آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران با سندرم گیلن‌باره
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
سندرم گیلن‌باره چیست؟
سندرم گیلن‌باره بیماری التهابی غیرشایعی است که در آن سیستم ایمنی اعصاب را مورد حمله قرار میدهد و منجر به ضعف شدید و کرختی می‌شود که معمولاً از اندام‌های انتهایی شروع شده و طی ساعت‌ها و روزها به‌سرعت بدتر می‌شود و به‌تدریج تمام بدن حتی عضلات تنفسی فلج می‌شوند.
علت دقیق سندرم گیلن‌باره هنوز مشخص نشده است و در حدود 60 درصد موارد، یک عفونت ریوی یا گوارشی باعث این بیماری می‌شود. اما دانشمندان هنوز نمیدانند که چرا این عفونتها منجر به سندرم گیلن‌باره در بعضی افراد می‌شوند.
شایعترین محرک ایجادکننده سندرم گیلن‌باره عفونت کمپیلوباکتر (نوعی از باکتری که به‌طور شایع در غذاهای پخته نشده مخصوصاً ماکیان یافت می‌شود) است. گیلن‌باره همچنین در اثر جراحی و در مواردی بسیار نادر از واکسن آنفلوانزا ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد نیز بدون عامل اولیه ایجاد می‌شود.
در سندرم گیلن‌باره سیستم ایمنی (که معمولاً فقط ارگانیسمهای مهاجم و عوامل بیگانه را مورد تهاجم قرار میدهد) به اعصابی حمله می‌کند که پیغامها را بین بدن فرد و مغز منتقل میکنند. در این بیماری لایه محافظت‌کننده دور عصب (غلاف میلین) آسیب‌دیده و با پدیده پیغامرسانی مداخله میکنند و منجر به ضعف، کرختی و فلج می‌شود.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
آموزش حین بستری
رژیم غذایی و تغذیه:
- در مرحله حاد در صورت اشکال در بلع از طریق تزریق وریدی مایعات و الکترولیت‌ها نیاز تغذیه‌ای بدن برطرف خواهد شد و با شروع مرحله بهبودی رژیم غذایی با مواد نرم شروع خواهد شد.
- برای بلع غذا آن را بر روی زبان قرار دهید، لب و دندان‌ها را ببندید و زبان را به سمت بالا و سپس عقب برده و غذا را ببلعید. ابتدا غذا را در یک طرف دهان و بعد با طرف دیگر بجوید، زیرا کاهش توانایی در جویدن و بلع، سبب پریدن غذا در حلق و آسپیراسیون می‌شود.
فعالیت:
- استراحت نسبی داشته باشید و با اجازه پزشک از تخت خارج شوید و به دلیل عدم تعادل و ضعف عضلانی، بهتر است خارج شدن از تخت توسط تیم مراقبتی صورت گیرد.
- هنگام راه رفتن از وسایل کمک حرکتی مثل واکر، عصا، چرخ استفاده کنید.
مراقبت:
- برای جلوگیری از لخته شدن خون در عروق، از ورزش‌های سبک و منفعل هر عضو، نوشیدن مایعات، جوراب‌های الاستیک استفاده نمایید.
- هر دو ساعت تغییر وضعیت بدنی توسط تیم مراقبتی انجام می‌شود.
- دو ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را محدود کنید و از بی‌اختیاری و احتباس ادرار پیشگیری نمایید.
- هر دو ساعت، مقدار معینی مایعات استفاده کنید و سعی کنید نیم ساعت بعد ادرار کنید و برای بهبود عملکرد مثانه زمان مناسبی برای دفع ادرار در نظر بگیرید.
- جهت پیشگیری از عفونت‌های تنفسی، تنفس عمیق و سرفه انجام دهید، فیزیوتراپی قفسه سینه جهت خروج ترشحات انجام می‌شود.
- در صورت داشتن تنگی نفس و اشکال در بلع اطلاع دهید.
- در صورت داشتن درد (عضلات و سردرد و…) به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- فیزیوتراپی اندام‌ها توسط فیزیوتراپیست انجام خواهد شد.
دارو:
- دستورات دارویی پزشک در زمان معین توسط پرستار اجرا می‌شود.
- در صورت گلو درد، خستگی، سردرد و بی‌اشتهایی، تنگی نفس و گرفتن اندام‌ها به پرستار اطلاع دهید.
- در هنگام مصرف دارو از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
- از مایعات کافی و سبزیجات و میوه‌ها استفاده کنید.
- غذا را در وعده‌های بیشتر و حجم کمتر استفاده کنید.
- غذاهای نرم بخورید و در وضعیت کاملاً نشسته کمی گردن خود را خم کنید و آهسته غذا بخورید.
- از آنجا که عضلات جویدن در هنگام صبح قوی‌تر هستند مقدار کالری در صبحانه خود را باید افزایش دهید.
فعالیت:
- حتی‌الامکان، فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید.
- اندام‌های انتهایی دچار فلج را در وضعیت صحیح نگهداری کنید و روزی 2 بار ورزش‌های غیر فعال در محدوده حرکتی هر عضو انجام دهید.
مراقبت:
- اقدامات ایمنی در منزل اجرا شود، اتاق‌ها دارای نور مناسب باشد و از گذاشتن وسایل در وسط اتاق اجتناب کنید.
- برای جلوگيری از تماس و فشار روانداز يا پتو به بدن يك چارچوب استفاده نماييد.
- برای انجام کارهای شخصی از وسایل کمکی مانند انواع عصاها و دستگیره‌های نصب شده در نقاط پر کاربرد خانه استفاده کنید.
- بعد از مرحله حاد، از عصا و واکر استفاده کنید.
- از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید.
- از رفتن به جاهای شلوغ به خصوص در فصل سرما و تماس با بیماران مبتلا به بیماری‌های عفونی خودداری کنید.
- مشاوره با یک روانشناس به سازگاری شما با شرایط بیماری و افزایش کیفیت زندگی‌تان کمک می‌کند (حتی جهت کنترل احساسات و خشم‌های روحی به کودک نیز کمک می‌کند.)
- پیگیر مراقبت‌های درمانی خود باشید و همیشه کارت شناسایی پزشکی همراه داشته باشید.
دارو:
در خصوص مصرف داروها با پزشک مشورت کنید.
زمان مراجعه بعدی:
جهت کنترل بیماری به طور منظم به پزشک معالج مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر کدام از علائم زیر به پزشک یا اورژانس مراجعه نمائید.
- در صورت داشتن تنگی نفس و تجمع خلط داخل حلق و فلج اندام‌های جدید، بی اختیاری ادرار، مدفوع، شکم درد و تب بالا
- در صورت علائم تب، گلودرد، خستگی، بی‌اشتهایی، خونریزی
- مشكلات تنفسی، ایجاد زخم روی پوست، تغييرات بينايی، ورم ساق پا يا دردناك بودن آن به هنگام لمس، يبوست و دیگر علائم جديد و غير قابل توجيه.
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری- انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 1 مرداد 1402