی ویتامین B دریافت نمی‌کنید، ممکن است آزمایش هموسیستئین را برای شما درخواست کند. علائم کمبود ویتامین B ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی.
- اسهال یا یبوست.
- خستگی و ضعف.
- تپش قلب.
- بی‌حسی یا مورمورشدن انگشتان دست و پا.
- مشکلات تعادل، تمرکز یا حافظه.
- پوست خشک و پوسته‌پوسته.
- تنگی نفس.
- تغییرات زبان، مانند تورم یا قرمزی.
چه کسی آزمایش خون هموسیستئین را انجام می‌دهد؟
یک ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت مانند پرستار، پزشک، کارشناس نمونه‌گیری (فلبوتومیست) یا کارشناس آزمایشگاه، نمونهٔ خون را برای این آزمایش می‌گیرد. سپس کارکنان آزمایشگاه، سطح هموسیستئین را در نمونهٔ خون اندازه‌گیری می‌کنند.
جزئیات آزمایش
چطور برای آزمایش سطح هموسیستئین آماده شوم؟
ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت، دستورالعمل‌های مشخصی برای آمادگی قبل از آزمایش به شما می‌دهد. ممکن است لازم باشد بین هشت تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید؛ یعنی به‌جز آب، چیزی نخورید و ننوشید.
همچنین باید ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت خود را در مورد تمام داروهایی که با نسخه یا بدون نسخه مصرف می‌کنید – از جمله مکمل‌ها – آگاه کنید. این داروها و مکمل‌ها می‌توانند بر نتیجهٔ آزمایش هموسیستئین اثر بگذارند.
در طول آزمایش هموسیستئین چه انتظاری داشته باشم؟
گرفتن نمونهٔ خون فقط چند دقیقه طول می‌کشد. در مطب، درمانگاه یا آزمایشگاه، یک ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت:
- یک نوار را محکم به دور بازوی فوقانی شما می‌بندد.
- ناحیه‌ای از پوست شما را تمیز می‌کند.
- سوزنی را وارد سیاهرگ در ناحیهٔ داخل آرنج می‌کند؛ کاری که ممکن است باعث احساس سوزش خفیف یا نیشگون شود.
- یک لوله را به سوزن وصل می‌کند و لوله را با خون پر می‌کند.
- نوار و سوزن را برمی‌دارد و روی محل ورود سوزن فشار می‌دهد تا خونریزی متوقف شود.
- روی پوست شما چسب زخم می‌چسباند.
بعد از آزمایش هموسیستئین چه انتظاری داشته باشم؟
ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت ممکن است از شما بخواهد چند ساعت چسب زخم را روی محل نمونه‌گیری نگه دارید. همچنین ممکن است لازم باشد چند ساعت بعد از آزمایش خون، از انجام ورزش یا فعالیت شدید خودداری کنید.
خطرات آزمایش هموسیستئین چیست؟
آزمایش‌های خون بسیار ایمن هستند و خطر کمی دارند. ممکن است در محل ورود سوزن، یک کبودی کوچک ایجاد شود. به‌ندرت، سیاهرگ ممکن است متورم شود که در این صورت، استفاده از کمپرس گرم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نتایج و پیگیری
چه زمانی نتیجهٔ آزمایش هموسیستئین آماده می‌شود؟
نتایج آزمایش هموسیستئین معمولاً طی یک تا دو روز – بسته به آزمایشگاه – آماده می‌شود.
نتایج آزمایش هموسیستئین چه معنایی دارد؟
در حالت طبیعی، سطح هموسیستئین شما باید کمتر از ۱۵٫۱ میکرومول در لیتر (µmol/L) باشد. این‌که چه عددی «طبیعی» محسوب می‌شود ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف کمی با هم تفاوت داشته باشد.
ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت با شما در مورد نتایج صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد این نتایج برای وضعیت سلامتی شما چه معنایی دارد. بالا بودن هموسیستئین ممکن است به این معنی باشد که شما:
- به اندازهٔ کافی ویتامین دریافت نمی‌کنید، چون دچار سوءتغذیه هستید، رژیم غذایی نامناسبی دارید یا بدن‌تان نمی‌تواند ویتامین‌های موجود در غذا را به‌خوبی جذب کند.
- الکل مصرف نکنید.
- در معرض خطر بیشتر بیماری قلبی یا سکته مغزی هستید.
- دچار هموسیستینوری هستید، که در این صورت به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
- یک مشکل سلامت دیگر دارید، مانند کم‌کاری تیروئید یا بیماری آلزایمر.
با این حال، بالا بودن سطح هموسیستئین لزوماً به این معنا نیست که حتماً یک بیماری دارید. ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت شما، علاوه بر سطح هموسیستئین، عوامل متعدد دیگری را هم در تصمیم‌گیری دربارهٔ وضعیت سلامت‌تان در نظر می‌گیرد؛ از جمله:
- سن، زیرا به‌طور کلی سطح هموسیستئین در مردان بالاتر است.
- یائسگی، چون سطح هموسیستئین در زنان بعد از یائسگی افزایش می‌یابد.
- داروهایی که می‌توانند سطح هموسیستئین را بالا ببرند.
- سابقهٔ مصرف دخانیات، که می‌تواند بر سطح هموسیستئین اثر بگذارد.
References/منابع
- Food for the Brain Foundation. Methylation and Homocysteine. Accessed 2/2/2022.
- Government of Alberta. Homocysteine. Accessed 2/2/2022.
- U.S. National Library of Medicine. Homocysteine Test. Accessed 2/2/2022.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
