پادکست
برای گوش کردن به پادکست، از دکمه پخش زیر استفاده نمایید:
فیلم آموزش همگانی
سندرم درد منطقهای پیچیده (Complex regional pain syndrome) چیست؟
سندرم درد منطقهای پیچیده (Complex regional pain syndrome – CRPS) یک بیماری مزمن درد است. این بیماری میتواند پس از یک آسیب رخ دهد. معمولاً یک دست یا پا را درگیر میکند. همچنین میتواند در سایر بخشهای بدن نیز بروز کند. در موارد نادر، پس از جراحی، سکتهٔ قلبی یا مشکلات پزشکی دیگر ایجاد میشود. درد معمولاً بهصورت احساس سوزش توصیف میشود. این درد معمولاً بسیار شدیدتر از چیزی است که برای یک آسیب طبیعی در نظر گرفته میشود. پزشک ممکن است این بیماری را دیستروفی سمپاتیک رفلکسی (Reflex sympathetic dystrophy) یا کوزالجیا (Causalgia) نیز بنامد.
علائم سندرم درد منطقهای پیچیده
علائم CRPS شامل موارد زیر است:
- یک احساس دردناک (اغلب سوزشی) در ناحیهٔ درگیر. این ناحیه معمولاً دست، پا، بازو یا ساق است. این درد اغلب مدتها پس از زمانی که آسیب باید بهبود یافته باشد، ادامه دارد.
- پوست ناحیهٔ درگیر ممکن است هنگام لمس حساس باشد. همچنین میتواند متورم شده و نسبت به گرما یا سرما بسیار حساس شود.
- تغییر رنگ پوست. معمولاً به رنگ قرمز، آبی، بنفش یا لکهلکه درمیآید.
- تغییر در بافت پوست. پوست روی ناحیهٔ درگیر ممکن است نازک یا براق شود.
- سفتی و درد در مفاصل.
- درد و ضعف عضلانی.
- از دست دادن حرکت در ناحیهٔ درگیر.
برخی افراد علائم خفیفی دارند که در نهایت از بین میرود. در برخی دیگر، علائم میتواند شدید باشد و ناتوانی طولانیمدت ایجاد کند.
چه چیزی باعث سندرم درد منطقهای پیچیده میشود؟
باور بر این است که CRPS به دلیل آسیب به سیستم عصبی ایجاد میشود. ممکن است زمانی رخ دهد که سیستم عصبی دچار اختلال در عملکرد شود. در بیشتر موارد، یک آسیب یا تروما محرک آن است. این موارد میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- شکستگیها
- پیچخوردگی یا کشیدگیها
- سوختگیها، بریدگیها یا کبودیها
- جراحی
- اقدامات جزئی، مانند تزریق سوزن
هر فردی در هر سنی میتواند به CRPS مبتلا شود. این بیماری در زنان شایعتر است. به نظر میرسد در حدود سن ۴۰ سالگی بیشتر رخ دهد. در کودکان نادر و در سالمندان بسیار کمیاب است.
سندرم درد منطقهای پیچیده چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک دربارهٔ علائم درد از شما سؤال خواهد کرد و شما را بهصورت فیزیکی معاینه میکند. آزمایش خاصی که بتواند CRPS را بهطور قطعی تشخیص دهد وجود ندارد. برخی آزمایشها ممکن است برای رد سایر علل علائم شما انجام شود. MRI میتواند تغییراتی در بافت اندام درگیر نشان دهد یا تأیید کند که هیچ آسیب ساختاری دیگری رخ نداده است.
آیا میتوان از سندرم درد منطقهای پیچیده پیشگیری یا اجتناب کرد؟
CRPS قابل پیشبینی نیست. تنها راه پیشگیری یا اجتناب از آن، تلاش برای جلوگیری از آسیب است.
درمان سندرم درد منطقهای پیچیده
روشهای درمانی متنوعی معمولاً برای درمان CRPS استفاده میشوند:
- فیزیوتراپی: حرکتدادن اندام درگیر جریان خون را افزایش داده و بهبود را تقویت میکند.
- رواندرمانی (Psychotherapy): افراد مبتلا به درد مزمن ممکن است دچار اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب شوند. این مشکلات میتوانند شدت درد را افزایش دهند. رواندرمانی به شما در کنارآمدن با درد و مشکلات ناشی از آن کمک میکند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID): این داروها میتوانند به درد و التهاب کمک کنند. ازجمله آسپیرین (Bayer)، ایبوپروفن (Advil, Motrin) و ناپروکسن (Aleve). این داروها بدون نسخه نیز در دسترس هستند. پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- داروهای تجویزی: اگر درد شدید باشد، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که برخی اعصاب را مسدود میکنند. گاهی استروئیدها به کاهش التهاب و درد کمک میکنند. برخی داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج نیز برای درد مزمن مؤثرند. داروهای مخدر و سایر داروهای ضددرد ممکن است نتوانند درد CRPS را کنترل کنند. گاهی ترکیب داروها لازم است.
- بلوک عصبی سمپاتیک (Sympathetic nerve block): تزریق یک بیحسکننده (مسکن) در برخی اعصاب که سیگنالهای درد را مسدود میکند. اگر این تزریق درد را کاهش دهد، ممکن است تکرار شود. این روش درمان قطعی نیست.
- سیمپاتکتومی عصب آسیبدیده (Sympathectomy): جراح زنجیرهٔ عصبی را قطع یا مسدود میکند. گزارش شده است که این کار میتواند درد ناشی از CRPS را بهبود بخشد.
- تحریک عصبی (Neural stimulation): تحریک اعصاب با جریانهای الکتریکی یا مغناطیسی. برخی انواع آن، مانند تحریک نخاع (Spinal cord stimulation)، نیاز به جراحی کوچک دارند.
یک درمان که برای یک فرد مؤثر است، ممکن است برای فرد دیگر مؤثر نباشد. بنابراین برنامهٔ درمانی باید بهصورت فردی طراحی شود.
زندگی با سندرم درد منطقهای پیچیده
با درمان زودهنگام، ممکن است بتوانید از بدترشدن CRPS جلوگیری کنید. گاهی این وضعیت بهبود مییابد. اگر درمان بهموقع آغاز شود، علائم ممکن است کاملاً از بین بروند. افرادی که علائم طولانیمدت و شدید دارند، اغلب به درمان پاسخ نمیدهند. این افراد ممکن است از یک برنامهٔ مدیریت درد که مخصوص درد مزمن طراحی شده است، بهرهمند شوند.
پرسشهایی برای مطرحکردن با پزشک
- علت احتمالی درد من چیست؟
- اگر آسیبی بهبود یافته، چرا هنوز درد دارم؟
- آیا به آزمایش نیاز دارم؟
- بهترین گزینهٔ درمانی برای من چیست؟ آیا به دارو، فیزیوتراپی یا مشاوره نیاز دارم؟
- چه زمانی میتوانم انتظار کاهش درد داشته باشم؟
- آیا درمانهای جایگزین مانند یوگا یا طب سوزنی میتوانند به کاهش درد من کمک کنند؟
منابع
National Institute of Neurological Disorders and Stroke: Complex Regional Pain Syndrome Fact Sheet
U.S. National Library of Medicine: Complex Regional Pain Syndrome
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
