امتیاز ارزیابی شدت بیماری کبدی (چایلد–پیُو)
اگر دچار بیماریِ کبدِ پیشرفته باشید، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت ممکن است امتیاز ارزیابی شدت بیماری کبدی (چایلد–پیُو) شما را محاسبه کند تا مشخص شود شدت بیماریتان چقدر است. این امتیاز، نتایج چند آزمون پزشکی را با هم جمع میکند تا یک تصویر کلی از سلامتِ کبدِ شما بدهد. ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت از آن برای تصمیمگیری دربارهٔ طرح درمان شما استفاده میکنند.
مرور کلی
امتیاز چایلد–پیُو چیست؟
امتیاز چایلد–پیُو یک سامانهٔ نمرهدهی است که به ارائهدهندگانِ خدماتِ سلامت کمک میکند شدتِ بیماریِ کبدِ شما را درجهبندی کنند. این امتیاز نشان میدهد کبد شما هنوز چقدر خوب کار میکند، چقدر به نارساییِ کبد نزدیک هستید و چه درمانی باید پیشنهاد شود (مثلاً پیوندِ کبد). ارائهدهندگان این امتیاز را بر پایهٔ نتایجِ چند آزمونِ پزشکی محاسبه میکنند. این امتیاز به آنها کمک میکند دربارهٔ وضعیت شما بهصورت یکنواخت و قابلفهم با هم صحبت کنند.
به این امتیاز همچنین «امتیاز چایلد–ترکات–پیُو» هم گفته میشود.
چه عواملی بررسی میشوند؟
امتیاز چایلد–پیُو از پنج دادهٔ پزشکی برای تعیینِ اینکه بیماریِ شما چقدر پیشرفته است استفاده میکند:
- بیلیروبین تام در خون شما
- سطح آلبومینِ سرم در خون شما
- سرعت لختهشدنِ خون (زمان پروترومبین یا نسبت نرمالشدهٔ بینالمللی (INR))
- وجود یا نبودِ مایعِ اضافه در شکم (آسیت)
- اینکه آیا بیماریِ کبد روی کارکرد مغزتان اثر گذاشته است یا نه (انسفالوپاتیِ کبدی)
برای هرکدام از این عوامل، بر اساس نتیجهٔ آزمون، یک امتیاز از ۱ تا ۳ داده میشود. ارائهدهنده جمعِ این امتیازها را بهدست میآورد و بر پایهٔ آن برای شما یک طبقهبندی تعیین میکند.
طبقهبندیِ چایلد–پیُو
امتیاز چایلد–پیُو شما بر پایهٔ اینکه کبدتان چقدر خوب کار میکند، شما را در یکی از این طبقهها قرار میدهد:
- کلاس A: کارکردِ طبیعیِ کبد
- کلاس B: کارکردِ کاهشیافتهٔ کبد
- کلاس C: نارسایی یا اختلالِ شدیدِ کبد
امتیاز چایلد–پیُو چه زمانی بهکار میرود؟
اگر دچار سیروز کبد باشید، ارائهدهنده ممکن است بخواهد امتیاز چایلد–پیُو شما را محاسبه کند. سیروز، مرحلهٔ دیررسِ بیماریِ مزمنِ کبد است که پس از سالها ایجاد میشود. سیروز یعنی آسیبِ کبدِ شما برگشتناپذیر شده است. در این مرحله، ممکن است کبدتان در انجامِ وظایفِ طبیعیاش دچار مشکل شود.
جزئیات آزمون
امتیاز چایلد–پیُو چگونه بهدست میآید؟
بهدستآوردنِ امتیاز چایلد–پیُو شامل معاینهٔ فیزیکی، آزمایشهای خون و تصویربرداری است. این آزمونها ممکن است در جاهای مختلف و در روزهای جداگانه انجام شوند.
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت از شما نمونهٔ خون میگیرد تا این نتایج را بهدست بیاورد:
- سطح بیلیروبین: بیلیروبین ترکیبی در صفراست که کبد آن را میسازد.
- سطح آلبومین: آلبومین پروتئینِ مهمی است که کبد آن را تولید میکند.
- زمان پروترومبین یا INR: کبد در سرعت لختهشدنِ خون نقش دارد.
ارائهدهنده ممکن است از تصویربرداریهایی مثل سونوگرافیِ شکم یا سیتیاسکن استفاده کند تا ببیند آیا مایعِ اضافی در شکم شما جمع شده است یا نه (آسیت). این حالت میتواند در بیماریِ کبدِ پیشرفته رخ دهد.
برای بررسیِ انسفالوپاتی (اختلال کارکرد شناختی)، ممکن است یک آزمونِ شناختی انجام شود. انسفالوپاتی وقتی رخ میدهد که بهدنبالِ آسیبِ کبد، موادِ سمی در خون جمع شوند.
وقتی ارائهدهندهٔ شما نتایجِ همهٔ این آزمونها را داشته باشد، با آنها امتیاز چایلد–پیُو شما را محاسبه میکند.
امتیاز چایلد–پیُو چگونه محاسبه میشود؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما به همهٔ نتایج نگاه میکند و برای هر یک از پنج عاملِ موردِ ارزیابی یک نمره تعیین میکند. برای هر عامل، میتوانید ۱، ۲ یا ۳ امتیاز بگیرید (۱ امتیاز یعنی کمترین شدّت و ۳ امتیاز یعنی بیشترین شدّت).
وقتی برای هر پنج عامل امتیاز گذاشته شد، ارائهدهنده آنها را با هم جمع میکند. مجموعِ شما عددی بین ۵ تا ۱۵ خواهد بود. این عدد همان امتیاز چایلد–پیُو شماست.
جدول زیر نشان میدهد که امتیاز چایلد–پیُو بر پایهٔ نتیجهٔ هر یک از پنج عامل چگونه محاسبه میشود:
| عامل | ۱ امتیاز | ۲ امتیاز | ۳ امتیاز |
|---|---|---|---|
| بیلیروبین بر حسب میلیگرم در دسیلیتر | کمتر از ۲ میلیگرم در دسیلیتر | ۲ تا ۳ میلیگرم در دسیلیتر | بیش از ۳ میلیگرم در دسیلیتر |
| آلبومین بر حسب گرم در دسیلیتر | بیش از ۳٫۵ گرم در دسیلیتر | ۳٫۵ ـ ۲٫۸ گرم در دسیلیتر | کمتر از ۲٫۸ گرم در دسیلیتر |
| زمان پروترومبین / نسبت نرمالشدهٔ بینالمللی (INR) | PT کمتر از ۴ ثانیه افزایش / INR کمتر از ۱٫۷ | PT بین ۴ تا ۶ ثانیه افزایش / INR بین ۱٫۷ تا ۲٫۳ | PT بیش از ۶ ثانیه افزایش / INR بیش از ۲٫۳ |
| آسیت | ندارد | خفیف | متوسط |
| انسفالوپاتی | ندارد | درجهٔ ۱ تا ۲ | درجهٔ ۳ تا ۴ |
بر پایهٔ مجموعِ امتیاز، در یکی از سه طبقه قرار میگیرید:
- کلاس A (کبد شما خوب کار میکند): مجموعِ ۵ تا ۶ امتیاز
- کلاس B (آسیبِ متوسطِ کبد): مجموعِ ۷ تا ۹ امتیاز
- کلاس C (آسیب یا بیماریِ شدید و پیشرفتهٔ کبد): مجموعِ ۱۰ تا ۱۵ امتیاز
نتایج و پیگیری
امتیاز چایلد–پیُو چه چیزی را نشان میدهد؟
امتیاز چایلد–پیُو یک تصویر فوری از شدّتِ بیماریِ کبدِ شما بهدست میدهد. این امتیاز به ارائهدهندهٔ شما کمک میکند:
- هدایتِ طرح درمان: امتیاز میتواند به او کمک کند تصمیم بگیرد آیا دارو، جراحی یا پیوندِ کبد برای شما مفید است یا نه.
- ارزیابیِ خطرها و فایدهها: امتیاز میتواند به او کمک کند بسنجد جراحی برای سلامتِ کلی شما چقدر پرخطر یا سودمند است و کیفیتِ زندگی پس از جراحی را پیشبینی کند.
- پیشبینیِ پیشآگهی: هرچند میزانهای بقا فقط برآورد هستند، ارائهدهنده میتواند از امتیاز شما برای تخمینِ خطرِ مرگومیر و اینکه با درمان یا بدون درمان چه مدتی احتمال بقا دارید استفاده کند.
چه زمانی باید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرم؟
اگر دربارهٔ امتیاز خودتان و اینکه چگونه محاسبه شده است پرسشی دارید، با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت تماس بگیرید. اگر دربارهٔ نتیجهها یا مرحلهٔ بعدیِ برنامهٔ درمانتان نگرانی دارید با او صحبت کنید.
References/منابع
El-Khateeb E, Darwich AS, Achour B, Athwal V, Rostami-Hodjegan A. Review article: time to revisit Child-Pugh score as the basis for predicting drug clearance in hepatic impairment. Aliment Pharmacol Ther. 2021 Aug;54(4):388-401. Accessed 8/22/2025.
Peng Y, Qi X, Guo X. Child-Pugh Versus MELD Score for the Assessment of Prognosis in Liver Cirrhosis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Observational Studies. Medicine (Baltimore). 2016 Feb;95(8):e2877. Accessed 8/22/2025.
Tsoris A, Marlar CA. Use Of The Child Pugh Score In Liver Disease. 2023 Mar 13. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan. Accessed 8/22/2025.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
