رادیوگرافی قفسهٔ سینه
رادیوگرافی قفسهٔ سینه از یک پرتو متمرکزِ تابش برای بررسی قلب، ریهها و استخوانهای شما استفاده میکند. ارائهدهندگان خدمات سلامت از رادیوگرافی قفسهٔ سینه برای تشخیص یا پیگیریِ وضعیتهایی مانند پنومونی (Pneumonia)، آمفیزم (Emphysema) یا بیماری مزمن انسدادی ریه (Chronic obstructive pulmonary disease؛ COPD) استفاده میکنند. رادیوگرافی قفسهٔ سینه یک آزمون سریع و غیرتهاجمی است. معمولاً ظرف یک تا دو روز از نتیجهٔ رادیوگرافی خودتان باخبر میشوید.
مرور کلی
رادیوگرافی قفسهٔ سینه چیست؟
رادیوگرافی قفسهٔ سینه (Chest X-ray؛ CXR) آزمونی است که تصویری از قلب، ریهها و استخوانهای شما ایجاد میکند. به این آزمون، رادیوگرافی قفسه هم گفته میشود.
رادیوگرافی قفسهٔ سینه چه چیزی را میتواند تشخیص بدهد؟
رادیوگرافی قفسهٔ سینه به ارائهدهندگان خدمات سلامت کمک میکند مشکلاتی را تشخیص دهند که باعث بروز علائم در قلب یا ریههای شما میشوند. برخی از این علائم عبارتاند از:
- درد قفسهٔ سینه.
- سرفهٔ مزمن.
- دشواری در تنفس (تنگینفس).
- تب همراه با سایر نشانههای عفونت.
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما ممکن است برای تشخیص یا پایش برخی از وضعیتهای سلامت نیز رادیوگرافی قفسهٔ سینه را توصیه کند، ازجمله:
- نارسایی احتقانی قلب (Congestive heart failure).
- آمفیزم یا بیماری مزمن انسدادی ریه.
- سرطان ریه (Lung cancer).
- پنومونی.
- سل (Tuberculosis؛ TB).
- آسیبهای قفسهٔ دندهای.
جزئیات آزمون
رادیوگرافی قفسهٔ سینه چگونه کار میکند؟
بافتهای بدن شما از نظر ضخامت با هم تفاوت دارند. وقتی تابش از بدن شما عبور میکند، هر ساختار اجازه میدهد مقدار متفاوتی از تابش از آن عبور کند.
برای نمونه، استخوانهای شما بسیار ضخیماند و اجازه نمیدهند تابش زیادی از آنها عبور کند. در تصویر رادیوگرافی، استخوانها سفید دیده میشوند. اما ریههای شما اجازه میدهند تابش بیشتری از آنها عبور کند. ریهها در تصویر رادیوگرافی به رنگ خاکستری دیده میشوند.
ارائهدهندگان خدمات سلامت با نگاهکردن به رنگها و سایهروشنهای روی تصویر رادیوگرافی، بیماریها و وضعیتهای سلامت را تشخیص میدهند و درمان را برنامهریزی میکنند.
چگونه برای رادیوگرافی قفسهٔ سینه آماده شوم؟
رادیوگرافی قفسهٔ سینه به آمادگیِ اندکی نیاز دارد یا اصلاً نیازی به آمادگی ندارد. هنگام آمادهشدن برای مراجعه، لباسهای راحت و گشادی بپوشید که در آنها فلز بهکار نرفته باشد (زیپ، دکمهٔ فشاری، قزنِ سوتینی) و زیورآلات را در خانه بگذارید.
اگر پیرسینگ دارید، از مرکز رادیولوژیتان دربارهٔ دستورهای مخصوص بپرسید. زیورآلاتِ روی بدن میتواند در وضوح تصویرهای رادیوگرافی اختلال ایجاد کند. ممکن است لازم باشد آنها را دربیاورید.
هنگام رادیوگرافی قفسهٔ سینه چه انتظاری داشته باشم؟
یک تکنولوژیست رادیولوژی رادیوگرافی قفسهٔ سینهٔ شما را انجام میدهد. این ارائهدهندگان خدمات سلامت آموزش ویژه برای آزمونهای رادیوگرافی دیدهاند.
ممکن است در مطب یا مرکز تصویربرداری لباس بیمار بپوشید. تکنولوژیست رادیولوژی همچنین از شما میخواهد گردنبند یا هرگونه فلز در اطراف ناحیهٔ قفسهٔ سینه را دربیاورید.
بهطور معمول، رادیوگرافی قفسهٔ سینهٔ شما دو بخش دارد:
- میایستید و قفسهٔ سینهٔ شما به صفحهٔ فلزیِ دستگاه رادیوگرافی چسبیده است و دستانتان روی لگن قرار دارد. این وضعیت، تصویرِ روبهروی قفسهٔ سینهٔ شما را ایجاد میکند.
- میایستید و پهلوی شما به صفحهٔ فلزیِ دستگاه رادیوگرافی چسبیده است و دستانتان را بالا میبرید. این وضعیت، تصویرِ از پهلوِ قفسهٔ سینهٔ شما را ایجاد میکند.
در طول رادیوگرافی قفسهٔ سینه باید کاملاً بیحرکت بمانید و نفستان را حبس کنید. هرگونه حرکت ــ حتی دم و بازدم ــ میتواند تصویر رادیوگرافی را مات کند.
رادیوگرافی قفسهٔ سینه معمولاً فقط چند دقیقه طول میکشد.
پس از رادیوگرافی قفسهٔ سینه چه انتظاری داشته باشم؟
پس از رادیوگرافی ممکن است تکنولوژیست رادیولوژی از شما بخواهد چند دقیقه صبر کنید تا تصویرها را بررسی کند. اگر تصویرها مات یا نامشخص باشند، ممکن است لازم باشد رادیوگرافی تکرار شود.
سپس تکنولوژیست تصویرهای رادیوگرافی شما را برای یک رادیولوژیست میفرستد تا آنها را از نظر یافتههای طبیعی و غیرطبیعی بررسی کند. پس از آن، ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما تصویرها و گزارش رادیولوژیست را مرور میکند تا بتواند نتایج رادیوگرافی را با شما در میان بگذارد.
خطرها یا عوارض جانبی رادیوگرافی قفسهٔ سینه چیست؟
رادیوگرافیها از مقدار بسیار اندکی تابش استفاده میکنند. ارائهدهندگان فقط به اندازهای تابش بهکار میبرند که تصویرهای باکیفیت بهدست بیاید.
نتایج و پیگیری
نتایج رادیوگرافی قفسهٔ سینه را چه زمانی میفهمم؟
در موارد غیر اورژانسی، احتمالاً ظرف یک تا دو روز نتایج رادیوگرافی به شما اطلاع داده میشود. در موارد اورژانسی، معمولاً در عرض چند دقیقه یا چند ساعت از نتیجه آگاه میشوید.
نتایج من چه معنایی دارند؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما نتایج رادیوگرافی قفسهٔ سینه را با جزئیات بررسی میکند و توضیح میدهد که این نتایج چه معنایی برای شما دارند. بهطور کلی:
- رادیوگرافی طبیعیِ قفسهٔ سینه، ریههای شفاف، قلب سالم و حفرهٔ قفسهٔ سینه با مرزبندیِ واضح را نشان میدهد. هیچ ندول، تومور یا تودهٔ قابلمشاهدهای دیده نمیشود.
- رادیوگرافی غیرطبیعیِ قفسهٔ سینه میتواند ویژگیهای غیر معمول مانند بزرگشدن قلب، تجمع مایع در ریهها، دندههای شکسته، کیستها، تودهها و سایر ناهنجاریها را نشان دهد.
اگر نتیجهٔ شما غیرطبیعی باشد، ارائهدهنده ممکن است برای کسب اطلاعات بیشتر انجام آزمونهای تکمیلی ــ مانند سیتیاسکن (CT scan) یا پتاسکن (PET scan) ــ را توصیه کند.
چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟
اگر یکی از موارد زیر را دارید، به ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود اطلاع دهید:
- آسیب به قفسهٔ سینه (برای مثال اگر فکر میکنید دندهتان شکسته است).
- درد قفسهٔ سینه که برطرف نمیشود.
- سرفهٔ مزمن.
- دشواری در تنفس.
پرسشهای رایج دیگر
در رادیوگرافی قفسهٔ سینه چند تصویر گرفته میشود؟
رادیوگرافی قفسهٔ سینه معمولاً از دو تصویر تشکیل میشود: یکی از روبهرو و دیگری از پهلو. اما در برخی موارد، ممکن است تکنولوژیست در مجموع چهار تصویر بگیرد، ازجمله یک تصویر درحالیکه به پشت دراز کشیدهاید و یک تصویر درحالیکه به پهلو خوابیدهاید.
اگر باردار باشم، باید رادیوگرافی قفسهٔ سینه انجام بدهم؟
اگر احتمال بارداری وجود دارد ــ حتی اگر این احتمال اندک باشد ــ همیشه به ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود بگویید. قرارگرفتن در معرض پرتو میتواند به جنینِ در حال رشد آسیب بزند.
مقدار پرتویی که در رادیوگرافی سادهٔ قفسهٔ سینه بهکار میرود آنقدر کم است که معمولاً در دوران بارداری ایجاد مشکل نمیکند. اما ارائهدهندگان ترجیح میدهند قرارگیری در معرض تابش را تا پس از زایمان به حداقل برسانند. آنها بر پایهٔ علائم شما تصمیم میگیرند که آیا به رادیوگرافی نیاز دارید یا نه.
References/منابع
- Centers for Disease Control and Prevention (U.S.). Radiation in Medicine: X-Rays. Last updated 10/20/2021. Accessed 11/20/2023.
- Merck Manual, Consumer Version. X-Rays of the Chest. Reviewed/revised 07/2021. Accessed 11/20/2023.
- National Heart, Lung, and Blood Institute (U.S.). Chest X-Ray. Last updated 3/24/2022. Accessed 11/20/2023.
- MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
