سندرم تونل کارپال
کتابچه دیجیتال
برای مطالعه، کتابچه بالا را ورق بزنید، از بزرگنمایی و حالت تمام صفحه استفاده کنید و …
همچنین میتوانید با کلیک علامت … کتابچه را دانلود کنید و در صورت نیاز پرینت کنید یا مستقیم به صفحه مورد نظر بروید.
پادکست
برای گوش کردن به پادکست از دکمه پخش زیر استفاده نمایید:
برای شنیدن صدای کتابچه، دکمه Play را کلیک کنید.
فیلم آموزش همگانی
سندرم تونل کارپ (Carpal tunnel syndrome) چیست؟
سندرم تونل کارپ (Carpal tunnel syndrome) یک اختلال دردناک در مچ و دست است. تونل کارپ یک تونل باریک است که توسط استخوانها و دیگر بافتهای مچ شما تشکیل میشود. این تونل از عصب میانی (Median nerve) محافظت میکند. عصب میانی به شما کمک میکند تا انگشت شست و ۳ انگشت اول هر دست را حرکت دهید.
سندرم تونل کارپ زمانی رخ میدهد که سایر بافتهای موجود در تونل کارپ (مانند رباطها و تاندونها) متورم یا ملتهب شوند. در این حالت، این بافتها به عصب میانی فشار وارد میکنند. این فشار میتواند باعث درد یا بیحسی در بخشی از دست شما شود.
سندرم تونل کارپ معمولاً جدی نیست. با درمان، درد معمولاً برطرف میشود و آسیبی ماندگار به دست یا مچ وارد نمیکند.
علائم
علائم سندرم تونل کارپ شامل موارد زیر است:
- بیحسی یا گزگز در دست و انگشتان، بهویژه در شست، انگشت اشاره و انگشت میانی.
- درد در مچ، کف دست یا ساعد. ممکن است برای تسکین، دست خود را تکان دهید یا بمالید.
- بیحسی یا درد شبانه بیشتر از روز. این حالت ممکن است آنقدر شدید باشد که شما را از خواب بیدار کند.
- دردی که هنگام استفادهٔ بیشتر از دست یا مچ افزایش مییابد.
- مشکل در گرفتن اشیاء، مانند دستگیرهٔ در یا فرمان خودرو.
- ضعف در انگشت شست.
علت ایجاد سندرم تونل کارپ چیست؟
انجام مکرر حرکات دست میتواند منجر به سندرم تونل کارپ شود. این بیماری در افرادی شایعتر است که شغلشان نیازمند فشار یا گرفتن اجسام با مچ خمشده است. افراد در معرض خطر شامل کاربران کامپیوتر، نجاران، صندوقداران فروشگاه، کارگران خط تولید، بستهبندهای گوشت، نوازندگان و مکانیکها هستند. سرگرمیهایی مانند باغبانی، سوزندوزی، گلف و پارو زدن نیز گاهی باعث بروز علائم میشوند.
زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا میشوند. همچنین زمینهٔ ارثی دارد، یعنی در خانوادهها شایعتر است.
سندرم تونل کارپ میتواند بر اثر آسیب به مچ (مانند شکستگی) یا بیماریهایی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید، یا بیماری تیروئید ایجاد شود. این سندرم در چند ماه آخر بارداری نیز شایع است.
تشخیص
پزشک احتمالاً دربارهٔ علائم شما سؤال خواهد کرد. او ممکن است شما را معاینه کند و بپرسد چگونه از دستانتان استفاده میکنید. همچنین ممکن است آزمایشهای زیر انجام شود:
- پزشک ممکن است داخل مچ شما را ضربه بزند؛ ممکن است درد یا حس شوک الکتریکی داشته باشید.
- پزشک ممکن است از شما بخواهد مچ خود را به مدت ۱ دقیقه خم کنید تا ببیند آیا علائم ظاهر میشوند.
- پزشک ممکن است آزمایش هدایت عصبی (Nerve conduction test) یا الکترومیوگرافی (Electromyography – EMG) درخواست کند. این آزمایشها بررسی میکنند که آیا عصبها و عضلات دست و بازوی شما اثرات مشخص سندرم تونل کارپ را نشان میدهند یا خیر.
آیا میتوان از سندرم تونل کارپ پیشگیری کرد؟
شما میتوانید اقداماتی برای پیشگیری انجام دهید. موارد زیر کمککنندهاند:
- اگر اضافهوزن دارید، وزن کم کنید.
- بیماریهایی را که میتوانند باعث سندرم تونل کارپ شوند درمان کنید.
- اگر کارهای تکراری با دست انجام میدهید، سعی کنید برای مدت طولانی دستها را خم، کشیده یا پیچ ندهید.
- بازوهایتان را خیلی نزدیک یا خیلی دور از بدن نگه ندارید.
- مچها را مدت طولانی روی سطوح سخت قرار ندهید.
- در کارها دستها را جابهجا کنید.
- مطمئن شوید ابزارهایی که استفاده میکنید خیلی بزرگ برای دستتان نباشند.
- در کارهای تکراری، استراحتهای منظم بدهید تا مچ و دستتان آرام شود.
- اگر زیاد از کیبورد استفاده میکنید، صندلی خود را طوری تنظیم کنید که ساعدها همسطح کیبورد باشند و نیازی به خمکردن مچها هنگام تایپ نداشته باشید.
محصولاتی مانند تکیهگاه مچ برای کیبورد به بازار عرضه شدهاند، اما اثبات نشده است که از بروز سندرم تونل کارپ پیشگیری کنند. برخی افراد با این محصولات درد و بیحسی کمتری دارند، ولی در برخی دیگر درد و بیحسی بیشتر میشود.
درمان سندرم تونل کارپ
اگر سندرم تونل کارپ بهعلت یک مشکل پزشکی (مانند آرتریت روماتوئید) ایجاد شده باشد، ابتدا باید آن بیماری درمان شود. پزشک ممکن است از شما بخواهد مچ خود را استراحت دهید یا شیوهٔ استفاده از دستتان را تغییر دهید. همچنین ممکن است استفاده از آتل (Splint) را توصیه کند. آتل مانع حرکت مچ میشود ولی اجازه میدهد بیشتر کارهای روزمره با دست انجام شود. آتل بهویژه در شب، درد را کاهش میدهد.
گذاشتن یخ روی مچ برای کاهش تورم، ماساژ و تمرینات کششی نیز میتوانند مفید باشند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن (Motrin, Advil) و ناپروکسن (Aleve) میتوانند تورم و درد را کاهش دهند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید در مچ را توصیه کند که التهاب و درد را کاهش میدهد.
اگر این درمانها مؤثر نبودند چه باید کرد؟
در برخی موارد، جراحی لازم است تا علائم بهطور کامل برطرف شوند. در این جراحی، رباطی که به عصب میانی فشار میآورد بریده میشود. معمولاً طی چند هفته تا چند ماه پس از جراحی، استفادهٔ طبیعی از مچ و دست بازمیگردد.
انجام تمرینات دست، مچ و انگشتان که پزشک توصیه میکند پس از جراحی بسیار مهم است. بدون ورزش، مچ ممکن است خشک شود و بخشی از عملکرد دست از دست برود.
زندگی با سندرم تونل کارپ
اگر تصمیم بگیرید جراحی انجام ندهید، موارد زیر میتوانند علائم را کاهش دهند:
- هنگام دراز کشیدن، بازوی خود را روی بالشها بالا نگه دارید.
- از استفادهٔ بیشازحد از دست مبتلا خودداری کنید.
- روشهای جدید برای استفاده از دست بیاموزید یا ابزار متفاوتی بهکار ببرید.
- سعی کنید بیشتر از دست سالم استفاده کنید.
- از خمکردن مچها به سمت پایین برای مدت طولانی پرهیز کنید.
پرسشهایی برای پرسیدن از پزشک
- از کجا مطمئن هستید علائم من بهعلت سندرم تونل کارپ است؟
- چه کارهایی میتوانم برای کاهش درد انجام دهم؟
- آیا تمرینات خاصی برای تقویت دست و مچ وجود دارد؟
- بهترین گزینهٔ درمانی چیست؟ آیا نیاز به جراحی دارم؟
- بهبودی چقدر طول میکشد؟
- آیا احتمال بازگشت مشکل وجود دارد، چه در همین دست/بازو و چه در دست/بازوی دیگر؟
منابع
National Institutes of Health: Carpal Tunnel Syndrome
این مطلب با سردبیری دکتر اکبر نیکپژوه، متخصص پزشکی پیشگیری و اجتماعی، استاد دانشگاه علوم پزشکی برای استفاده در وبسایت بیمارستان تهیه شده است.
لطفاً به یاد داشته باشید که پزشکی و سلامت همواره دانشی رو به کمال است. ضمن استفاده از مطالب علمی این بسته آموزشی، توصیههای سلامتی و درمانی ویژه خودتان را از پزشکان معالجتان دریافت کنید.
سلب مسئولیت: مطالب ارائهشده صرفاً جهت اطلاعرسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده و جایگزین توصیهها و دستورات پزشکی فردی نبوده و لازم است در هر مورد با پزشک معالج مشورت شود.
تندرستی و سلامتی کامل شما آرزوی ماست.
همچنین بخوانید
