رفلاکس معدهبهمری (Gastroesophageal reflux) – آموزش حین ترخیص
بیماری رفلاکس معدهبهمری (GERD/Gastroesophageal reflux disease) وضعیتی است که در آن محتویات معده بهصورت برگشتی از معده به مری (لولهای که دهان را به معده متصل میکند) نشت میکند. تجربهٔ گاهبهگاه رفلاکس اسیدی طبیعی است، اما اگر این حالت مکرراً رخ دهد و علائم آزاردهنده ایجاد کند، به آن بیماری GERD گفته میشود. این مطلب توضیح میدهد که برای کنترل وضعیت خود چه باید بکنید.
مراقبت از خود
شما میتوانید با تغییرات سبک زندگی بسیاری به بهبود علائم خود کمک کنید. از خوردن مواد غذاییای که برایتان مشکلزا هستند خودداری کنید.
- از نوشیدن الکل پرهیز کنید.
- سیگار نکشید.
- از نوشیدنیها و غذاهای دارای کافئین مانند نوشابه، قهوه، چای و شکلات خودداری کنید.
- از قهوه بدون کافئین نیز پرهیز کنید، زیرا آن هم باعث افزایش میزان اسید معده میشود.
- از میوهها و سبزیجات با اسیدیته بالا مانند مرکبات، آناناس، گوجهفرنگی یا غذاهای حاوی گوجهفرنگی (مثل پیتزا، خوراک چیلی و اسپاگتی) خودداری کنید، اگر احساس میکنید باعث سوزش سر دل میشوند.
- از مواد غذایی حاوی نعناع یا نعناع فلفلی (Spearmint/Peppermint) اجتناب کنید.
سایر نکات سبک زندگی که میتوانند علائم شما را بهبود دهند:
- وعدههای غذایی کوچکتر و متعددتر بخورید.
- در صورت نیاز وزن خود را کاهش دهید.
- اگر سیگار میکشید یا تنباکو میجوید، سعی کنید ترک کنید. پزشک میتواند در این زمینه به شما کمک کند.
- ورزش کنید، اما نه بلافاصله پس از غذا خوردن.
- استرس خود را کاهش دهید و از موقعیتهای پراسترس و تنشزا آگاه باشید. استرس میتواند مشکل رفلاکس را تشدید کند.
- برای برداشتن اشیا، از زانو خم شوید نه از کمر.
- از پوشیدن لباسهایی که بر روی شکم یا کمر فشار میآورند خودداری کنید.
- تا ۳ تا ۴ ساعت پس از غذا خوردن دراز نکشید.
- سرتخت خود را ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر) بالاتر ببرید.
- از داروهایی مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن پرهیز کنید. برای تسکین درد، از استامینوفن (Acetaminophen) استفاده کنید. داروهای خود را همیشه با مقدار زیادی آب مصرف کنید. هنگام شروع داروی جدید، بپرسید که آیا میتواند سوزش معده را بدتر کند یا خیر.
پیشنهادهایی برای قبل از خواب:
- وعدههای غذایی را حذف نکنید یا برای جبران وعدههای ازدسترفته، شام سنگین نخورید.
- از میانوعدههای شبانه خودداری کنید.
- بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید. ۳ تا ۴ ساعت قبل از خواب، آخرین وعدهٔ غذایی خود را بخورید و در حالت نشسته یا ایستاده بمانید.
- سرتخت خود را ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر) با بلوک یا آجر بالا ببرید. همچنین میتوانید از بالشهای شیبدار استفاده کنید تا نیمتنهٔ بالایی بدنتان بالاتر قرار گیرد. استفاده از چند بالش معمولی فقط زیر سر معمولاً مؤثر نیست.
درمان دارویی
داروهای ضداسید (Antacids) میتوانند به خنثیسازی اسید معده کمک کنند. این داروها علائم GERD را کاهش میدهند اما التهاب مری را درمان نمیکنند. عوارض جانبی رایج آنها شامل اسهال یا یبوست است.
سایر داروهای بدون نسخه یا با نسخه پزشک نیز برای درمان GERD وجود دارند. این داروها کندتر از ضداسیدها عمل میکنند اما تسکین طولانیتری ایجاد مینمایند. پزشک به شما میگوید که چگونه آنها را مصرف کنید. سه گروه اصلی از این داروها وجود دارد:
- آنتاگونیستهای گیرنده H2 (H2 antagonists): فاموتیدین (Famotidine)، سایمتیدین (Cimetidine) و نیزاتیدین (Nizatidine)
- مهارکنندههای پمپ پروتون (PPI/Proton pump inhibitors): امپرازول (Omeprazole)، ازومپرازول (Esomeprazole)، لانزوپرازول (Lansoprazole)، دکسلانزاپرازول (Dexlansoprazole)، رابپرازول (Rabeprazole) و پنتوپرازول (Pantoprazole)
- مسدودکنندههای رقابتی پتاسیم در برابر اسید (P-CABs/Potassium-competitive acid blockers): ونوپرازان (Vonoprazan) و تگزوپرازان (Tegoprazan)
پیگیری و مراقبت
ویزیتهای پیگیری با پزشک برای بررسی علائم انجام میشود. اگر دچار عوارض GERD مانند ازوفاژیت فرسایشی متوسط تا شدید باشید، ممکن است لازم باشد داروهای طولانیمدت مصرف کنید.
اگر مری بارت (Barrett esophagus) دارید، در فواصل زمانی مشخص تحت نظارت آندوسکوپی فوقانی قرار خواهید گرفت.
اگر علائم ادامه یافت، آزمایشهای دیگری ممکن است لازم باشد. بسته به وضعیت خاص شما، برخی جراحیها نیز ممکن است پیشنهاد شوند. همچنین باید معاینات منظم دندانپزشکی انجام دهید، چون GERD میتواند باعث سایش مینای دندانها شود.
زمان تماس با پزشک
در صورت بروز هر یک از موارد زیر، با پزشک تماس بگیرید:
- مشکل یا درد هنگام بلع
- احساس خفگی
- احساس پری پس از خوردن مقدار کمی غذا
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- استفراغ
- بیاشتهایی
- درد قفسه سینه
- خونریزی، وجود خون در مدفوع یا مدفوع تیره و قیریرنگ
- گرفتگی صدا
منابع
Abdul-Hussein M. Gastroesophageal reflux disease (GERD). In: Kellerman RD, Rakel DP, Heidelbaugh JJ, Lee EM, eds. Conn’s Current Therapy 2024. Philadelphia, PA: Elsevier; 2024:230-233.
Falk GW, Katzka DA. Diseases of the esophagus. In: Goldman L, Cooney KA, eds. Goldman-Cecil Medicine. 27th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2024:chap 124.
Katz PO, Dunbar KB, Schnoll-Sussman FH, Greer KB, Yadlapati R, Spechler SJ. ACG clinical guideline for the diagnosis and management of gastroesophageal reflux disease. Am J Gastroenterol. 2022;117(1):27-56. PMID: 34807007.
Patel A, Laine L, Moayyedi P, Wu J. AGA Clinical practice update on integrating potassium-competitive acid blockers into clinical practice: Expert review. Gastroenterology. 2024;167(6):1228-1238. PMID: 39269391.
Richter JE, Vaezi MF. Gastroesophageal reflux disease. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 11th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2021:chap 46.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
