ارزیابی خطر سقوط (Fall Risk Assessment)
ارزیابی خطر سقوط که معمولاً در بزرگسالان مسنتر انجام میشود، احتمال خطر سقوط شما را بررسی میکند. ارائهدهندگان خدمات سلامت از چندین آزمون برای شناسایی عوامل خطر استفاده میکنند؛ عواملی مانند مشکل در بینایی یا مصرف داروهایی که باعث سرگیجه میشوند. راهبردهای پیشگیری، از جمله ورزش و وسایل کمکی، به شما کمک میکنند تا زندگی سالمتری داشته باشید.
ارزیابی خطر سقوط چیست؟
برای بزرگسالان مسن، سقوط میتواند خطرناک باشد؛ از هر پنج مورد سقوط، یک مورد منجر به آسیب جدی مانند شکستگی استخوان یا آسیب سر میشود.
بسیاری از افراد تصور میکنند که سقوط، بخش طبیعی یا اجتنابناپذیر از فرایند پیری است، اما در بسیاری از موارد میتوان از آن پیشگیری کرد. ارائهدهندگان مراقبت سلامت با انجام ارزیابی خطر سقوط، عوامل خطر را در شما شناسایی کرده و توصیههای مفیدی ارائه میدهند.
چرا به ارزیابی خطر سقوط نیاز دارید؟
برخی افراد برای کاهش خطر سقوط، سعی میکنند فعالیتهای خود را محدود کرده یا با احتیاط بیشتری رفتار کنند. اما این رفتارهای نیکنیت بهتنهایی کافی نیستند.
ارزیابی خطر سقوط اهمیت دارد، زیرا دانستن عواملی که احتمال سقوط شما را افزایش میدهند، به شما کمک میکند تا:
- خطر سقوط یا آسیبدیدگی خود را کاهش دهید.
- عوامل خطر فردی خود را به حداقل برسانید.
- توانایی حرکت و فعالیت خود را به حداکثر برسانید.
- زندگی سالم و مستقل خود را حفظ کنید.
چه افرادی به ارزیابی خطر سقوط نیاز دارند؟
تمام بزرگسالان ۶۵ ساله و بالاتر باید یک غربالگری اولیهٔ خطر سقوط انجام دهند. ارائهدهندهٔ مراقبت سلامت ممکن است از شما بپرسد که آیا:
- هنگام ایستادن یا راه رفتن احساس ناپایداری دارید؟
- در سال گذشته دچار سقوط شدهاید؟
- نگران افتادن هستید؟
اگر پاسخ شما به هر یک از این پرسشها مثبت باشد، پزشک شما ارزیابی جامعتری را توصیه خواهد کرد.
هر چند وقت یکبار باید ارزیابی خطر سقوط انجام شود؟
بر اساس دستورالعملهای علمی سازمانهای مختلف، باید حداقل سالی یکبار ارزیابی خطر سقوط انجام دهید. با این حال، در برخی موارد پزشک ممکن است غربالگریهای مکررتری را توصیه کند.
چه عواملی خطر سقوط را افزایش میدهند؟
بسیاری از شرایط میتوانند خطر سقوط را افزایش دهند، از جمله:
- سن بالا
- مشکلات تعادلی
- دشواری در راه رفتن (اختلال در الگوی راه رفتن)
- حواسپرتی یا اختلال شناختی خفیف
- تپش قلب
- فشار خون پایین هنگام ایستادن (افت فشار خون وضعیتی / Orthostatic hypotension)
- مشکلات بینایی
علاوه بر این، برخی عوامل دیگر مانند درمانها، سبک زندگی و محیط زندگی نیز میتوانند خطر را افزایش دهند:
- خطرات محیطی منزل مانند شلوغی کف، نور ناکافی و فرشهای لغزنده
- مصرف داروهایی که باعث سرگیجه، خوابآلودگی یا بیثباتی میشوند (مانند ضدافسردگیها، داروهای ضدروانپریشی و بنزودیازپینها)
- کمبود ویتامین D (ویتامین D deficiency)
- سابقهٔ سقوط در گذشته
- سطح پایین فعالیت بدنی
ارزیابی خطر سقوط شامل چه مراحلی است؟
ارزیابی خطر سقوط ممکن است شامل چند مرحله باشد:
بررسی علائم، سوابق و داروها
پزشک شما ممکن است:
- از شما بخواهد سقوطهای قبلی را توصیف کنید (علت سقوط، اتفاقات پس از آن و اینکه آیا درمانی دریافت کردهاید یا خیر).
- در مورد سطح فعالیت و توانایی انجام کارهای روزمره سؤال کند.
- داروهای مصرفی شما را بررسی کند تا ببیند آیا برخی از آنها خطر سقوط را افزایش میدهند یا خیر.
آزمایشها و مراقبتهای پیگیری
پزشک ممکن است:
- فشار خون پایین و تپش قلب شما را بررسی کند.
- معاینهٔ فیزیکی با چندین آزمون انجام دهد.
- آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامینها یا اسکن DEXA برای بررسی پوکی استخوان (Osteoporosis) درخواست کند.
- شما را به کاردرمانگر (Occupational therapist) ارجاع دهد تا خطرات احتمالی در خانه یا محیط اطراف شناسایی شوند.
پزشکان در ارزیابی خطر سقوط از چه آزمونهایی استفاده میکنند؟
پزشکان معمولاً از ابزارهای زیر برای سنجش تعادل، قدرت و الگوی راه رفتن استفاده میکنند:
- آزمون برخاستن از صندلی در ۳۰ ثانیه (30-Second Chair Stand Test): پزشک از شما میخواهد روی صندلی بنشینید و دستها را روی سینه بگذارید تا از آنها برای کمک استفاده نکنید. سپس میشمارد که چند بار در مدت ۳۰ ثانیه میتوانید برخیزید و بنشینید.
- آزمون تعادل چهار مرحلهای (Four Stage Balance Test): شما باید چهار وضعیت مختلف را هر کدام بهمدت ۱۰ ثانیه نگه دارید. آخرین وضعیت دشوارترین حالت است و شامل ایستادن روی یک پا میشود.
- آزمون زماندار برخاستن و رفتن (Timed Up & Go / TUG): ابتدا روی صندلی دارای دسته مینشینید، سپس از جای خود بلند میشوید، ۳ متر (۱۰ فوت) راه میروید و برمیگردید. اگر این کار بیش از ۱۲ ثانیه طول بکشد، احتمال خطر سقوط در شما بالاست.
- آزمون شناختی (Cognitive test): ممکن است پزشک برای بررسی مشکلات فکری، آزمون کوتاهی از عملکرد شناختی شما بگیرد.
نتایج ارزیابی خطر سقوط چه مفهومی دارند؟
پس از انجام ارزیابی، پزشک به شما اطلاع میدهد که در گروه کمخطر یا پُرخطر قرار دارید. حتی اگر در گروه کمخطر باشید، ممکن است توصیههایی برای پیشگیری از سقوط دریافت کنید.
توصیههای رایج برای کاهش خطر سقوط
پزشک شما ممکن است توصیه کند که:
- بهآرامی از جا بلند شوید تا از سرگیجه پیشگیری کنید.
- از وسیلهٔ کمکی مناسب با قد خود مانند عصا استفاده کنید.
- در حمام دستگیرههای ایمنی (Grab bars) نصب کنید.
- داروهایی را که خطر سقوط را افزایش میدهند، تغییر داده یا دوز آنها را کاهش دهید.
- در صورت کمبود، مکمل ویتامین D مصرف کنید.
- در کلاسهای ورزشی گروهی مخصوص سالمندان مانند تایچی (Tai Chi) شرکت کنید.
پزشک همچنین ممکن است همکاری با سایر متخصصان را توصیه کند تا وضعیت سلامت شما به بهترین شکل حفظ شود، مانند:
- چشمپزشک برای اصلاح مشکلات بینایی (مانند آبمروارید).
- فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات و بهبود تعادل.
- کاردرمانگر برای بهبود ایمنی محیط خانه، از جمله حذف فرشهای لغزنده و نصب نردهها.
Resources/منابع
Centers for Disease Control and Prevention. Facts About Falls. Accessed 6/23/2022.
Merck Manuals (Consumer Version). Falls in Older People. Accessed 6/23/2022.
Phelan EA, Mahoney JE, Voit JC, Stevens JA. Assessment and Management of Fall Risk in Primary Care Settings. Med Clin North Am. 2015;99(2):281–293. Accessed 6/23/2022.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
