پادکست

برای گوش کردن به پادکست، از دکمه پخش زیر استفاده نمایید:

فیلم آموزش  همگانی

برای مشاهده فیلم آموزش همگانی  سیتومگالوویروس (CMV) از پخش کننده زیر استفاده نمایید:

سیتومگالوویروس: علائم، تشخیص و درمان

سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus – CMV) چیست؟

سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus – CMV) یک ویروس شایع است. بیشتر افراد در دوران نوزادی در معرض این ویروس قرار می‌گیرند. باور بر این است که بیشتر بزرگسالان تا سن ۴۰ سالگی به این ویروس مبتلا می‌شوند. بسیاری از افراد به CMV آلوده می‌شوند، بدون آن‌که از آن آگاه باشند. دلیل آن این است که ویروس به‌ندرت باعث بروز علائم می‌شود. معمولاً این ویروس مشکلات بلندمدت ایجاد نمی‌کند. با این حال، CMV می‌تواند در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مشکل‌ساز شود. همچنین اگر مادری در دوران بارداری دچار این عفونت شود، ممکن است برای نوزاد او مشکلاتی ایجاد کند.

علائم سیتومگالوویروس

معمولاً CMV علائمی ایجاد نمی‌کند. گاهی می‌تواند علائم خفیف ایجاد کند. تعداد کمی از افراد علائمی مشابه ویروس مونوکلئوز خواهند داشت. علائم CMV می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• گلودرد
• تورم غدد لنفاوی
• تب
• سردرد
• خستگی
• ضعف
• دردهای عضلانی
• کاهش اشتها

نوزادانی که در دوران بارداری مادر به CMV آلوده شده‌اند، ممکن است هنگام تولد بسیار بیمار باشند. علائم هنگام تولد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• زردی (یرقان یا زرد شدن پوست)
• کم‌وزنی هنگام تولد
• تشنج
• بزرگ شدن طحال
• بزرگ شدن کبد
• ذات‌الریه (پنومونی)

افرادی که داروهای سرکوب‌کنندهٔ ایمنی (Immunosuppressant medicines) برای بیماری‌هایی مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا پس از پیوند عضو مصرف می‌کنند، ممکن است علائم شدیدی داشته باشند. این داروها سیستم ایمنی را ضعیف یا سرکوب می‌کنند. علائم CMV شدید شامل موارد زیر است:

• کوری
• پنومونیت (التهاب دستگاه تنفسی)
• اسهال
• زخم‌های خونریزی‌دهنده در مری (لولهٔ گوارشی) یا روده‌ها (ناحیهٔ معده)
• التهاب مغز
• تشنج

CMV احتمالاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مشکلات بینایی ایجاد می‌کند. بنابراین اگر بیماری‌هایی مانند HIV یا ایدز دارید، پزشک ممکن است توصیه کند به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا از نظر عفونت بررسی شوید. اگر دچار تاری دید بدون درد (شناورهای چشم) در یک چشم، دیدن جرقه‌های نوری یا لکه‌های کوری هستید، به پزشک اطلاع دهید. همچنین اگر دچار تنگی نفس مکرر همراه علائم شبیه آنفلوآنزا یا مشکلات شنوایی هستید، به پزشک مراجعه کنید.

چه چیزی باعث سیتومگالوویروس می‌شود؟

این ویروس شبیه ویروس‌هایی است که باعث آبله‌مرغان و مونوکلئوز می‌شوند. CMV وارد مایعات بدن مانند بزاق، خون، ادرار، مایع منی و شیر مادر می‌شود. فرد می‌تواند هنگامی که ویروس در بدن او فعال است، آن را به دیگران منتقل کند. این ویروس از طریق تماس جنسی یا تماس با خون و سایر مایعات بدن منتقل می‌شود. به‌ندرت از طریق انتقال خون یا پیوند عضو منتقل می‌شود.

اگر زن باردار CMV را به جنین خود منتقل کند، ممکن است باعث سقط جنین، مرده‌زایی یا مرگ نوزاد پس از تولد شود. نوزادانی که زنده می‌مانند، در معرض خطر بالای کاهش شنوایی و ناتوانی ذهنی هستند. با این حال، تنها درصد کمی از نوزادانی که در دوران بارداری به CMV آلوده می‌شوند، دچار مشکلات ناشی از ویروس خواهند شد. بیشتر آن‌ها سالم به دنیا می‌آیند یا فقط علائم خفیف CMV دارند.

چگونه سیتومگالوویروس تشخیص داده می‌شود؟

CMV با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. اگر باردار باشید، ممکن است پزشک بخواهد شما را از نظر CMV بررسی کند. اگر ویروس در بدن شما وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایشی به نام آمنیوسنتز (Amniocentesis) توصیه کند. در این آزمایش، یک سوزن وارد رحم مادر می‌شود تا نمونه‌ای از مایع اطراف جنین گرفته شود. سپس مایع برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال خواهد شد.

آیا می‌توان از سیتومگالوویروس پیشگیری یا اجتناب کرد؟

شست‌وشوی دقیق و مکرر دست‌ها با آب و صابون می‌تواند به پیشگیری از گسترش CMV کمک کند. مهدکودک‌ها برای کودکان ۱ تا ۳ ساله مکان‌های پرخطر هستند. افرادی که از بیماران مبتلا به HIV، ایدز یا افرادی با سیستم ایمنی ضعیف به‌علت پیوند عضو مراقبت می‌کنند، باید هنگام تماس با مایعات بدن از دستکش استفاده کنند. از بوسیدن و تماس جنسی با فرد آلوده خودداری کنید. همیشه با استفاده از کاندوم رابطهٔ جنسی ایمن داشته باشید.

درمان سیتومگالوویروس

برای افراد سالم، معمولاً CMV نیاز به درمان ندارد. اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد، پزشک ممکن است دارویی برای درمان CMV تجویز کند. با این حال، چون CMV یک ویروس است، آنتی‌بیوتیک‌های معمولی مؤثر نیستند. داروهای ضدویروسی معمولاً تجویز می‌شوند. این داروها سرعت ویروس را کاهش می‌دهند، اما نمی‌توانند CMV را درمان قطعی کنند.

اگر باردار هستید و نوزاد شما CMV دارد، پزشک احتمالاً پس از تولد نوزاد، او را از نظر مشکلات سلامتی بررسی خواهد کرد تا در صورت وجود، زودهنگام درمان شود. علائم قابل درمان در نوزادان شامل ذات‌الریه، کاهش شنوایی و التهاب چشم است.

زندگی با سیتومگالوویروس

وقتی ویروس غیرفعال است (هیچ علامتی ندارد)، فرد ناراحتی حس نمی‌کند. اما زمانی که ویروس فعال شود، علائم می‌تواند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. برای کاهش ناراحتی ناشی از علائم با پزشک مشورت کنید.

پرسش‌هایی که باید از پزشک بپرسید

• آیا لازم است در دوران بیماری برخی فعالیت‌ها را محدود کنم؟
• چه مدت باید فرزندم را از مدرسه دور نگه دارم؟
• چه مدت مسری خواهم بود؟
• من HIV دارم. آیا نیاز به درمان‌های خاص دارم؟

Resources

Centers for Disease Control and Prevention: Cytomegalovirus (CMV) and Congenital CMV Infection

National Institutes of Health, MedlinePlus: Cytomegalovirus (CMV) infection

این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیک‌پژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وب‌سایت بیمارستان تهیه شده است.

لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیه‌های سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.

سلب مسئولیت: مطالب ارائه‌شده صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیه‌ها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.

تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.