دکورتیکاسیون
دکورتیکاسیون (Decortication) جراحیای است برای برداشتنِ غشای غیرطبیعیِ ضخیمشده در اطراف ریهٔ شما. برداشتنِ این غشا اجازه میدهد ریهٔ شما دوباره منبسط شود تا بهتر نفس بکشید. جراح ممکن است پس از آنکه ارائهدهندگان راههای دیگری را برای تخلیهٔ تجمع مایع امتحان کردهاند، این کار را انجام دهد. با گذشتِ زمان، این تجمع میتواند غشا را فیبروزه کند و مانع شود ریهٔ شما آنطور که باید منبسط شود.
دکورتیکاسیون چیست؟
دکورتیکاسیون (Decortication) جراحیای است برای برداشتنِ غشای غیرطبیعی (پلورا (Pleura)) در اطراف ریهٔ شما. وقتی این غشا ضخیم و فیبروزه میشود، میتواند مانع شود ریهٔ شما هنگامِ نفسکشیدن آنگونه که باید منبسط شود.
دلایلِ انجامِ دکورتیکاسیونِ ریه شامل افیوژنهای پلورِ مزمن (مایعاتی مانند چرک یا خون)، تومورهای پلور یا «ریهٔ گرفتار/گیر افتاده» (فیبروتُراکس (Fibrothorax)) است. در بسیاری از موارد، اینها میتواند بهعلتِ بیماری یا عفونت، مانند پنومونی (Pneumonia)، رخ دهد.
ارائهدهندگان خدمات سلامت ممکن است وقتی که تلاش برای تخلیهٔ مایعِ پلور با سوزن یا لوله موفق نبوده است، این جراحی بزرگ را انجام دهند. وقتی مایع تخلیه نمیشود، ممکن است باقی بماند و فیبروزه شود. آنوقت ممکن است برای برداشتن «پوسته/پیل» به دکورتیکاسیون نیاز داشته باشید.
گاهی، یک ارائهدهنده تومورِ پلور را برمیدارد (پلورکتومی (Pleurectomy)) و در همان جراحی دکورتیکاسیون انجام میدهد. ممکن است بشنوید ارائهدهندگان به این کار «پی/دی (P/D)» میگویند.
جراح از چه رویکردی استفاده خواهد کرد؟
در اغلب موارد، جراح دکورتیکاسیون از راه توراکوتومیِ باز (Open thoracotomy) انجام میدهد. این «استانداردِ طلایی» است. یعنی جراح برشی ایجاد میکند و مستقیماً به پلور شما دسترسی پیدا میکند. در برخی موارد، جراح ممکن است این کار را با یک رویکرد کمتهاجمی انجام دهد. با این تکنیک، آنها غشا را تکهتکه از طریق برشی کوچک خارج میکنند.
رویکردِ کمتهاجمی میتواند به بهبودیِ سریعتر و دردِ کمتر کمک کند. اما برای جراح دشوار است که یک «پوستهٔ» ضخیم را به این روش بدون خونریزیِ عمده بردارد، که مشاهدهٔ ناحیه را برای او دشوار میکند.
رویکردهای کمتهاجمی شامل موارد زیر است:
- دکورتیکاسیون با جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدئو (VATS): جراح چند برشِ کوچک ایجاد میکند و ابزارها را از آنها وارد میکند. او یک دوربین را از یک برش وارد میکند تا استفاده از سایر ابزارها را هدایت کند.
- دکورتیکاسیون رباتیک (Robotic decortication): شبیه VATS است، چون از برشهای کوچک و دوربین استفاده میکند؛ اما بهجای نگهداشتن ابزارها با دست، جراح بازوهای رباتیک را از یک کنسول در اتاق کنترل میکند.
جزئیات روش
چگونه باید برای دکورتیکاسیون آماده شوم؟
ارائهدهندهٔ شما میخواهد از سابقهٔ پزشکیتان آگاه شود. آنها از شما میپرسند آیا از دخانیات استفاده کردهاید، پرتودرمانی داشتهاید یا در تماس با آزبست بودهاید. همچنین لازم است چندین آزمایش انجام دهید که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اکوکاردیوگرافی (Echocardiogram) برای بررسیِ فشارهای ریوی و سنجشِ عملکردِ قلب
- تست استرس (Stress test) برای اطمینان از آمادگی برای یک جراحیِ طولانی
- رادیوگرافیِ قفسهٔ سینه و سیتیاسکن (CT) برای نشاندادنِ ناحیهٔ مشکلدار
- توراکوسکوپی (Thoracoscopy) برای گرفتنِ نمونهٔ بافت
- آزمونهای عملکردِ ریوی (Pulmonary function tests) برای سنجشِ عملکرد ریه
- آزمایشهای دیگر، مانند امآرآی (MRI) یا برونکوسکوپی (Bronchoscopy) برای بررسیِ تومورها
در طی این روش چه اتفاقی میافتد؟
جراح برای دکورتیکاسیون از راه توراکوتومیِ باز، این گامها را دنبال میکند:
- استفاده از برونکوسکوپی (Bronchoscopy) برای دیدنِ راهِ هوایی و برداشتنِ مخاطِ آنجا
- ایجاد برش زیرِ دندهٔ ششمِ شما
- قرار دادنِ ابزاری برای از هم باز کردنِ دندهها
- برداشتنِ بخشی از دنده برای دسترسیِ بهتر (در صورت نیاز)
- باز کردنِ پلورا و خارجکردنِ مایع
- بریدن و برداشتنِ غشای ضخیمشده («پوسته/پیل»)
- بادکردنِ ریه و بستنِ هرگونه نشتیِ هوا با بخیه
- قرار دادنِ دو یا سه لولهٔ قفسهٔ سینه برای درناژ
- بستنِ قفسهٔ سینه
این روش چه مدت طول میکشد؟
جراحیِ دکورتیکاسیونِ ریه بیش از دو ساعت طول میکشد. مدتزمان بسته به رویکرد متفاوت است. جراحیِ کمتهاجمی ممکن است بیشتر طول بکشد، زیرا جراح باید غشا را تکهتکه بردارد. این تکهها باید از یک منفذِ کوچک عبور کنند. این مسئله در روشِ باز مطرح نیست.
منافع و خطراتِ بالقوه چیست؟
دکورتیکاسیون میتواند علائمِ شما را بهبود دهد. این کار اجازه میدهد «ریهٔ گرفتار» شما منبسط شود تا بهتر نفس بکشید. بااینحال، دکورتیکاسیونِ ریه یک جراحیِ بزرگ است.
خطرات شامل موارد زیر است:
- نشتِ هوایی که مدتی ادامه پیدا میکند
- خونریزی
- تجمعِ مایع
- عفونت
- آسیب به اندامها یا رگهای خونیِ مجاور
- فروریزشِ ریه (Collapse)
بهبودی و چشمانداز
پس از این روش چه اتفاقی میافتد؟
پس از دکورتیکاسیونِ جراحی، احتمالاً در بخش مراقبتهای ویژه بستری خواهید بود تا ارائهدهندگان بتوانند شما را از نزدیک پایش کنند. ممکن است بهمدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت یک لولهٔ تنفسی در گلوی شما باشد. این کار به بادماندنِ ریهٔ شما کمک میکند و میتواند خونریزی را کاهش دهد.
همچنین انتظار داشته باشید حداقل ۴۸ ساعت لولههای قفسهٔ سینه داشته باشید. وقتی مایعِ خارجشده شفاف باشد و مجموعِ آن به کمتر از ۵۰ میلیلیتر (۲ اونس) در روز برسد، ارائهدهنده لولهها را خارج خواهد کرد.
پس از دکورتیکاسیونِ پلور، باید از مسکنِ اپیدورال (Epidural) یا بلاکِ عصبی (Nerve block) که حین جراحی دریافت کردهاید، تسکینِ درد داشته باشید.
ممکن است روزِ بعد یک رادیوگرافیِ قفسهٔ سینه انجام دهید تا میزانِ انبساطِ ریه سنجیده شود. ارائهدهنده ممکن است سطحِ اکسیژنِ شما را با «آنالیز گازِ خونِ شریانی» (Arterial blood gas analysis) نیز بررسی کند.
پیشآگهی چیست؟
پیشآگهیِ شما پس از دکورتیکاسیون به وضعیتتان، علتِ ضخیمشدنِ پلورا و شدتِ بیماری بستگی دارد. مواردِ شدید ممکن است چندان بهبود نیابند. اما بیشترِ افراد نتایجِ خوبی دارند. ریه میتواند دوباره منبسط شود و بهتر کار کند.
در صورت داشتنِ مواردِ زیر با ارائهدهندهٔ خود تماس بگیرید:
- دردِ قفسهٔ سینه
- سرگیجه
- تنگیِ نفس
- علائمِ عفونت
References/منابع
- Bagheri R, Haghi SZ, Dalouee MN, Rajabnejad A, Basiri R, Hajian T. Effect of decortication and pleurectomy in chronic empyema patients. Asian Cardiovasc Thorac Ann. 2016 Mar;24(3):245-249. Accessed 8/13/2025.
- Gray KD, Rocco G, Deschamps C, Deslauriers J. Fibrothorax and Decortication. In: Meyerson S, Mokadam N, Jacobs JP, eds. Pearson’s General Thoracic Surgery. STS Cardiothoracic Surgery E-Book. Chicago: Society of Thoracic Surgeons; 2024.
- Khaitan P. Fibrothorax and Decortication. In: Sugarbaker DJ, Bueno R, Burt BM, Groth SS, Loor G, Wolf AS, Williams M, Adams A, eds. Sugarbaker’s Adult Chest Surgery. 3rd ed. McGraw-Hill Education; 2020.
- Kumar A, Anand S. Lung Decortication. 2022 Nov 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Accessed 8/13/2025.
- Majeed FA, Zafar U, Chatha SS, Ali A, Raza A. Decortication as an Option for Empyema Thoracis. J Coll Physicians Surg Pak. 2020 Mar;30(3):313-317. Accessed 8/13/2025.
- Tian Y, Zheng W, Zha N, Wang Y, Huang S, Guo Z. Thoracoscopic decortication for the management of trapped lung caused by 14-year pneumothorax: A case report. Thorac Cancer. 2018 Aug;9(8):1074-1077. Accessed 8/13/2025.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
