آﻣﻮزش (خودمراقبتی) بیماران با حاملگی خارج از رحم
فهرست مطالب
Toggleبیمار/ همراه گرامی خواهشمندیم در جهت ارائه خدمات بهتر، خودمراقبتی زیر را مطالعه فرموده و به این توصیهها پس از ترخیص از بیمارستان توجه فرمائید.
حاملگی خارج از رحم چیست؟
حاملگی خارج رحمی، که جان مادر را بهطور بالقوه تهدید میکند، زمانی روی میدهد که تخمک بارور شده به جای رحم در لوله فالوپ لانهگزینی کند. با رشد رویان، لوله، فراتر از ظرفیت خود گشاد میشود که نتیجه آن خونریزی و پیامدهای بالقوه خطرناک دیگر است.
حاملگی نابهجا (لولهای) زمانی رخ میدهد که تخمک بارور شده به جایی غیر از داخل رحم متصل شود. در اغلب حاملگیهای نابهجا لانهگزینی در لولههای فالوپ رخ میدهد. همچنین ممکن است لانهگزینی در حفره شکم، تخمدان یا دهانه رحم اتفاق بیفتد. از آن جایی که لولههای فالوپ بسیار باریکتر از آن هستند که بتوانند رشد بچه را تحمل کنند، حاملگیهای نابهجا نمیتوانند به شکل طبیعی ادامه پیدا کنند. با بزرگتر شدن رویان، دیواره لوله کش میآید و در نهایت لوله پاره میشود که ممکن است بهدلیل خونریزی شدید جان مادر را به خطر بیندازد.

آموزش بدو ورود
- تمامی سوالات خود در مورد مراقبت از بیمارتان در منزل در طول بستری در بخش را از پرستار بپرسید.
- دستبند مشخصات جهت شناسایی شما میباشد، لذا خواهشمند است تا زمان ترخیص آن را در مچ دست خود نگه دارید و هنگام ترخیص توسط پرستار بخش از دست شما خارج خواهد شد در غیر این صورت به پرستار اطلاع دهید.
- بهداشت فردی خود را در طول بستری رعایت نموده و دستهای خود را مرتب بشویید.
- زبالههای عادی خود را در سطل زباله آبی رنگ رها کنید.
- وسایل مربوط به پانسمان و سرم شما زباله عفونی محسوب میشود و باید در سطل زباله زرد رها شود.
- در صورت نیاز به پرستار از زنگ احضار که بالای سر شما نصب گردیده است استفاده نمایید.
- نردههای کنار تخت را جهت جلوگیری از سقوط بالا نگه دارید.
- شب قبل از عمل شام سوپ (غذای سبک) میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- هرگونه آرایش و لاک ناخن را پاک نمایید و موهای محل عمل، قبل از رفتن به اتاق عمل تراشیده خواهند شد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، کلیه لباسها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید.
- گرافیها و مدارک قبل از عمل را به همراه داشته باشید.

آموزش حین بستری
رژیم غذایی:
- بعد از عمل جراحی و پس از هوشیار شدن و با نظر پزشک و همچنین در صورت نداشتن حالت تهوع، رژیم مایعات شروع کنید.
- در صورتی که حالت تهوع و استفراغ داشتید از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.

فعالیت:
پس از هوشیار شدن و با کمک پرستار، ابتدا بنشینید، سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید. در صورت نداشتن سرگیجه و تاری دید و… از تخت خارج شوید. دقت کنید حتماً پرستار بخش را در زمان خارج شدن از تخت مطلع فرمایید تا در کنار شما باشد.

مراقبت:
- بیحرکتی پس از عمل میتواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریهها گردد، لذا ورزشهای تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.

آموزش پس از ترخیص
رژیم غذایی:
رژیم غذایی خاصی توصیه نمیشود، اما پس از شروع رژیم برای جلوگیری از یبوست مایعات فراوان و غذاهای پرفیبر (میوهها) استفاده کنید و راه بروید. غذا را در حجم کمتر و وعدههای بیشتر استفاده کنید.

فعالیت:
- در صورت احساس راحتی میتوانید سر کار بروید.
- از نزدیکی جنسی، شنا کردن، ورزشهای آئروبیک، تمیز کردن واژن، استفاده از تامپون و داروهای واژینال، به مدت دو هفته پس از عمل پرهیز کنید.

مراقبت:
- پس از 48 ساعت استحمام کنید.
- پس از استحمام محل عمل را خشک و تمیز نگه دارید، ضمناً نیازی به پانسمان مجدد نیست.
- چک BHCG در صورت دستور توسط پزشک داشته باشید.
- ساعت پس از عمل، روزانه بصورت سرپائی دوش بگیرید.
- بهداشت شخصی خود را رعایت فرمایید و لباسهای زیر را روزانه تعویض نمایید.
- اگر تصمیم به بارداری مجدد دارید بهتر است جهت بررسی و مشاوره به پزشک مراجعه فرمائید.
- در هر بار مراجعه به پزشک، خلاصه پرونده و جواب آزمایش BHCG را همراه داشته باشید.

زمان مراجعه بعدی:
- طبق دستور پزشک جهت کشیدن بخیهها به بیمارستان مراجعه کنید.
- جهت دریافت نتیجه پاتولوژی با در دست داشتن رسید در زمان مشخص شده به آزمایشگاه مراجعه کنید و پس از دریافت نتیجه، آن را به رویت پزشک معالج برسانید.
علائم هشدار
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید:
- تب و لرز
- تورم و قرمزی و ترشحات محل بخیه
- خونریزی واژینال
- درد شدید شکم و لگن
- تنگی نفس
- درد شانه و قفسه سینه
فهرست منابع
- Sabiston Text book of Surgery/Saunders
- Schwartz Principles of Surgery
- کتاب پرستاری برونر – سودارث
- مجموعه کامل دروس پرستاری – انتشارات بشری
تاریخ آخرین ویرایش: 17 تیر 1402