آﻣﻮزش (خودمراقبتی) بیماران با دیابت بارداری
بیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیه‌ها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
دیابت بارداری چیست؟
گاهی اوقات، زنانی که قبلاً دیابت نداشتهاند، حین بارداری دچار نوعی بیماری موسوم به دیابت حاملگی میشوند. این نوع دیابت هم نیازمند کنترل دقیق سطح قند خون است. اعمال تغییرات در رژیم غذایی، اولین گام در درمان این بیماری است.
دیابت حاملگی معمولاً پس از تولد بچه برطرف می‌شود، امّا خطر ابتلا به دیابت در سالهای بعدی حیات را در شما افزایش میدهد. یک متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌ها و دستورالعمل‌های بهتری در اختیار شما قرار دهد. پزشک ممکن است در فاصله بین هفتههای 24 تا 28 حاملگی برای بررسی از نظر دیابت حاملگی یک آزمایش قند خون برای شما تقاضا کند. زنانی که علائم خطر مشخص دیابت بارداری را دارند باید زودتر آزمایش بدهند.
آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما می‌باشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دست‌های خود را مرتب بشویید.
- زباله‌های عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می‌شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نرده‌های کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
آموزش حین بستری
تغذیه:
رژیم غذایی شما در بیمارستان توسط متخصص تغذیه کنترل می‌گردد.
مراقبت:
- در صورت بروز علائم کاهش قند خون از قبیل: عرق ریزش یا احساس سرما (در لمس، پوست سرد و مرطوب است)، احساس ضعف و لرزش بدن، احساس گز گز در اطراف لب‌ها و پاها، احساس گرسنگی، تاری دید، تغییرات عاطفی (آشفتگی یا عصبانیت)، رنگ‌پریدگی، بریده بریده سخن گفتن و خواب‌آلودگی به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت بروز علائم افزایش قند خون از قبیل: ابتدا افزایش اشتها و سپس کاهش اشتها، سردرد، تهوع و استفراغ ،کرامپ شکمی، ضعف، تاری دید، خشکی دهان، تشنگی مفرط، افزایش ادرار و خستگی مفرط به پرستار اطلاع دهید.
- آزمایشاتی (جهت اندازه‌گیری قند خون و…) به صورت مکرر انجام می‌شود.
دارو:
داروهای شما طبق دستور پزشک در ساعات مشخص توسط پرستار تجویز می‌شود.
آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
- تعداد وعده‌های غذایی خود را زیاد و حجم غذای مصرفی در هر وعده را کم کنید. به جای3 وعده حداقل 6 بار در روز از غذا استفاده کنید. بهتر است بین صبحانه، نهار و شام سه میان وعده حدود 10 صبح، 4 بعد از ظهر و قبل از خواب مصرف کنید.
- مصرف مواد غذایی نشاسته‌ای مانند برنج، نان، سیب‌زمینی، شیرینی‌جات و شکر باید محدود باشد.
- میوه، تعداد آن محدود به 3-2 عدد در روز باشد و حتی‌الامکان با پوست میل نمائید و از مصرف آبمیوه بسته‌بندی شده اجتناب کنید.
- مرغ و ماهی را کاملاً بدون پوست (آب‌پز یا کبابی) استفاده کرده و گوشت قرمز را به مقدار کم مصرف کنید.
فعالیت:
- برای پیشگیری از افت قند خون از انجام ورزش شدید و فعالیت‌های سنگین بدنی خودداری کنید. قبل از ورزش و فعالیت بدنی سنگین یک میان وعده در برنامه غذایی خود بگنجانید.
- برای تنظیم قند خون تمرینات آیروبیک (پیاده‌روی، شنا و نرمش) را طبق نظر پزشک انجام دهید.
مراقبت:
- در صورتی که انسولین ریگولار (شفاف) مصرف می‌کنید، 3 ساعت پس از تزریق انسولین احتمال افت قند خون وجود دارد.
- در صورتی که انسولین ان. پی. اچ (شیری) مصرف می‌کنید عصرها و یا قبل از شام احتمال افت قند خون وجود دارد.
- پاها را با آب ولرم و صابون ملایم (صابون بچه) هر روز شسته و خشک کنید (به خصوص بین انگشتان) و از جوراب نخی استفاده کرده و روزانه آنها را تعویض کنید.
- کفش‌های پاشنه کوتاه با پنجه پهن از جنس نرم بپوشید. کفش‌های نو حداکثر یک ساعت در روز استفاده و در روزهای بعد آن را افزایش دهید.
- ناخن‌های خود را به صورت صاف بگیرید و با سوهان سر آنها را صاف کنید.
- بهداشت دستگاه تناسلی را رعایت کنید.
- بهداشت فردی (شستن دست‌ها و مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی و…) را رعایت کرده چرا که بیماران دیابتی مستعد عفونت می‌باشند.
- بعد از زایمان لازم است طبق دستور پزشک قند خون را به طور مرتب آزمایش کنید، زیرا با تشخیص به موقع دیابت پنهان از بروز عوارض قلبی و عروقی جلوگیری می‌شود.
- همچنین همیشه کارت دیابت خود را به همراه داشته باشید تا هنگام بروز افت قند اطرافیان شما بتوانند عکس‌العمل صحیحی داشته باشند.
- 6 تا 12 هفته بعد از تولد نوزاد، برای آزمایش قند خون اقدام کنید، زیرا اغلب دیابت حاملگی بعد از تولد از بین می‌رود.
- احتمال ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری‌های بعدی و دیابت نوع دو در شما زیاد است.
- در صورتی که دیابت شما کنترل یا درمان نشود می‌تواند اثراتی را بر روی جنین داشته باشد، از قبیل کاهش قند خون نوزاد بعد از تولد، مشکلات تنفسی، چاق و درشت شدن جنین و تولد نوزاد با وزن بالا که می‌تواند زایمان را سخت و خطرناک سازد.
دارو:
- انسولین را در دو طرف شکم به فاصله چهار انگشت از ناف (دور ناف)، قسمت بالا و بیرونی بازوها، بالا و بیرون ران تزریق نمائید.
- در ناحیه شکم با زاویه 90 درجه یا مستقیم، بازو و ران با زاویه 45 درجه یا مایل تزریق کنید. در افراد چاق تزریق با زاویه 90 درجه انجام می‌گیرد.
- تزریق انسولین را به صورت چرخشی انجام داده و فاصله هر تزریق با تزریق بعدی را 2 سانتی‌متر در نظر بگیرید.
زمان مراجعه بعدی:
- در صورت فراموش کردن دوز انسولین و داشتن علائم از قبیل پوست گرم و خشک، درد شکم، بوی شیرین و یا بوی میوه در تنفس که توسط خانواده تشخیص داده می‌شود، احساس گیجی و عدم آگاهی به اطراف سریعاً قند خود را اندازه‌گیری کرده و در صورت افت قند، درمان صورت پذیرد و در صورت تشدید علائم و افت هوشیاری به اورژانس مراجعه و یا با 115 تماس حاصل نمایید.
- به طور مرتب و منظم جهت ادامه درمان به پزشک مراجعه کنید.
علائم هشدار
در صورت دریافت انسولین و داشتن علائم از قبیل تعریق و رنگ پریدگی، سرگیجه و سردرد، لرزش، اضطراب، احساس گرسنگی شدید و ضعف به اورژانس بیمارستان مراجعه و یا با فوریت‌های پزشکی (115) تماس حاصل نمایید.
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 17 تیر 1402