غربالگری سرطان دهانهٔ رحم
غربالگریهای سرطان دهانهٔ رحم بهدنبال یافتن نشانههای سرطان دهانهٔ رحم و پیشسرطان پیش از آن است که علائمی داشته باشید. این غربالگریها به تشخیص و درمان زودهنگام منجر میشوند و میتوانند از بروز سرطان دهانهٔ رحم پیشگیری کنند. روشهای غربالگری شامل آزمون پاپ، آزمون ویروس پاپیلوم انسانی و آزمون ترکیبی HPV/پاپ است. افرادی که خطر ابتلای آنها به سرطان دهانهٔ رحم در حدّ متوسط است، باید از سن ۲۱ تا ۶۵سالگی بهطور منظم غربالگری شوند.
غربالگری سرطان دهانهٔ رحم چیست؟
غربالگریهای سرطان دهانهٔ رحم آزمونهایی هستند که سرطان دهانهٔ رحم در مراحل بسیار ابتدایی یا سلولهای پیشسرطانیِ دهانهٔ رحم را پیش از بروز علائم شناسایی میکنند. ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما ممکن است از سه روش غربالگری زیر استفاده کند:
- آزمون ویروس پاپیلوم انسانی (Human papillomavirus؛ HPV) که گونههای پرخطر ویروس پاپیلوم انسانی را که باعث سرطان دهانهٔ رحم میشوند جستوجو میکند.
- آزمون پاپ (Pap test یا Pap smear) که سلولهای غیرطبیعیِ دهانهٔ رحم را که سرطانیاند یا اگر درمان نشوند ممکن است سرطانی شوند بررسی میکند.
- آزمون ترکیبی ویروس پاپیلوم انسانی/پاپ (HPV/Pap cotest) که هم وجود ویروس پاپیلوم انسانی و هم وجود سلولهای غیرطبیعی را بررسی میکند.
بیشتر افراد باید غربالگری سرطان دهانهٔ رحم را در ۲۱سالگی شروع کنند و تا ۶۵سالگی ادامه دهند. این موضوع حتی اگر واکسن ویروس پاپیلوم انسانی را هم دریافت کرده باشید صادق است. واکسن بیشتر گونههای سرطانزای ویروس پاپیلوم انسانی را پیشگیری میکند، اما همهٔ آنها را نمیپوشاند.
حتی اگر در میانهٔ این بازهٔ سنی باشید و هرگز غربالگری نشده باشید، هنوز هم برای شروع دیر نیست. و فایدههای غربالگری بهقدری زیاد است که ارزش دارد اضطراب یا دلنگرانیِ رفتن به پزشک را به جان بخرید. غربالگریها از سرطان دهانهٔ رحم پیشگیری میکنند. آنها به ارائهدهندهٔ شما اجازه میدهند پیشسرطان را در مراحل نخستین پیدا و درمان کند و جلوی پیشرفت آن به سرطان را بگیرد.
جزئیات آزمون
غربالگریهای سرطان دهانهٔ رحم چگونه انجام میشوند؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما با یک برس نرم از دهانهٔ رحم شما نمونهٔ سلولی برمیدارد و آن را برای آزمایش به آزمایشگاه میفرستد. آزمایشگاه برای یافتن نشانههای ویروس پاپیلوم انسانی (در آزمون ویروس پاپیلوم انسانی)، سلولهای غیرطبیعی (در آزمون پاپ) یا هر دو مورد (در آزمون ترکیبی ویروس پاپیلوم انسانی/پاپ) نمونه را بررسی میکند.
کارگروه خدمات پیشگیرانهٔ ایالات متحده دستورالعملهای غربالگری سرطان دهانهٔ رحم را برای افرادی با خطر متوسط، بر پایهٔ سن، منتشر میکند. اگر خطر شما برای سرطان دهانهٔ رحم بیشتر از حدّ متوسط باشد ممکن است به غربالگریهای مکررتر نیاز داشته باشید. اگر دستگاه ایمنی شما تضعیف شده باشد یا در یک غربالگریِ قبلیِ سرطان دهانهٔ رحم نتیجهٔ غیرطبیعی داشته باشید، ارائهدهندهٔ شما ممکن است شما را در گروه پرخطر در نظر بگیرد.
سنین ۲۱ تا ۲۹ سال
اگر در این بازهٔ سنی هستید باید آزمون پاپ انجام دهید، و اگر نتیجهٔ شما طبیعی بود هر سه سال یکبار آن را تکرار کنید.
غربالگریها نباید پیش از ۲۱سالگی شروع شوند، حتی اگر از پیش از نظر جنسی فعال باشید (و در نتیجه در معرض ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی قرار داشته باشید). علت این است که عفونتهای ویروس پاپیلوم انسانی در افراد این گروه سنی اغلب خودبهخود برطرف میشوند. همچنین، همهٔ پیشسرطانهای دهانهٔ رحم به سرطان تبدیل نمیشوند. آنهایی هم که تبدیل میشوند معمولاً چند سال طول میکشد تا این اتفاق بیفتد.
درواقع، با توجه به اینکه این سرطانها چقدر آهسته پیشرفت میکنند (و با درنظرگرفتن اثربخشی واکسن)، انجمن سرطان ایالات متحده بهتازگی توصیههای خود را دربارهٔ غربالگریهای سرطان دهانهٔ رحم بهروزرسانی کرده است. توصیهٔ این انجمن این است که از ۲۵سالگی، هر پنج سال یکبار آزمون ویروس پاپیلوم انسانی انجام شود.
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما (متخصص زنان و زایمان یا پزشک مراقبتهای اولیهٔ شما) برنامهٔ زمانی و نوع آزمونی را که برای وضعیت سلامت شما منطقیتر است پیشنهاد خواهد کرد.
سنین ۳۰ تا ۶۵ سال
اگر در این بازهٔ سنی هستید چند گزینه پیشِ رو دارید. ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما ممکن است یکی از اینها را توصیه کند:
- آزمون پاپ، و اگر نتیجهٔ شما طبیعی بود تکرار آزمون پاپ هر سه سال یکبار.
- آزمون ویروس پاپیلوم انسانی، و اگر نسبت به این ویروس منفی بودید تکرار آزمون ویروس پاپیلوم انسانی هر پنج سال یکبار.
- آزمون ترکیبی ویروس پاپیلوم انسانی/پاپ، و اگر نتیجهٔ شما طبیعی بود تکرار آزمونهای ترکیبی ویروس پاپیلوم انسانی/پاپ هر پنج سال یکبار.
چگونه برای غربالگری سرطان دهانهٔ رحم آماده شوم؟
ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما برای آمادهشدن به شما دستورالعمل میدهد. ممکن است از شما بخواهد که:
- تا دو روز پیش از غربالگری، رابطهٔ جنسی واژینال نداشته باشید.
- تا دو روز پیش از غربالگری، چیزی را داخل واژن خود نگذارید، مانند تامپون، کرمهای واژینال یا لوبریکانتها.
- زمان نوبت خود را طوری تنظیم کنید که در روزی بعد از پایان قاعدگیتان باشد.
در بعضی موارد، ارائهدهندهٔ شما همچنان میتواند آزمون را در دوران قاعدگی هم انجام دهد. از او بخواهید شما را راهنمایی کند.
خطرات چه هستند؟
ممکن است پس از اینکه ارائهدهندهٔ شما سلولهایی را از دهانهٔ رحمتان برداشت، کمی خونریزی خفیف داشته باشید. اما این خونریزی مدت زیادی طول نمیکشد. آزمون پاپ و آزمون ویروس پاپیلوم انسانی هر دو روشهایی ایمن هستند که در مبارزه با سرطان دهانهٔ رحم نقش اساسی دارند.
نتایج و پیگیری
چه نوع نتایجی بهدست میآید و این نتایج چه معنایی دارند؟
دریافت نتایج آزمون ممکن است تا سه هفته طول بکشد. معنای نتایج به این شکل است:
- طبیعی/منفی: آزمایشگاه سلولهای غیرطبیعی پیدا نکرد. اگر آزمون ویروس پاپیلوم انسانی انجام داده باشید، نتیجهٔ طبیعی یعنی اینکه نسبت به این ویروس منفی بودهاید.
- غیرطبیعی/مثبت: آزمایشگاه سلولهای غیرطبیعی پیدا کرده است. نتیجهٔ غیرطبیعی در آزمون ویروس پاپیلوم انسانی همان نتیجهٔ مثبتبودن نسبت به ویروس است.
- نامشخص/نامطلوب: آزمایشگاه نمیتواند مشخص کند سلولهایی که از آزمون پاپ بهدست آمدهاند طبیعیاند یا غیرطبیعی. احتمالاً باید برای بهدستآوردن نتیجهٔ روشنتر دوباره آزمون پاپ انجام دهید.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد چه اقدامهایی باید انجام شود؟
نتیجهٔ غیرطبیعی به این معنا نیست که شما سرطان دهانهٔ رحم دارید. درواقع، بیشترِ سلولهای غیرطبیعیِ دهانهٔ رحم به علل غیرسرطانی، مانند عفونت یا التهاب، مربوط میشوند. با اینحال، برای اینکه مطمئن شوید، به آزمونهای بیشتری نیاز خواهید داشت. ممکن است به اینها نیاز پیدا کنید:
- معاینهٔ فیزیکی: ارائهدهندهٔ خدمات سلامت شما بهدنبال نشانههای سرطان، مانند بزرگشدن غدد لنفاوی، میگردد. او معاینهٔ لگنی هم انجام میدهد (اگر همزمان با غربالگری این کار را نکرده باشد).
- کولپوسکوپی: ارائهدهنده با استفاده از ابزاری ویژه و دارای نور به نام کولپوسکوپ، با دقت بیشتری به سلولهای غیرطبیعیِ دهانهٔ رحم شما نگاه میکند.
- نمونهبرداری (بیوپسی): ارائهدهندهٔ شما نمونهای از بافتِ غیرطبیعی برمیدارد تا آن را از نظر سرطان بررسی کند. معمولاً این نمونهبرداری همزمان با کولپوسکوپی انجام میشود.
نتایج نمونهبرداری نشان میدهد آیا سلولهای غیرطبیعی سرطان دهانهٔ رحم هستند، پیشسرطانند یا هیچ ارتباطی با سرطان ندارند.
چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟
اگر دربارهٔ غربالگریهای سرطان دهانهٔ رحم سؤالی دارید با ارائهدهندهٔ خدمات سلامت خود تماس بگیرید. پرسشهایی که میتوانید بپرسید شامل اینهاست:
- خطر من برای ابتلا به سرطان دهانهٔ رحم چقدر است؟
- چه آزمونهایی را توصیه میکنید؟
- هر چند وقت یکبار باید غربالگری شوم؟
- چطور باید آماده شوم؟
- نتایج من چه معنایی دارند؟
References/منابع
Centers for Disease Control and Prevention (U.S.). Health and Economic Benefits of Cervical Cancer Interventions. Published 7/11/2024. Accessed 1/16/2025.
Hewavisenti RV, Arena J, Ahlenstiel CL, Sasson SC. Human papillomavirus in the setting of immunodeficiency: Pathogenesis and the emergence of next-generation therapies to reduce the high associated cancer risk. Front Immunol. 2023 Mar;14:1112513. Accessed 1/16/2025.
National Cancer Institute (U.S.). Cervical cancer screening. Updated 10/20/2023. Accessed 1/16/2025.
U.S. Preventive Services Task Force. Recommendation Topics. Multiple pages reviewed. Accessed 1/16/2025.
MedlinePlus: Public health information platform provided by the National Library of Medicine (NLM) and is part of the National Institutes of Health (NIH).
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد از دستورات پزشک معالج پیروی کرد و با پزشک معالج مشورت نمود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
