آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با هِموروئید
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
هموروئید چیست؟
هموروئیدها دست‌های از سیاهرگها هستند كه در ناحیه مقعد قرار دارند. آنها درست زیر غشایی جای گرفتهاند كه پایینترین قسمت راست روده و مقعد را میپوشاند. این سیاهرگها اغلب در نتیجه زور زدن هنگام اجابت مزاج متورم میشوند و از آنجایی كه نازك و شكننده هستند، ممكن است حین اجابت مزاج دچار خونریزی شوند.
بواسیر یا داخلی است كه در ابتدای مجرای مقعد ایجاد می‌شود و یا خارجی است كه در این حالت سیاهرگهای متورم از مقعد بیرون میزنند. هر دو این انواع شایع بوده و ممكن است خونریزی كنند.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هر گونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید.
- موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید و در صورت داشتن پروتز دائم به پرستار بخش اطلاع دهید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل شده و برای پیشگیری از عفونت طبق دستور پزشک آنتی‌بیوتیک تزریق می‌شود.
- گرافی‌ها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- پس از عمل تا زمانیکه پزشک اجازه نداده چیزی مصرف نکنید و پس از دستور پزشک و در صورت نداشتن حالت تهوع، رژیم مایعات خنک را شروع كنید.
- در صورتی كه حالت تهوع و استفراغ داشتید از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
فعالیت:
- تا 24 ساعت اول بعد از عمل فعالیت محدود داشته و فقط در موارد ضروری (مثلاً برای رفتن به دستشویی) از جای خود حرکت کنید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
مراقبت:
- جهت پیشگیری از عوارض بعد از عمل جراحی، تمرینات تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و ورزش‌های پا را انجام دهید.
- پس از عمل بهتر است به پهلو خوابیده و به طور مرتب تغییر وضعیت دهید و هر ساعت یک ربع به روی شکم بخوابید.
- از عواملی که باعث افزایش فشار محل عمل می‌شود مانند نشستن یا ایستادن طولانی و زور زدن هنگام اجابت مزاج خودداری نمائید.
- بهداشت فردی مانند شستن دست‌ها قبل و بعد از اجابت مزاج و… را رعایت نمائید.
- معمولاً قبل از ترخیص پانسمان ناحیه عمل برداشته می‌شود و لگن تمیزی محتوی آب گرم جهت التیام زخم در اختیار شما قرار داده می‌شود تا به مدت 10 الی 15 دقیقه در آن بنشینید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
- بهتر است از رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین و پر فیبر (سبزیجات، میوه و…) استفاده نمائید. نوشیدن روزانه ۶ تا 8 لیوان آب برای داشتن حرکات منظم روده لازم است. همچنین رژیم غذایی پر از فیبر مثل مصرف 4 واحد میوه، سبزیجات، دانه‌ها، غلات و نان‌های سبوس‌دار در طول روز ضروری است.
- از خوردن غذاهایی که باعث ایجاد یبوست می‌شود جداً خودداری نمایید.
فعالیت:
- طی یک تا دو هفتۀ اول بعد از عمل باید از انجام کارهای سنگین خودداری کنید.
- فعالیت بدنی سبک و منظم مانند پیاده‌روی داشته باشید.
- بعد از کاهش درد و عدم نیاز به مصرف داروهای مُسکن فرد می‌تواند به سرکار برگردد. همچنین اگر درد شما کمتر شد می‌توانید رانندگی کنید.
- استفاده از یک بالش کوچک و نرم به نشستن راحت کمک می‌کند.
- در محل‌های سفت و مرطوب ننشینید. رطوبت سبب خارش و تحریک ناحیه رکتوم می‌شود.
- همچنین نشستن و ایستادن به مدت طولانی برایتان مضر است.
مراقبت:
- دو تا چند روز پس از عمل ممکن است خونریزی مختصر و یا دفع خونابه داشته باشید، این مسئله طبیعی است که بایستی از یبوست و زور زدن هنگام اجابت مزاج خودداری کنید.
- در صورت ادامه یبوست و فشار موقع اجابت مزاج، احتمال خونریزی پس از جراحی افزایش می‌یابد.
- برای اینکه دردتان کمتر شود و خونریزی نداشته باشید 10-5 روز اول بعد از عمل به پهلو بنشینید و به پهلو بخوابید.
- به جز فیبرها از مصرف مُلین‌ها اجتناب کنید، زیرا دیگر انواع مُلین‌ها می‌توانند باعث اسهال شده و هموروئید را بدتر می‌کند.
- وقتی که احساس می‌کنید نیاز به دستشویی رفتن دارید زیاد منتظر نمانید و برنامه اجابت مزاج را (پس از صبحانه) تنظیم کنید.
- پس از اجابت مزاج در لگن آب گرم به مدت 20-15 دقیقه بنشینید، تکرار آن 3-2 مرتبه در روز مفید است.
- از مالش بیش از حد ناحیه مثل استفاده زیاد از دستمال توالت که می‌تواند موجب تحریک پوست یا ایجاد زخم در اطراف مقعد شود، خودداری کنید.
- ترشحات خونی و یا نشت مدفوع در چند روز اول بعد از جراحی معمول است و ممکن است ۲ تا 8 هفته طول بکشد.
- پنج نکته مهم و ضروری برای جلوگیری از عود بیماری: یبوست ممنوع، زور زدن ممنوع، طهارت با آب گرم، نشستن در جای مرطوب و سرد ممنوع، نشستن و ایستادن به مدت طولانی ممنوع می‌باشد.
زمان مراجعه بعدی:
7-10 روز پس از عمل به پزشک معالج مراجعه نمایید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر کدام از علائم زیر به پزشک یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید.
- خونریزی زیاد و مداوم
- تب بالای 88 درجه
- ترشحات چرکی و بدبو از محل زخم
- تورم بیش از حد ناحیه
- عدم توانایی کنترل مدفوع
- مشکل در دفع ادرار
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 25 تیر 1402