آﻣﻮزش خودمراقبتی بیماران در صرع و تشنج (بزرگسالان)
فهرست مطالب
Toggleبیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیهها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
حملات تشنج چیست؟
سلولهای مغزی از طریق سیگنالهای الکتریکی با هم ارتباط برقرار میکنند. حملات تشنج زمانی اتفاق میافتند که نوعی تغییر ناگهانی در این سیگنالها بهوجود آمده و باعث بینظمی در آنها میشود. در خلال یک تشنج، برخی از سلولهای مغزی سیگنالهای غیرطبیعی ارسال میکنند که سلولهای دیگر را از عملکرد صحیح باز میدارد. این سیگنالهای غیرطبیعی میتوانند باعث تغییرات گذرا در احساس، رفتار، حرکت یا هوشیاری فرد شوند.
تشنجها ممکن است در نتیجه یک بیماری یا سانحهای که به مغز فرد آسیب میرساند یا به دلایل نامشخصی روی دهند. اگر یکبار دچار تشنج شوید، این بدان معنا نیست که حتماً دچار بیماری صرع هستید. درصورتیکه تشنجها، خودبهخود تکرار شوند، به این حالت صرع گفته میشود. اختلال تشنج، تعبیر وسیعتری است که هم حمله منفرد تشنج و هم صرع را در بر میگیرد.
اختلالات تشنجی، با اختلالات ذهنی تفاوت دارند، هر چند سلامت روانی و عقلی فرد میتواند در کنترل تشنج مؤثر باشد. تشنجها باعث مشکلات روانی یا کمتوانی ذهنی هم نمیشوند، اگر چه برخی از افراد مبتلا به صرع ممکن است با چنین بیماریهایی نیز دست به گریبان باشند. در برخی از افراد، عوامل ارثی یا محیطی میتوانند در تشنجهای مکرر دخیل باشند.

آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما میباشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دستهای خود را مرتب بشویید.
- زبالههای عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب می شود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نردههای کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- مدارک قبلی خود را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند در مورد درمان شما تصمیم درست بگیرد.
- داروها طبق دستور پزشک در زمان معین توسط پرستار تجویز میشود.

آموزش حین بستری
رژیم غذایی:
- چند ساعت بعد از وقوع تشنج طبق دستور پزشک ناشتا باشید و در صورت اجازه پرستار ابتدا رژیم مایعات را شروع کنید.
- از خوردن و آشامیدن زیاد پرهیز کنید.
- از خوردن چای، قهوه و مواد کافئیندار اجتناب کنید.
فعالیت:
- در صورتی که میتوانید همه اعضای خود را حرکت دهید و احساس ضعف ندارید میتوانید فعالیتهای طبیعی خود را داشته باشید، ولی بایستی با کمک تیم مراقبتی از تخت خارج شوید.
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در عروق پاها پیشگیری شود.
مراقبت:
- درحین بستری برای شما نوار مغزی انجام خواهد شد.
- به صورت دورهای تستهای خونی از شما گرفته می شود.
- در صورت بروز علائمی مانند: یک احساس عجیب و غریب، یک بو یا مزه خاص سریعاً به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن سردرد و حالت گیجی و منگی و احساس ضعف در اندامها به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن احساس غیر طبیعی و نا آرامی آن را به پزشک اطلاع دهید.
- نردههای محافظ کنار تخت را بالا بکشید.
- در صورت ترک بخش حتماً پرستار را در جریان امر قرار دهید.
- شستن موها قبل از اخذ نوار مغزی مهم است.
دارو:
- داروهای ضد تشنج طبق دستور پزشک در فواصل وساعات مشخص توسط پرستار تجویز میشود.
- در صورت بروز علائمی مانند: پوسته پوسته شدن و کهیر بعد از مصرف دارو سریعاً آنها را به پزشک خود اطلاع داده شود.

آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی و تغذیه:
- مصرف غذاهای غنی از ویتامین D (مثل شیر و لبنیات) را افزایش دهید. (پیروی از یک رژیم کتوژنیک در کودکان توصیه میشود)
- از رژیم سبزیجات و میوههای تازه و حبوبات استفاده کنید.
- در صورتی که داروها باعث حالت تهوع میشوند از مصرف غذاهای بودار و سرخکرده خودداری کنید.
- برای پیشگیری از افت قند خون (که یکی از عوامل خطرناک تشنج است) وعدههای غذایی منظم داشته باشید و از میانوعدههای کوچک استفاده کنید.
- از خوردن چای، قهوه و مواد کافئیندار اجتناب کنید.
فعالیت:
- از استرس، عصبانیت، فعالیت بدنی بیش از اندازه و انجام فعالیتهای سنگین به خصوص در گرما اجتناب کنید.
- از ورزشهای سنگین به خصوص ورزشهایی که در هنگام حمله خطرناک هستند مانند: شنا، کوهنوردی، غواصی، ماشینسواری، موتورسواری، دوچرخهسواری و… اجتناب کرده، در صورت تمایل به انجام آنها و نکات ایمنی مرتبط با آنها را یاد بگیرید و انجام دهید.
- برای ورزش کردن یک فضای امن را انتخاب کنید. در جاهای لغزنده و کم نور که کار در آن فضا با خطراتی همراه است ورزش نکنید.
- حد اقل 6 الی 8 ساعت در شبانهروز استراحت کنید.

مراقبت:
- از استرسهای عاطفی اجتناب کنید.
- عوامل ایجاد حمله را شناسایی و از آنها اجتناب کنید (مانند نور شدید لامپ، مانیتور کامپیوتر، تلوزیون یا سروصدای زیاد)
- به یاد داشته باشید تب و عفونت میتوانند باعث بروز تشنج شوند. (به خصوص در کودکان)
- سعی کنید بیشتر در دید باشید و هنگام حمام کردن افراد خانواده را در جریان قرار بدهید و به تنهایی شنا نکنید.
- کارت شناسایی پزشکی برای مواقع ضروری به همراه داشته باشید.
دارو:
- هرگز داروهایتان را بدون دستور پزشک قطع نکنید.
- بهداشت دهان و لثه رعایت شود و به طور دورهای توسط دندانپزشک ویزیت شوید.
- در هنگام مصرف دارو از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
- قبل از هر نوع جراحی پزشک را مطلع کنید.
- در صورت اختلال در عادت ماهانه با پزشک معالج مشورت کنید.
- در صورتی که باردار هستید به پزشک معالج اطلاع دهید.
- بدون اجازۀ پزشک داروهای گیاهی، محرکها و خوابآور مصرف نکنید و داروهایتان را هر روز به صورت مرتب مصرف کنید.
- در صورت بروز تب آن را سریعاً درمان کنید:
- بزرگسالان: استامینوفن بخورید و کمپرس سرد بگذارید.
- اطفال: با اجازه پزشک استامینوفن و یا ایبوبروفن مصرف کنند و مایعات فراوان بنوشند، از پوشاندن لباس زیاد به کودک خودداری کنید.
زمان مراجعه بعدی:
به طور منظم جهت کنترل بیماری و تنظیم میزان داروها به پزشک معالج مراجعه نمائید.
علائم هشدار
- در صورت علائم تب، گلو درد، خونریزی زیر پوستی و خونمردگی خود به خودی و سایر علائم جدید به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
- اگر تشنج بیش از 5-3 دقیقه طول کشید با مرکز فوریتهای پزشکی 115 تماس بگیرید.
فهرست منابع
- Text book of Medical Physiology
- Kasper DL, et al. Cecil Essentials of Medicine/9 th edition / W.B.Saunders
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 4 مرداد 1402