فیلم آموزش همگانی
مشکلات لگن در نوزادان چیست؟
مشکل لگن در نوزادان به عنوان دیسپلازی تکاملی لگن (Developmental Dysplasia of the Hip – DDH) شناخته میشود. این وضعیت زمانی رخ میدهد که توپ مفصل لگن به درستی شکل نگرفته باشد و بهطور مناسب در حفره قرار نگیرد. اغلب این حالت به این معنی است که مفصل لگن شل بوده و مستعد آسیب است.
DDH میتواند منجر به دررفتگی لگن یا سایر مشکلات سلامتی شود.
علائم مشکلات لگن در نوزادان
مشکلات لگن ممکن است در ابتدا به راحتی دیده نشوند. بیشتر نوزادان هیچ علائمی نشان نمیدهند.
یکی از نشانههای قابل مشاهده این است که هنگام تعویض پوشک، لگن نوزاد به راحتی باز نشود.
بعد از شروع راه رفتن کودک، لنگیدن میتواند نشانهای از DDH باشد.
علت مشکلات لگن در نوزادان چیست؟
علت دقیق DDH ناشناخته است.
این مشکل در شرایط زیر شایعتر است:
- زایمان بریچ (Breech birth): نوزاد به جای حالت سر به پایین、 به صورت پا به پایین در رحم قرار گرفته باشد.
- فرزند اول بودن
- دوقلوها یا چندقلوها
- نوزادان با جثه بزرگ
- نوزادان دختر (رباطهای آنها معمولاً انعطافپذیرتر هستند)
- سابقه خانوادگی DDH
تشخیص مشکلات لگن در نوزادان
معمولاً پزشک میتواند با معاینه فیزیکی متوجه وجود مشکل شود.
پزشک در همان بیمارستان و بعد از تولد، لگن نوزاد را بررسی میکند.
این کار با فشار ملایم و کشش استخوان ران نوزاد برای بررسی شل بودن مفصل لگن انجام میشود.
- سونوگرافی: برای گرفتن تصویر از لگن، معمولاً در ماههای اولیه استفاده میشود.
- اشعه ایکس (X-ray): از ۴ ماهگی به بعد میتوان برای بررسی لگن از آن استفاده کرد.
برخی مشکلات لگن ممکن است هنگام تولد وجود نداشته باشند و به مرور زمان با رشد بدن نوزاد ایجاد شوند. به همین دلیل، پزشک در هر ویزیت نوزاد سالم (Well-baby check-up) لگن نوزاد را بررسی میکند.
با رشد کودک، پزشک بررسی میکند که آیا رانهای کودک به راحتی از هم باز میشوند یا خیر.
پزشک ممکن است حتی در صورتی که معاینه فیزیکی طبیعی باشد، سونوگرافی را توصیه کند.
این کار بهخصوص در موارد زیر انجام میشود:
- نوزادان با زایمان بریچ
- وجود سابقه خانوادگی DDH
پیشگیری یا جلوگیری از مشکلات لگن در نوزادان
از آنجا که علت DDH ناشناخته است، نمیتوان به طور کامل از بروز آن جلوگیری کرد.
اما اقداماتی وجود دارد که میتواند از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کند:
- قنداقکردن صحیح نوزاد: پاهای نوزاد را خیلی محکم نبندید.
باید فضای کافی برای حرکت مفصل لگن وجود داشته باشد تا مفصل شل و آزاد باقی بماند. - استفاده از وسایل مناسب برای محافظت از لگن و پاها:
شامل صندلیهای نوزاد، اسلینگها، تابها و کریرها.
همیشه دستورالعمل استفاده را رعایت کنید. - قرار دادن صحیح نوزاد در کریر:
لگن نوزاد باید در حالت چمباتمه باز (Spread squat position) باشد؛
یعنی لگن باز، زانوها خم و در سطحی برابر یا بالاتر از باسن باشند و پاها بتوانند اطراف بدن والد پیچیده شوند. - اطلاع به پزشک درباره سابقه خانوادگی:
اگر شما، فرزند دیگر یا یکی از بستگان DDH داشتهاید، به پزشک اطلاع دهید.
این موضوع احتمال بروز DDH در نوزاد شما را افزایش میدهد.
درمان مشکلات لگن در نوزادان
درمان ممکن است فوراً لازم نباشد. پزشک ابتدا وضعیت لگن را به طور مرتب بررسی میکند تا مطمئن شود رشد لگن طبیعی است.
اگر مشکل برطرف نشود، بدتر شود یا شدید باشد، درمان آغاز میشود.
۱. بریس نرم (Pavlik harness)
- بریس پاولیک شایعترین روش درمانی است.
- این بریس باعث میشود که زانوهای نوزاد باز و به سمت قفسه سینه خم شوند.
- پزشک در چند هفته اول لگن نوزاد را بررسی میکند تا مطمئن شود لگن در جای درست قرار گرفته و باقی مانده است.
- بعد از تثبیت وضعیت لگن، نوزاد ۲ تا ۳ ماه دیگر به پوشیدن بریس ادامه میدهد.
- مدت کل استفاده از بریس ۳ تا ۶ ماه است و نوزاد باید شبانهروز آن را بپوشد.
۲. جراحی
حدود ۱ نوزاد از هر ۲۰ نوزاد به درمانی بیش از بریس نیاز دارد.
در موارد شدید، جراحی انجام میشود:
- جراحی بسته (Closed reduction):
مفصل لگن به طور دستی به جای خود بازگردانده میشود. - جراحی باز (Open reduction):
در این روش مفصل لگن باز شده و حفره لگن تمیز میشود.
سپس مفصل در جای صحیح قرار گرفته و متصل میشود.
پس از جراحی، نوزاد ممکن است چند ماه گچ و/یا بریس بپوشد تا لگن در جای خود ثابت بماند.
زندگی با مشکلات لگن در نوزادان
با درمان و پیگیری مداوم، DDH معمولاً به طور کامل برطرف میشود.
با این حال، احتمال بروز مشکلات مجدد مانند دررفتگی در آینده وجود دارد.
- با پزشک درباره مزایا و خطرات درمان و مشکلات احتمالی مرتبط صحبت کنید.
- میتوانید به گروههای حمایتی والدین که تجربه مشابه دارند، بپیوندید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- مشکل لگن فرزند من چقدر شدید است؟
- چند وقت یکبار این وضعیت را در کودکان دیگر میبینید؟
- آیا فرزندم باید به متخصص ارجاع داده شود؟
- بهترین روش درمان چیست و چقدر مؤثر است؟
- مزایا و خطرات جراحی چیست؟
- آیا فرزندم نیاز به پوشیدن بریس یا گچ دارد؟ اگر بله، چه مدت؟
- آیا فرزندم در آینده در معرض مشکلات لگنی دیگر قرار خواهد گرفت؟
Resources/منابع
- International Hip Dysplasia Institute: Developmental Dysplasia of the Hip (DDH)
- International Hip Dysplasia Institute: Hip-Healthy Swaddling
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
