گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان: از احترام تا پیشگیری از خطا
گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان: از احترام تا پیشگیری از خطا
آموزش غیرحضوری برای پرسنل بیمارستان
🎯 موضوع دوره: اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان
👥 گروه هدف: همهٔ کارکنانی که با بیمار سالمند و همراه ارتباط دارند، بهویژه پرستاران و کمکپرستاران، پزشکان و رزیدنتها، پذیرش و اطلاعات، خدمات و پشتیبانی، کارکنان پاراکلینیک (آزمایشگاه، تصویربرداری)، حراست، و سوپروایزرها
🏥 محل استفاده: وبسایت بیمارستان، سامانه آموزش پرسنل، بستههای آموزشی دیجیتال
خلاصه
گفتوگوی مؤثر و ایمنی بیمار سالمند
این بسته، یک برنامهٔ آموزشی غیرحضوری برای کارکنان بیمارستان تحت عنوان «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند» را معرفی میکند. هدف اصلی این دوره، آموزش مهارتهای ارتباطی مبتنی بر احترام و وضوح پیام است تا از سوءبرداشت، خطا، و عوارض جدی در بیماران مسن پیشگیری شود. متن بر اهمیت سادهسازی اطلاعات، درک موانع رایج ارتباطی (مانند کمشنوایی و درد)، و استفاده از روش بازگویی برای اطمینان از فهم بیمار تأکید دارد. همچنین، این برنامه نقش همراه بیمار را بهعنوان یک عامل حمایتی، بدون نادیده گرفتن شأن و محوریت بیمار در گفتوگو، مدیریت میکند. گروه هدف این آموزش شامل تقریباً تمام پرسنل بیمارستان، از پزشکان و پرستاران گرفته تا کارکنان پذیرش و حراست، است.
۱. مشخصات کلی دوره
- موضوع دوره: «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان»
- چرا مهم است؟
بیمار سالمند معمولاً همزمان با چند مشکل جسمی و دارویی، نگرانی از بستری، درد، خستگی، و گاهی کاهش شنوایی/بینایی یا کندی پردازش اطلاعات روبهروست. اگر گفتوگو روشن و محترمانه نباشد، احتمال سوءبرداشت بالا میرود؛ نتیجه میتواند مصرف اشتباه دارو، رعایتنکردن توصیهها، سقوط، عفونت، مراجعه مجدد و نارضایتی باشد.
گفتوگوی مؤثر فقط «اخلاق حرفهای» نیست؛ یک ابزار مستقیم برای ایمنی بیمار، کیفیت مراقبت، کاهش خطا، و تسهیل همکاری بیمار و خانواده است. هر دقیقهای که درست ارتباط میگیریم، میتواند از ساعتها پیگیری عوارض و شکایت و دوبارهکاری جلوگیری کند.
- گروه هدف: همهٔ کارکنانی که با بیمار سالمند و همراه ارتباط دارند، بهویژه پرستاران و کمکپرستاران، پزشکان و رزیدنتها، پذیرش و اطلاعات، خدمات و پشتیبانی، کارکنان پاراکلینیک (آزمایشگاه، تصویربرداری)، انتظامات، و سوپروایزرها.
۲. محتوای چندرسانهای دوره
اینفوگرافیک یکصفحهای دوره «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان»
فیلم آموزشی کوتاه دوره «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان»
پادکست صوتی دوره «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان»
مجموعه اسلاید یا کتابچهٔ دیجیتال دوره «اصول گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان»
۳. مقالهٔ آموزشی برای وبسایت
۳.۱. عنوان مقاله
گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند در بیمارستان: از احترام تا پیشگیری از خطا
۳.۲. مقدمه
بیمار سالمند فقط «بیمار با سن بالا» نیست؛ او معمولاً تجربههای متعدد از بیماری، نگرانی دربارهٔ آینده، و حساسیت بیشتر به نحوهٔ برخورد دارد. در محیط شلوغ بیمارستان، یک توضیح سریع و مبهم ممکن است برای یک بیمار جوان هم گیجکننده باشد؛ برای بیمار سالمند میتواند به تصمیمهای اشتباه و پیامدهای جدی منجر شود.
گفتوگوی مؤثر یعنی بتوانیم پیام درست را، با زبان قابلفهم، در زمان مناسب، با احترام و همدلی منتقل کنیم؛ و مطمئن شویم بیمار واقعاً منظور ما را فهمیده است. این موضوع بهطور مستقیم به ایمنی بیمار (مثل پیشگیری از سقوط، مصرف درست دارو، رعایت اقدامات بعد از عمل)، کنترل عفونت، و کیفیت تجربهٔ بستری مرتبط است.
از طرف دیگر، بیمار سالمند ممکن است با مشکلاتی مثل کاهش شنوایی یا بینایی، خستگی، درد، یا گاهی گیجی گذرا در بستری روبهرو شود. اینها «بدفهمی» ایجاد میکنند، نه «لجبازی». پس مهارت ارتباطی، بخشی از مراقبت استاندارد است؛ درست مثل دارو و پانسمان.
۳.۳. گروه هدف
این آموزش برای همهٔ کارکنان بیمارستان طراحی شده است، مخصوصاً افرادی که در پذیرش، تریاژ و اورژانس، بخشهای بستری، ICU، اتاق عمل، پاراکلینیک، خدمات و حراست با بیمار سالمند و همراه تعامل روزمره دارند.
۳.۴. اهداف آموزشی
پس از مطالعهٔ این متن، شرکتکننده بتواند:
- تفاوتهای رایج ارتباط با بیمار سالمند را درک کند و آن را «رفتار مناسبسازیشده» بداند، نه استثناء.
- موانع شایع فهم پیام در سالمندان (شنوایی، بینایی، درد، اضطراب، چنددارویی، کاهش تمرکز) را سریع شناسایی کند.
- یک گفتوگوی کوتاه و مؤثر در محیط شلوغ بیمارستان را با اصول ساده اجرا کند.
- با روش «بازگویی با کلمات خود بیمار» اطمینان پیدا کند که بیمار درست فهمیده است.
- نقش همراه را مدیریت کند؛ طوری که هم شأن و استقلال بیمار حفظ شود و هم ایمنی و تصمیمگیری درست تقویت گردد.
- در موقعیتهای چالشبرانگیز (عصبانیت، ترس، گیجی، کمشنوایی) از تکنیکهای آرامسازی و ارتباط حرفهای استفاده کند.
۳.۵. محتوای اصلی آموزشی
۳.۵.۱. تعریف و کلیات گفتوگوی مؤثر با بیمار سالمند
گفتوگوی مؤثر یعنی ارتباطی که در پایان آن:
- بیمار احساس احترام و امنیت کند،
- پیام اصلی را درست بفهمد،
- بتواند یک یا چند اقدام ساده را بهدرستی انجام دهد.
در سالمندان، سرعت پردازش اطلاعات ممکن است کمتر باشد و حافظهٔ کوتاهمدت در شرایط استرس (مثل بستری) افت کند. پس «زیاد گفتن» الزاماً «خوب گفتن» نیست. پیام باید کوتاه، مرحلهای و قابلعمل باشد.
اصل طلایی این است: اول ارتباط انسانی، بعد آموزش.
اگر بیمار احساس کند تحقیر شده یا کسی به او گوش نمیدهد، حتی بهترین توصیهها هم کماثر میشود.
💡 نکات پایهای:
- با بیمار سالمند مثل «کودک» صحبت نکنید؛ با لحن محترمانه و ساده صحبت کنید.
- آرام، شمرده و رو به بیمار حرف بزنید.
- نام بیمار را درست صدا بزنید و در معرفی خود کوتاه اما واضح باشید.
۳.۵.۲. موانع شایع ارتباط در سالمندان و راهحلهای سریع
در محیط بیمارستان، چند مانع بیشتر از بقیه باعث بدفهمی میشود:
الف) کاهش شنوایی
- روبهروی بیمار بنشینید/بایستید و صورت شما دیده شود.
- صدایتان را کمی بلندتر کنید، اما داد نزنید.
- از بیمار بپرسید: «اگر راحتتر هستید، آهستهتر/بلندتر صحبت کنم؟»
- اگر بیمار سمعک دارد، مطمئن شوید استفاده میکند و باتری دارد.
ب) کاهش بینایی
- نوشتهها را درشت و خوانا ارائه کنید.
- اگر فرم یا رضایتنامه است، بخشهای مهم را با صدای آرام برای بیمار بخوانید.
- محیط را مرتب نگه دارید؛ اشیاء خطرناک و مسیر رفتوآمد را واضح کنید.
پ) درد، اضطراب، خستگی
- قبل از آموزش طولانی، درد را بپرسید و در صورت امکان کنترل کنید.
- پیام را به «سه نکتهٔ اصلی» محدود کنید.
- زمان مناسب را انتخاب کنید؛ آموزش حیاتی را وقتی بیمار خیلی خوابآلود است به تعویق بیندازید.
ت) کاهش تمرکز یا گیجی گذرا (مثلاً در بستری)
- جملات کوتاه و یکموضوعی استفاده کنید.
- از انتخابهای زیاد پرهیز کنید: «الان دو کار مهم داریم…»
- اگر گیجی واضح است، اطلاعات ایمنی را با همراه هم مرور کنید، اما همچنان بیمار را طرف خطاب قرار دهید.
ث) سواد سلامت پایین
- اصطلاحات تخصصی را به زبان ساده تبدیل کنید.
- از مثالهای ملموس استفاده کنید: «این دارو مثل ترمز فشار خون عمل میکند؛ باید هر روز سر ساعت بخورید.»
۳.۵.۳. گامهای عملی گفتوگو در بیمارستان: قبل، حین، بعد
گام ۱: آمادهسازی کوتاه
- خودتان را معرفی کنید و هدف را بگویید: «میخوام خیلی کوتاه دربارهٔ داروها/مراقبتها توضیح بدم.»
- حریم خصوصی را تا حد ممکن رعایت کنید.
- مطمئن شوید بیمار شما را میبیند و صدایتان را میشنود.
گام ۲: پیام را تکهتکه کنید
به جای یک توضیح طولانی، پیام را به بخشهای کوچک تقسیم کنید:
- «اول دربارهٔ داروی فشار خون…»
- «بعد دربارهٔ علائم هشدار…»
- «آخر هم دربارهٔ زمان مراجعهٔ بعدی…»
گام ۳: از ابزارهای سادهساز استفاده کنید
- بهجای «روزانه دو بار»، بگویید: «صبح بعد از صبحانه و شب قبل از خواب».
- بهجای «در صورت دیسپنه»، بگویید: «اگر نفستنگی شدید پیدا کردید».
گام ۴: اطمینان از فهم با روش بازگویی
در پایان، خیلی محترمانه بخواهید بیمار با زبان خودش بگوید چه فهمیده:
- «برای اینکه مطمئن بشم خوب توضیح دادم، لطفاً شما بفرمایید این دارو را چه زمانی میخورید؟»
- اگر اشتباه گفت، بیمار را سرزنش نکنید؛ بگویید: «خیلی خوب، اجازه بدید یک بار دیگه خیلی کوتاه مرور کنیم…»
گام ۵: ثبت نکات کلیدی و هماهنگی تیمی
- در پرونده یا گزارش پرستاری، نکات ارتباطی را ثبت کنید: «کمشنوا»، «نیاز به نوشتهٔ درشت»، «همراه اصلی: فرزند».
- پیامهای مهم را بین اعضای تیم یکسان کنید تا بیمار دچار تناقض نشود.
🩺 چکلیست سریع یک دقیقهای برای هر گفتوگو:
- معرفی و هدف
- بررسی شنیدن/دیدن
- سه پیام اصلی
- بازگویی بیمار
- یک راه تماس یا مسیر پیگیری
۳.۵.۴. نقش همراه و خانواده: حمایت درست بدون حذف بیمار
همراه میتواند یک فرصت برای ایمنی باشد، اما اگر درست مدیریت نشود، بیمار احساس میکند «نادیده گرفته شده» یا «بیاختیار» است.
اصول کلیدی:
- همیشه ابتدا با خود بیمار صحبت کنید؛ حتی اگر همراه پاسخ میدهد.
- اگر تصمیمگیری مهم است، نظر و ترجیح بیمار را بپرسید: «شما ترجیح میدید…؟»
- وقتی اطلاعات حساس مطرح میشود، حریم خصوصی را رعایت کنید و اگر لازم است از بیمار اجازه بگیرید که همراه حضور داشته باشد.
- نقش همراه را مشخص کنید: یادداشتبرداری، کمک در پیگیری دارو، مراقبت از خطر سقوط، و همراهی در مراجعهٔ بعدی.
جملات کاربردی:
- «خیلی ممنون از همراهیتون. اجازه بدید اول از خودِ بیمار بپرسم، بعد شما هم کمک کنید.»
- «برای اینکه چیزی از قلم نیفته، شما هم لطفاً این سه نکته را یادداشت کنید.»
۳.۵.۵. نمونه موقعیتهای شایع در بخشها و نقش هر گروه از کارکنان
اورژانس و تریاژ
- پیامهای کوتاه و واضح: «الان اولویت ما کنترل درد و بررسی علائم حیاتی است.»
- توضیح زمانهای احتمالی انتظار با احترام و واقعبینی.
بخش بستری و ICU
- در هر ویزیت/مراقبت، فقط یک یا دو پیام عملی بدهید.
- تغییرات برنامه را ساده توضیح دهید: «امشب مایعات کمتر…» یا «فردا صبح آزمایش…»
پذیرش و اطلاعات
- با صدای محترمانه و بدون ایجاد صفِ پرتنش صحبت کنید.
- اگر بیمار کمشنواست، به جای بلند حرف زدن در فضای عمومی، او را به نقطهٔ آرامتر هدایت کنید.
خدمات، پشتیبانی و حراست
- احترام در جزئیات دیده میشود: اجازه گرفتن قبل از جابهجایی تخت/وسایل، راهنمایی آرام، پرهیز از جملات تند.
- اگر بیمار سردرگم است، با یک جملهٔ آرام مسیر را روشن کنید: «من همراهیتون میکنم تا بخش…»
پاراکلینیک (آزمایشگاه/تصویربرداری)
- مراحل را قبل از انجام، ساده بگویید: «ممکنه کمی سر و صدا داشته باشه؛ شما فقط بیحرکت بمونید، من کنار شما هستم.»
- از بیمار بخواهید اگر درد/ترس دارد بگوید.
۳.۶. نکات کلیدی برای عمل
💡 نکات کلیدی:
- با بیمار سالمند روبهرو و شمرده صحبت کنید.
- پیام را به سه نکتهٔ اصلی محدود کنید.
- اصطلاحات تخصصی را به زبان ساده تبدیل کنید.
- از بیمار بخواهید با زبان خودش توضیح دهد که چه فهمیده است.
- اگر شنوایی/بینایی مشکل دارد، روش ارتباط را همان لحظه تنظیم کنید.
- همراه را وارد کنید، اما بیمار را حذف نکنید.
- در شرایط درد و اضطراب، اول آرامسازی و کنترل درد، بعد آموزش.
- پیامهای تیم درمان را هماهنگ نگه دارید تا بیمار سردرگم نشود.
۳.۷. پیامهای کوتاه مناسب پوستر و آموزش حضوری
- «اول احترام؛ بعد درمان.»
- «آرام بگو، کوتاه بگو، مطمئن شو فهمیده شد.»
- «با بازگویی بیمار، خطا را قبل از وقوع متوقف کنیم.»
- «همراه کمک است؛ بیمار محور گفتوگوست.»
- «سه پیام کلیدی برای هر شیفت؛ نه ده جملهٔ پراکنده.»
۴. جمعبندی و خودارزیابی
۴.۱. احترام و رابطهٔ درمانی
مرور کوتاه:
- گفتوگوی مؤثر با سالمند از احترام شروع میشود.
- لحن محترمانه، معرفی کوتاه، و توجه واقعی، همکاری بیمار را چند برابر میکند.
📌 سناریوی نمونه:
در پذیرش، بیمار سالمند مضطرب است و چند بار یک سؤال را تکرار میکند. کارمند با عجله پاسخ میدهد و بیمار ناراحت میشود. یک همکار جلو میآید، خودش را معرفی میکند، یک جملهٔ کوتاه دربارهٔ روند کار میگوید و از بیمار میخواهد آرام بنشیند تا مرحلهٔ بعدی را توضیح دهد. بیمار آرامتر میشود و همکاری میکند.
پرسشهای تشریحی خودارزیابی این بخش
- آخرین بار چه زمانی یک بیمار سالمند از نحوهٔ پاسخگویی شما آرام شد یا برعکس، مضطربتر شد؟ چرا؟
- در محیط شلوغ، شما چه جملهٔ کوتاهی میتوانید به عنوان «جملهٔ شروع محترمانه» همیشه استفاده کنید؟
آزمون تستی کوتاه این بخش (نمونه پرسشها)
- بهترین شروع برای گفتوگو با بیمار سالمند کدام است؟
- الف) «زود باشید، وقت نداریم.»
- ب) «سلام، من … هستم. خیلی کوتاه میخوام چند نکته را توضیح بدم.»
- پ) «همراهتون جواب بده بهتره.»
- ت) «خودتون باید بلد باشید.»
– پاسخ صحیح: ب
- کدام رفتار بیشترین اثر را در ایجاد حس احترام دارد؟
- الف) استفاده از اصطلاحات تخصصی برای نشان دادن دانش
- ب) صحبت کردن با صدای خیلی بلند در فضای عمومی
- پ) معرفی خود و توضیح هدف گفتوگو در یک جمله
- ت) نادیده گرفتن سؤالهای تکراری بیمار
– پاسخ صحیح: پ
- وقتی بیمار چند بار یک سؤال را تکرار میکند، بهترین واکنش چیست؟
- الف) سرزنش بیمار
- ب) کوتاه کردن گفتوگو و ترک کردن
- پ) تکرار آرام، خلاصه و مرحلهایِ پیام
- ت) صحبت فقط با همراه
– پاسخ صحیح: پ
۴.۲. کاهش موانع حسی و محیطی
مرور کوتاه:
- کمشنوایی و کمبینایی در سالمندان شایع است و با یک تنظیم ساده میتوان فهم را بهتر کرد.
- روبهرو صحبت کردن، کاهش نویز، و نوشتار درشت کمککننده است.
📌 سناریوی نمونه:
در بخش تصویربرداری، بیمار سالمند به دلیل کمشنوایی دستور «بیحرکت بمانید» را نمیشنود و چند بار حرکت میکند. کارشناس به جای تندی، روبهروی بیمار میایستد، آرام و شمرده توضیح میدهد، یک کارت کوتاه با نوشتهٔ درشت نشان میدهد و قبل از شروع، از بیمار میخواهد دستور را با زبان خودش تکرار کند. کیفیت کار بهتر میشود.
پرسشهای تشریحی خودارزیابی این بخش
- شما در محل کارتان چه منابع نویزی یا مزاحمتهایی دارید که میتواند فهم سالمندان را کم کند؟
- برای یک بیمار کمشنوا، سه اقدام فوری شما چیست؟
آزمون تستی کوتاه این بخش (نمونه پرسشها)
- برای بیمار کمشنوا بهترین روش کدام است؟
- الف) پشت سر بیمار صحبت کردن
- ب) روبهروی بیمار و شمرده صحبت کردن
- پ) بلند حرف زدن در راهرو شلوغ
- ت) صحبت فقط با همراه
– پاسخ صحیح: ب
- برای بیمار کمبینا کدام اقدام مفیدتر است؟
- الف) دادن برگه با فونت ریز
- ب) توضیح مرحلهای و نوشتار درشت برای نکات کلیدی
- پ) حذف کامل توضیح و ارجاع به همراه
- ت) استفاده از اصطلاحات پزشکی
– پاسخ صحیح: ب
- در محیط شلوغ، برای بهبود فهم بیمار سالمند کدام بهتر است؟
- الف) افزایش سرعت گفتار
- ب) انتخاب یک نقطه آرامتر برای چند دقیقه توضیح
- پ) گفتن همه چیز یکباره
- ت) نادیده گرفتن سؤالهای بیمار
– پاسخ صحیح: ب
۴.۳. اطمینان از فهم و تصمیمگیری: روش بازگویی
مرور کوتاه:
- صرفِ «گفتم» به معنی «فهمیده شد» نیست.
- روش بازگویی با کلمات خود بیمار، خطاهای آموزشی را قبل از تبدیل شدن به مشکل کشف میکند.
📌 سناریوی نمونه:
پرستار در زمان ترخیص دربارهٔ داروها توضیح میدهد. بیمار سر تکان میدهد. پرستار میپرسد: «لطفاً بفرمایید این دارو را چه زمانی میخورید؟» بیمار زمانها را جابهجا میگوید. پرستار بدون سرزنش، دوباره ساده توضیح میدهد و این بار بیمار درست تکرار میکند. چند روز بعد تماس پیگیری نشان میدهد داروها درست مصرف شدهاند.
پرسشهای تشریحی خودارزیابی این بخش
- شما معمولاً از چه نشانهای نتیجه میگیرید که بیمار «فهمیده»؟ آیا این نشانه همیشه قابل اعتماد است؟
- چه جملهای میتوانید برای درخواست بازگویی استفاده کنید که بیمار احساس امتحان شدن نکند؟
آزمون تستی کوتاه این بخش (نمونه پرسشها)
- هدف روش بازگویی چیست؟
- الف) امتحان گرفتن از بیمار
- ب) افزایش سرعت کار
- پ) اطمینان از اینکه توضیح درست منتقل شده است
- ت) کاهش احترام بیمار
– پاسخ صحیح: پ
- بهترین جمله برای شروع بازگویی کدام است؟
- الف) «اگر نفهمیدی تقصیر خودته.»
- ب) «برای اینکه مطمئن بشم خوب توضیح دادم، لطفاً شما بگید…»
- پ) «همراهت بگه بهتره.»
- ت) «دیگه وقت ندارم.»
– پاسخ صحیح: ب
- اگر بیمار در بازگویی اشتباه گفت، بهترین اقدام چیست؟
- الف) سرزنش
- ب) تکرار کوتاه و ساده و درخواست بازگویی دوباره
- پ) قطع آموزش
- ت) نوشتن تذکر در پرونده بدون اصلاح آموزش
– پاسخ صحیح: ب
- کدام مورد بیشترین خطر بدفهمی در ترخیص را دارد؟
- الف) یک پیام کوتاه و روشن
- ب) توضیح طولانی با چند اصطلاح تخصصی پشت سر هم
- پ) نوشتن درشت زمان دارو
- ت) هماهنگی پیام بین تیم درمان
– پاسخ صحیح: ب
۴.۴. مدیریت همراه و تعارضهای رایج
مرور کوتاه:
- همراه میتواند ایمنی را بالا ببرد، اما نباید جای بیمار را بگیرد.
- بهترین کار این است که بیمار محور گفتوگو باشد و همراه نقش حمایتی مشخص داشته باشد.
📌 سناریوی نمونه:
در ویزیت، همراه مدام پاسخ میدهد و اجازه نمیدهد بیمار صحبت کند. پزشک با احترام میگوید: «خیلی ممنون از همراهیتون. اجازه بدید اول از خودِ بیمار بشنوم، بعد شما هم نکات تکمیلی را بفرمایید.» سپس سؤالها را مستقیم از بیمار میپرسد و در پایان دو نکتهٔ عملی را به همراه برای پیگیری دارو و مراجعهٔ بعدی واگذار میکند.
پرسشهای تشریحی خودارزیابی این بخش
- در کدام موقعیتها شما حضور همراه را یک فرصت میبینید و در کدام موقعیتها یک چالش؟
- اگر همراه عصبانی شد و گفت «شما با ما درست حرف نمیزنید»، چه پاسخ کوتاه و حرفهای میدهید؟
آزمون تستی کوتاه این بخش (نمونه پرسشها)
- اصل مناسب در حضور همراه چیست؟
- الف) همیشه فقط با همراه صحبت کنیم
- ب) همیشه بیمار را محور قرار دهیم و از همراه برای حمایت کمک بگیریم
- پ) همراه را نادیده بگیریم
- ت) اطلاعات را با صدای بلند جلوی همه بگوییم
– پاسخ صحیح: ب
- اگر همراه پاسخ میدهد ولی بیمار حضور دارد، بهترین کار کدام است؟
- الف) ادامهٔ گفتوگو فقط با همراه
- ب) محترمانه درخواست کنیم بیمار هم پاسخ دهد
- پ) قطع و ترک اتاق
- ت) سرزنش همراه
– پاسخ صحیح: ب
- کدام مورد در اطلاعات حساس مهمتر است؟
- الف) سرعت
- ب) حفظ حریم خصوصی و گرفتن اجازه از بیمار برای حضور همراه
- پ) گفتن اطلاعات در راهرو
- ت) صحبت با صدای بلند
– پاسخ صحیح: ب
۴.۵. آزمون نهایی دوره (نمونه، ۵–۶ سؤال)
- در گفتوگو با بیمار سالمند، کدام رویکرد درستتر است؟
- الف) صحبت سریع برای صرفهجویی در زمان
- ب) پیامهای کوتاه و مرحلهای + اطمینان از فهم
- پ) استفاده از اصطلاحات تخصصی برای دقیق بودن
- ت) حذف توضیح و ارجاع کامل به همراه
– پاسخ صحیح: ب
- کدام نشانه کمترین اعتبار را برای «فهمیدن بیمار» دارد؟
- الف) بازگویی بیمار با کلمات خودش
- ب) اجرای درست دستور پس از آموزش
- پ) سر تکان دادن بدون بازگویی
- ت) پرسیدن سؤالهای مرتبط از سوی بیمار
– پاسخ صحیح: پ
- بهترین تکنیک برای کاهش بدفهمی در کمشنوایی چیست؟
- الف) صحبت از پشت سر بیمار
- ب) روبهرو و شمرده صحبت کردن و کاهش نویز محیط
- پ) گفتن همه چیز یکباره
- ت) فقط نوشتن با خط ریز
– پاسخ صحیح: ب
- در حضور همراه، کدام جمله حرفهایتر است؟
- الف) «شما دخالت نکنید.»
- ب) «اجازه بدید اول از خودِ بیمار بپرسم، بعد شما هم کمک کنید.»
- پ) «فقط همراه جواب بده.»
- ت) «اگر نمیخواید، برید.»
– پاسخ صحیح: ب
- اگر بیمار در اثر درد و اضطراب تمرکز ندارد، اولویت چیست؟
- الف) آموزش طولانی دربارهٔ همه چیز
- ب) کنترل درد/آرامسازی + ارائهٔ چند پیام کلیدی کوتاه
- پ) سرزنش بیمار بابت بیتوجهی
- ت) حذف کامل آموزش
– پاسخ صحیح: ب
- کدام اقدام بیشترین اثر را در پیشگیری از خطا پس از ترخیص دارد؟
- الف) دادن توضیح طولانی بدون بازگویی
- ب) نوشتن نکات کلیدی + بازگویی بیمار + هماهنگی پیام تیم درمان
- پ) صحبت فقط با همراه
- ت) استفاده از اصطلاحات تخصصی
– پاسخ صحیح: ب
۵. منابع
- National Institutes of Health, National Institute on Aging. Effective Communication for Effective Care: Talking With Your Older Patient: A Clinician’s Handbook. NIH Publication No. 16-7105. Bethesda (MD): National Institute on Aging; 2016 Feb. Available from: https://www.berkslancasterlebanonlink.org/wp-content/uploads/2018/10/talking_with_your_older_patient.pdf
- World Health Organization. Integrated care for older people (ICOPE): guidance for person-centred assessment and pathways in primary care. 2nd ed. Geneva: WHO; 2024 Dec 29. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240103726
- World Health Organization. Integrated care for older people: guidelines on community-level interventions to manage declines in intrinsic capacity. Geneva: WHO; 2017. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789241550109
- Agency for Healthcare Research and Quality. Use the Teach-Back Method: Tool 5. Health Literacy Universal Precautions Toolkit. Rockville (MD): AHRQ; 2024 Apr. Available from: https://www.ahrq.gov/health-literacy/improve/precautions/tool5.html
- Brach C, ed. Agency for Healthcare Research and Quality. AHRQ Health Literacy Universal Precautions Toolkit. 3rd ed. Rockville (MD): AHRQ; 2024 Mar. Available from: https://psnet.ahrq.gov/issue/ahrq-health-literacy-universal-precautions-toolkit-2nd-edition
- Yen PH, Leasure AR. Use and effectiveness of the teach-back method in patient education and health outcomes. Fed Pract. 2019 Jun;36(6):284-289. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31258322/
- National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Dementia: assessment, management and support for people living with dementia and their carers (NG97). London: NICE; 2018 (last reviewed 2025 Oct 24). Available from: https://www.nice.org.uk/guidance/ng97
- The Leeds Teaching Hospitals NHS Trust. Hearing awareness and communication. 2025 Nov 21. Available from: https://www.leedsth.nhs.uk/patients/resources/hearing-awareness-and-communication/
- Institute for Healthcare Improvement. What Matters to Older Adults? A Toolkit for Health Systems to Design Better Care With Older Adults. Cambridge (MA): IHI; 2019. Available from: https://www.ihi.org/resources/Pages/Tools/What-Matters-to-Older-Adults.aspx
- The Joint Commission. Advancing Effective Communication, Cultural Competence, and Patient- and Family-Centered Care: A Roadmap for Hospitals. Oakbrook Terrace (IL): The Joint Commission; 2010. Available from: https://voxello.com/wp-content/uploads/2021/06/JC-ARoadmapforHospitalsfinalversion.pdf
این دورهٔ آموزشی با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی و استاد دانشگاه علوم پزشکی، برای توانمندسازی حرفهای کارکنان نظام سلامت و استفاده در وبسایت بیمارستان و سامانههای آموزش الکترونیک تهیه شده است.
مطالب این بسته بر اساس منابع علمی معتبر و اصول آموزش مداوم تدوین شده است؛ با این حال، بهکارگیری آنها در عمل باید همواره با رعایت قوانین و مقررات جاری، پروتکلهای مصوب هر مرکز و نظر مسئولان ذیربط (مدیران، سرپرستان، کمیتههای تخصصی و مسئول فنی) انجام شود.
سلب مسئولیت: این مجموعه صرفاً جنبهٔ آموزشی و توانمندسازی دارد و جایگزین دستورالعملهای رسمی وزارت بهداشت، آییننامهها و سیاستهای داخلی بیمارستان، قراردادهای شغلی یا قضاوت حرفهای تیم درمان و مدیریت سازمان نیست. مسئولیت نهایی تصمیمها و اقدامات حرفهای بر عهدهٔ افراد و واحدهای مسئول است.
بهروزرسانی دورههای آموزشی متناسب با تغییر شواهد علمی و دستورالعملهای جدید ضروری است. مشارکت فعال شما در مطالعه، بحث گروهی، خودارزیابی و انتقال بازخوردها، نقش مهمی در ارتقای سلامت کارکنان و بهبود کیفیت مراقبت از بیماران دارد.
همچنین بخوانید
