بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) – بزرگسالان – آموزش حین ترخیص
شما برای درمان مشکلات تنفسی ناشی از بیماری انسدادی مزمن ریه (Chronic obstructive pulmonary disease/COPD) در بیمارستان بستری بودید. COPD به ریههای شما آسیب میزند. این وضعیت تنفس و دریافت اکسیژن کافی را برایتان دشوار میکند.
پس از بازگشت به منزل، دستورالعملهای مراقبت از خود را دنبال کنید. از اطلاعات زیر بهعنوان یادآور استفاده کنید.
زمانی که در بیمارستان بودید
در بیمارستان به شما اکسیژن داده شد تا تنفستان بهتر شود. ممکن است لازم باشد در منزل نیز از اکسیژن استفاده کنید. ارائهدهنده مراقبت سلامت شما ممکن است در طول بستری برخی از داروهای COPD شما را تغییر داده باشد.
فعال بمانید
برای افزایش قدرت:
- راه بروید تا زمانی که تنفس برایتان کمی سخت شود.
- بهتدریج مسافت پیادهروی خود را افزایش دهید.
- هنگام راه رفتن، سعی کنید صحبت نکنید.
- از ارائهدهنده مراقبت سلامت خود بپرسید چه میزان پیادهروی برای شما مناسب است.
- از دوچرخه ثابت استفاده کنید. از ارائهدهنده خود بپرسید چه مدت و با چه شدتی رکاب بزنید.
- حتی هنگام نشستن هم قدرت خود را تقویت کنید:
- از وزنههای کوچک یا کش ورزشی برای تقویت بازوها و شانههای خود استفاده کنید.
- چندین بار پشت سر هم بایستید و بنشینید.
- پاهای خود را مستقیم مقابلتان دراز کنید و سپس پایین بیاورید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
از ارائهدهنده مراقبت سلامت خود بپرسید آیا لازم است هنگام فعالیتها از اکسیژن استفاده کنید یا خیر، و اگر بله، چه میزان. ممکن است به شما گفته شود سطح اکسیژن خود را بالای ۹۰٪ نگه دارید. میتوانید این را با دستگاه کوچکی به نام اکسیمتر (Oximeter) بسنجید. با ارائهدهنده خود در مورد میزان ایمن اکسیژن و سطح اشباع اکسیژن هدف گفتوگو کنید.
از ارائهدهنده بپرسید آیا باید در یک برنامه ورزشی و توانبخشی مانند توانبخشی ریوی (Pulmonary rehabilitation) شرکت کنید یا خیر.
مراقبت از خود
بدانید چه زمانی و چگونه داروهای COPD خود را مصرف کنید.
- وقتی دچار تنگینفس شدید و نیاز فوری به کمک داشتید، از اسپری تسکین سریع استفاده کنید، اما همیشه طبق دستور ارائهدهنده مراقبت سلامت تا دچار مصرف بیش از حد نشوید.
- داروهای طولانیمدت خود را هر روز مصرف کنید.
- وعدههای غذایی کوچکتر و بیشتر بخورید، مانند ۶ وعده کوچک در روز. وقتی معدهتان پر نباشد، ممکن است تنفس برایتان آسانتر باشد. پیش یا هنگام غذا مایعات زیاد ننوشید.
- از ارائهدهنده خود بپرسید چه غذاهایی به افزایش انرژی شما کمک میکنند.
از آسیب بیشتر به ریهها جلوگیری کنید:
- اگر سیگار میکشید، اکنون زمان ترک است.
- از افراد سیگاری در محیط خارج دوری کنید و اجازه ندهید کسی در خانهتان سیگار بکشد.
- از بوها و بخارات قوی دوری کنید.
- تمرینات تنفسی انجام دهید.
- اگر احساس افسردگی یا اضطراب دارید با ارائهدهنده خود صحبت کنید.
دوری از عفونتها
داشتن COPD احتمال ابتلا به عفونتها را افزایش میدهد. هر سال واکسن آنفلوانزا بزنید. از ارائهدهنده خود بپرسید آیا باید واکسنهای زیر را دریافت کنید یا خیر:
- واکسن پنوموکوک (Pneumococcal/pneumonia)
- واکسن ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV/Respiratory syncytial virus)
- واکسن کزاز، دیفتری و سیاهسرفه (Tdap: Tetanus, diphtheria, pertussis)
- واکسن زونا (Zoster)
- واکسن کووید-۱۹ (COVID-19)
دستهای خود را مرتب بشویید. همیشه پس از دستشویی و پس از بودن در کنار افراد بیمار دستهایتان را بشویید.
از حضور در مکانهای شلوغ اجتناب کنید. از بازدیدکنندگانی که سرماخوردهاند بخواهید ماسک بزنند یا زمانی بیایند که بهبودی کامل یافتهاند.
صرفهجویی در انرژی در خانه
وسایلی که زیاد استفاده میکنید را در مکانهایی قرار دهید که نیازی به خم شدن یا دراز شدن برای برداشتن آنها نداشته باشید.
از یک چرخدستی برای جابهجایی وسایل در خانه و آشپزخانه استفاده کنید. از وسایل برقی مانند دربازکن برقی، ماشین ظرفشویی و دیگر ابزارهایی که کار شما را آسانتر میکنند استفاده کنید. از وسایل آشپزی (چاقو، پوستکن و قابلمه) سبکتر استفاده کنید.
برای صرفهجویی در انرژی:
- کارها را با حرکات آرام و یکنواخت انجام دهید.
- هنگام آشپزی، غذا خوردن، لباس پوشیدن و حمام کردن تا حد امکان بنشینید.
- رفتوآمد در پلهها را به حداقل برسانید.
- برای کارهای دشوارتر کمک بگیرید.
- در یک روز بیش از حد کار نکنید.
- تلفن خود را همیشه همراه یا نزدیک خود داشته باشید.
- پس از حمام، به جای خشک کردن کامل بدن، خود را در حوله بپیچید.
- سعی کنید استرس زندگی خود را کاهش دهید.
بازگشت به خانه با اکسیژن
هرگز بدون مشورت با ارائهدهنده مراقبت سلامت میزان جریان اکسیژن دستگاه خود را تغییر ندهید.
همیشه یک منبع پشتیبان اکسیژن در منزل یا همراه خود داشته باشید. شماره تلفن ایرانی تأمینکننده اکسیژن خود را همیشه همراه داشته باشید. یاد بگیرید چگونه بهطور ایمن در خانه از اکسیژن استفاده کنید.
پیگیری
ممکن است ارائهدهنده مراقبت سلامت در بیمارستان از شما بخواهد ویزیتهای پیگیری زیر را انجام دهید:
- پزشک مراقبت اولیه
- درمانگر تنفسی که میتواند تمرینات تنفسی و استفاده از اکسیژن را به شما آموزش دهد
- پزشک ریه (پولمونولوژیست/Pulmonologist)
- کسی که به شما برای ترک سیگار کمک کند، اگر سیگار میکشید
- فیزیوتراپیست، اگر در یک برنامه توانبخشی ریوی شرکت کنید
زمان تماس با پزشک
با ارائهدهنده مراقبت سلامت تماس بگیرید اگر تنفس شما:
- سختتر میشود
- نسبت به قبل سریعتر شده است
- سطحی است و نمیتوانید نفس عمیق بکشید
همچنین اگر موارد زیر رخ داد تماس بگیرید:
- برای تنفس راحت مجبورید هنگام نشستن به جلو خم شوید
- صحبت کردن حتی چند کلمه بدون تنگینفس برایتان دشوار است
- از عضلات اطراف دندهها برای تنفس استفاده میکنید
- بیشتر دچار سردرد میشوید
- احساس خوابآلودگی یا گیجی دارید
- تب دارید
- خلط تیره سرفه میکنید
- نوک انگشتان یا پوست اطراف ناخنهایتان آبی شده است
Resources/منابع
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) website. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. goldcopd.org/2024-gold-report/. Accessed May 16, 2024.
Han MK, Lazarus SC. COPD: clinical diagnosis and management. In: Broaddus VC, Ernst JD, King TE, et al, eds. Murray and Nadel’s Textbook of Respiratory Medicine. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2022:chap 64.
National Heart, Lung, and Blood Institute website. COPD. www.nhlbi.nih.gov/health/copd. Updated October 25, 2023. Accessed May 16, 2024.
Reilly J. Chronic obstructive pulmonary disease. In: Goldman L, Cooney KA, eds. Goldman-Cecil Medicine. 27th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2024:chap 76.
US Department of Veterans Affairs website. VA/DoD Clinical Practice Guideline for The Management Of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, Version 3.0.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
